تکثیر درختان میوه
تکثیر نهال به وسیله کاشتن بذر ، پیوند ، قلمه ، خواباندن و پاجوش انجام می شود . نهال میوه را بدو طریق می توانیم تهیه نماییم ، اول اینکه بذر یا هسته درخت را در خزانه کاشته و سپس در موقع مناسب در سال بعد آن را پیوند می زنیم ، دوم اینکه می توانیم بذر را در محل اصلی که مناسب تهیه شده باشد کاشته در همان جا آن را پیوند بزنیم ولی طریقه اول اصولی و متداول است .
زمین خزانه را سال قبل شیار زده و با دادن کود حیوانی به نسبت هر هکتار 30 تن و نیز اگر زمین رسی باشد مقداری ماسه نرم به آن اضافه نموده تا آماده کشت برای بذر شود و بذر را اگر بطریقه نشتی و خطی بکارند مطلوب تر است تا در کرت بکارند طریقه نشتی بدین ترتیب است که ابتدا جویها را به عرض 25 سانتی متر و به عمق 10 تا 15 سانتی متر و عرض هر پشته حدود 50 تا 60 سانتی متر تهیه نموده و بذور را در کنار پشته ها به فاصله 10 سانتی متر با عمق حداقل چهار برابر قطر بذر کاشته و روی بذور دانه دار مانند گلابی ، سیب و غیره و همچنین آلبالو تلخ را با ماسه یا ماسه مخلوط با کمی خاک برگ پوشانده تا جوانه ها آسانتر بتوانند از زمین بیرون آیند و روی بذور هسته دار مانند هلو ، بادام و غیره را می توان با خاک پوشاند .
بهتر است دانه ها یا هسته های میوه را از اواخر آبان ماه تا اول آذر ماه کاشت . البته در اواخر اسفند ماه در منطق معتدل هم می توان بذر کاری نمود دانه ها مانند سیب ، گلابی و غیره را قبل از کاشت نباید خیس نمایند ولی هسته را چون هلو و بادام سه روز ، زرد آلو یک روز باید قبل از کاشت در آب خیس شوند . برای شکستن خواب بذر آلبالو تلخ ، گوجه و آلو باید هسته آنها را در مهر و آبان به طور مطبق در ماسه مرطوب نگه داری و سپس در اواخر آبان تا اوایل آذر ماه در خزانه بکارند تا به موقع این بذور جوانه بزنند . چنانچه بذر کاری به موقع و برابر نکات فنی کاشته شده و بطور دقیق آبیاری شوند تعدادی از آنها که از رشد کافی برخودار بوده و ضخامت نهال ها تقریبا" به یک سانتی متر رسیده باشند میتوان در پاییز همان سال اقدام به عمل پیوند نمود و در صورتی که رشد مناسبی نداشته باشند در بهار یا پاییز سال بعد آنها را پیوند می زنیم گاهی نهال را پس از یک سال به خزانه دیگر منتقل و با فاصله 20سانتی متر از هم می کارند و فاصله جوی ها در این خزانه از یکدیگر 50 سانتی متر می باشد . این خزانه را بنام خزانه انتظار نامند و در این خزانه عمل پیوند را انجام می دهند بطور کلی باید هر قطعه را اختصاص به یک نوع نهال داد و از در هم کاشتن آن اجتناب نمود.
ابیاری درختان میوه
یاز درختان به آب از طریق انهار حتی در مناطق بارانی و مرطوب نیز امری است مهم و قابل توجه ، آبیاری درختان بطرق مختلفی صورت می گیرد که ذیلا" بیان می شود :
طریقه کرتی که چندان معمول نیست ولی در بعضی از باغات رایج است این طریقه بدین ترتیب است که کرتهای مناسبی بر حسب جنس و شیب زمین احداث نموده و تمامی این قطعات را آبیاری می نمایند .
طریقه نشتی که طریقه دیگری است در روی ردیف درختان در سال اول نهرهای کوچک احداث کرده ولی باید به شعاع کمی اطراف درختان را خاک ریزی نموده تا آب در حین عبور کردن از مسیر درختان مستقیماً با تنه درخت برخوردی نداشته باشد و محاسن آن این است که اکسیژن هوا به راحتی از هوا به ریشه ها می رسد ، ثانیاً تنه درخت از بروز بیماری های قارچی در امان است ولی در طریقه کرتی که قبلا" ذکر شد این محاسن را نداشته ضمناً داخل کرت ها نیزعلوفه زیادی روییده است که این امر هزینه زیادی را در بر خواهد داشت .
برای طریقه نشتی در سال دوم انهاری ور طرف درختان به فاصله 30 سانتی متر از درخت ایجاد نموده تا آب به طور نشتی به ریشه درختان برسد . در یکی دو سال بعد نیز این فاصله اندکی اضافه شده و سپس ثابت خواهد ماند . دلیل اضافه شدن فاصله به خاطر گسترش پیدا نمودن ریشه در داخل زمین است .
همان طور که کمی آب باعث خسارت به درخت خواهد شد زیادی آن نیز موجب می شود که زمین دیر رطوبت خود را از دست بدهد که در نتیجه در بعضی از منطق تولید باطلاق نموده و ریشه نبات که در آب راکد زمین احاطه شده ، خفه گردیده و درخت از بین می رورد در اراضی شنی و سبک نیز این صدمه خیلی کمتر است . زیرا در این قبیل اراضی آب به اعماق زمین رفته و ریشه تا اندازه ای از خفگی در امان می ماند .
آبیاری بارانی و قطره ای نیز بخصوص در مزارع و باغات وسیع . مکانیزه از نظر کیفی بسیر مناسب و انجام آن سهل تر و بهتر صورت می گیرد لیکن هزینه آن در ابتدا زیاد است و همان طور که ذکر شد در مزارع و باغات وسیع مقرون به صرفه می باشد و بعضی از موسسات کشاورزی و آبیاری خصوصی این کار را انجام می دهند لذا از شرح مفصل آن خودداری می گردد .
باغداران باید اطلاع داشته باشند هنگامی که درخت گل نموده و عمل تلقیح صورت می گیرد باران های پی در پی در این موقع برای درخت ضرر دارد که می بایستی سر تسلیم فرود آورد.
باد و تگرگ در هنگام بهار که درختان گل کرده اند موجب ریزش آنها شده و خسارات وخرد می سازند در باغات وسیع نقاطی که بادهای موسمی دارند بخصوص در بهار که باعث یخ زدن گل ها شده و صدماتی وارد می گردد صاحبان باغ می توانند در مسیر باد در یک ردیف در آخرین نقطه باغ درختانی مانند انواع سوزنی برگ ها چون سرو و کاج کاشته و تا اندازه ای این صدمات را تقلیل دهند .
چگونگی فاصله درختان میوه
وصیه می گردد که در هر قطعه باغ باید یک نوع درخت کاشت و از کاشت درهم که از نظر اقتصادی و فنی مقرون به صرفه نیست اجتناب ورزید .
فاصله ای که که برای کاشت درختان در نظر گرفته می شود به نوع درخت و نیز تا اندازه ای شدت یا ضعف نور خورشید در مناطق نیز دارد .
مثلا" در شمال ایران به علت وجود بخار آب که طبعا" نور کمتری به درختان می تابد باید فاصله درختان را زیادتر و در نقاطی مانند جنوب که درختان از نور بیشتری برخودارند تا اندازه ای فاصله درختان را کمتر بگیرند ولی به طور کلی بر حسب نوع درختان این فاصله متفاوت است که در بخش خصوصی هر یک از درختان ذکر خواهند شد .
درختان دارای فاصلهء کم برای اینه خودرا به نور خورشید برسانند ارتفاع آنها از حد معمول بالاتر رفته و علاوه بر کمبود میوه در شاخه های بالایی درخت ، در شاخه اصلی میوه دهنده که در پایین قرار دارند و از نور خورشید محروم گشته اند دارای محصول کمتری خواهند شد این قبیل درختان به علت عدم برخورداری از رشد کافی بیشتر مبتلا به امراض و آفات می گردند . مضافا" اینکه به علت ارتفاع نامناسب درختان محصول برداری از آنها با اشکال صورت خواهد گرفت . با این ترتیب رعایت فاصله درختان از اهم مسائل فنی در امر درختکاری است .
در سالهای اول کاشت درختان میوه چون تاج درخت و ریشه آن حجم و فضای کمتری را اشغال نموده اند می توانیم بین آنها درخت هلورا را که عمر کمتری داشته و از طرفی در سال اول به بار می نشیند غرس نموده و از محصول آن سود ببریم .
فاصله صحیح کاشت درختان مربوط به باغاتی است که جنبه انتفاعی دارند ولی در حیاط محدود و کوچک منازل که جنبه های زینتی و انتفاعی دارد می توانیم فاصله را به مراتب کمتر از باغات منظور نماییم و در عین حال صاحب منزل نباید انتظار میوه زیادی را از درختان حیاط داشته باشد . لازم به یاد آوری است چنانچه در این محدوده توجه بیشتری از نظر مواد غذایی ، هرس ، آبیاری مناسب و سمپاشی ها به عمل آید تا اندازه ای نقصان میوه بر طرف خواهد شد .
نکته دیگری را متذکر می شود و آن اینکه در اکثر حیاط منازل بین درختان که فاصلاء آنها بالطبع کم است چمن یا درختان زینتی یا گل های یک ساله کاشت می شوند که اولا" آبیاری آنها تناسبی با آبیاری درختان ندارد ، یعنی گلها و چمن ها همه روزه به علت داشتن ریشه افشان نیاز به آب دارند در صورتی که آبیاری درختان در گرمای تابستان در نقاط معتدل با در نظر گرفتن جنس خاک هر پنج یا هفت روز یک مرتبه انجام می شود .
مطلب دیگر اینکه این مهمانان ناخوانده در غذای درختان حیاط سهیم و شریک بوده لذا مجموعه این نا هم آهنگیها موجب نقصان میوه و عدم رشد کامل درخت خواهند شد .
انتخاب زمین و وضع جوی در درختکاری
زمینی که بستر ثابت نهال است باید با دقت هر چه بیشتر به آن توجه شود . نوع درختان باید با خاک و وضع جوی هر محل متناسب باشد . مثلا" پسته در نواحی گرم معتدل نتیجه مطلوبی را می دهد و اراضی شنی را که قابل نفوذ باشند طالب است ، یا مرکبات در منطق نسبتا" گرم و مرطوب بعمل می آید ، انار و انجیر در دشت نسبتا" گرم و گیلاس در منطق کوهستانی و سرد سیر رشد خوبی دارند به این ترتیب باید از تجربه کشاورزان همجوار این امر را آموخت زیرا در کشاورزی مانند سایر علوم تجربی آزمایشات عملی مقدم بر اطلاعات علمی بوده است.
باغداران حتما" باید توجه نمایند که بخصوص انواع درختان میوه از نظر زیست متناسب با وضع جوی باشند ، باز هم من بان مثال یاد آور می شود که انگور به اشعه زیاد احتیاج دارد در صورتی که گیلاس محتاج به اشعه کمتر است و اگر این تناسب در جهت مخالف صورت گیرد بهره گیری از درختان منتج به نتیجه نخواهد شد . سرما نیز به نوبهء خود به درخت صدمه خواهد زد و حتی آن را خشک می نماید و این خشک شدن در اثر منجمد شدن آب آزاد و حتی آب حیاتی سلول ها که فعل و انفعالات شیمیایی در داخل ۀن متوقف شده صورت گرفته و باعث نابودی سلول ها و در نتیجه خشک شدن درخت می شود . بنابراین چنانچه مقاومت آب حیاتت در سلول نباتی بحد مطلوب باشد درخت در مقابل سرما مقاوم تر خواهد بود این مقاومت دراثر ذخیره نمودن مواد لازم و ضروری گیاه انجام یافته و ساختمان پروتوپلاسم را تغییر داده و مقاومت نگاهداری آب حیاتی را در آن زیاد می نماید . جنس خاک تحت الارض دارای گچ باشد آتیه باغ را دچار نابسامانی خواهد کرد و درختان از رشد طبیعی باز خواهند ماند . یا اگر در اراضی سنگلاخ اقدام به کاشت درختان نماییم در اثر وجود سنگ ها در عمق زمین ریشه های موئی با برخورد به سنگ ها به علت عدم دسترسی به مواد غذایی رشدشان متوقف شده و نتیجتا" به درختان صدمه وارد می گردد . ماحصل اینکه باید قبل از کاشت ، زمین مناسب برای آنها انتخاب نمود و اگر اراضی مناسب نباشد باید پیش از کاشت اراضی را اصلاح نمود . همن طور که فوقا" ذکر شد باید حتی المقدور از کاشت درخت در زمین های گچی که از سفیدی خاک و سنگ های آن می توان آن را تشخیص داد اجتناب کرد . اراضی سنگلاخ را که در بالا اشاره شد باید به عمق حاقل یک متر یا بیشتر برگردان کرده و سنگ های آن را جمع آوری و سپس اقدام به درختکاری نمود . زمین های رسی که غیر قابل نفوذ بوده و علامت مشخصه آن رنگ قرمز یا قهوه ای است ، باید با اضافه نمون ماسه نرم و کود حیوانی آن را قابل نفوذ و سبک ساخت تا ریشه درختان بتوانند به خوبی در آن رشد نمایند .
ارضی شنی رسی یا رسی شنی برای کاشت نهال مناسب است و دادن کود حیوانی به این
قبیل اراضی امری است ضروری . اراضی ماسه ای را بعلت کمبود مواد غذایی باید با تامین
کود حیوانی مهیای کاشت نمود .
اراضی هوموسی یا سیاه خاک نیز بستر مناسبی برای کاشت درختان می باشد . زمینهایی که دارای نمک هستند قبل از اقدام به کاشت باید با نظر کارشناسان بوسیله شست و شو شیرین و سپس زه کشی نموده و آن را قابل استفاده برای کاشت ساخت . و بالاخره برای ایجاد و احداث باغهای وسیع به منظور در نظر گرفتن آتیه باغ بهتر است با نظر کارشناسان فن در تهیه زمین و انتخاب درختان مناسب محل اقدام به اینکار نمود .
ابتدا نسبت به مسطح کردن زمین بایستی اقدام کرد . چنانچه شیب آن زیاد باشد در اثر عوامل جوی و آبیاری قسمت بالایی زمین شسته و مواد غذایی آن به قسمت پایین زمین انتقال یافته و در نتیجه قسمت فوقانی باغ بستر نامطلوبی برای درختان بوده و آنها را از رشد اصلی باز خواهد داشت و همچنین قسمت پایین در اثر خاک زیاد مقداری از تنه درختان در زیر خاک فرو رفته و آنها را خفه می نماید .
همیشه انهر فرعی آبیاری در این قبیل اراضی که دارای شیب هستند باید مخالف شیب باشند تا خساراتی به خاک آن وارد نشود . پس از این مرحله باید قبل از کاشت در بهار یا پاییز نسبت به انجام شخم عمیق زمین اقدام نمود و سنگ ها و علوفه را از زمین خارج ساخت . زمینی که به این طریق تهیه شد نقشه کاشت درختان باید در روی آن پیاده شود . برای احداث باغات وسیع حتما" باید بوسیله کارشناسان مربوطه طرح آن برابر اصول صحیح تنظیم و پیاده شود . طریقه چهار گوش یا مربع و طریقه لوزی نیز معمول است که طریقه لوزی مناسب تر است زیرا در این سیستم هر درخت در یک گوشه لوزی قرار گرفته و سایه هر درخت بین درختان دیگر واقع می شود که این امر از نظر زیست نبات مهم است زیرا درختان از نور بیشتری برخوردارند . ناگفتعه نماند که در طریقه مربع عملیات نگه داری و مواظبت درختان را سهل تر و بهتر می توان انجام داد و فقط عیب آن اینست که درختان در مقابل یکدیگر واقع شده و سایه هر یک روی دیگری می افتد لذا شاخ و برگ درختان از نور کمتری استفاده می نمایند .
پس از ترسیم خیابانها و نقاط تعیین شده برای درختکاری باید چاله های درختان را مهیا ساخت .
مقدمه درختکاری
در مبحث درختکاری خلاصه ای از نحوکاشت ، تکثیر ، مراقبت ، تهیه بستر بستر و شناسایی آفات سمپاشی های لازم جهت درخنان مثمر و غیر مثمر بیان می گردد تا علاقه مندان به این نبات در جهت یک سری نکات فنی و زراعی قرار گرفته و موارد ضروری آن را بکار بندند . باید متذکر شد درخت برای رشد و نمو خود به گاز کربنیک ، اکسیژن ، مواد معدنی و آب نیاز دارد .
مواد خام را درخت تبدیل به مواد قابل جذب نموده و رشد و باروری آن تضمین می گردد و این تضمین هنگامی تحقق می یابد که تمام جوانب فن مربوط به این نبات رعایت شود در غیر این صورت بایر همه ساله ضرر عدم توجه به اصول کاشت آن را تحمل نماییم .
