سالمترين نوع آب آشاميدنی مادامی كه از مسير لوله ها و شيرآلات غيربهداشتی به دست افراد برسد میتواند يكی از مهمترين وخطرناكترين عوامل بيماری زا در بدن باشد. آبي كه در مسير لوله ها و شيرآلات غيربهداشتی ساخته شده از مواد آلاينده قرار ميگيرد حامل آلودگيهايي میشود كه در غالب موارد علم پزشكی قادر به تشخيص عامل اصلی ايجاد آنها نبوده و صرفا درمانهای مقطعی و پرهزينه ایرا به افراد تحميل میكند. اما آنچه در پشت ويترين فروشگاههای فروش شيرآلات بهداشتی و از مضمون مشاوره های فروشندگان اين محصولات شاهد آن هستيم، تبليغ آميزهای از زيبايی و تكنولوژی بكار رفته در شيرآلات است كه افراد را مجاب به خريد آ نها میکند. در حالی كه تاثير كيفيت شيرآلات در حفظ سلامت آب مصرفی حاكی از آن است كه سلامت و بهداشت اين وسيله مهمترين فاكتور فروش آن میباشد و نه زيبايی. به اعتقاد علی يونسلو، دبير ستاد تدوين استاندارد شيرآلات بهداشتی آنچه عموم مردم در مراكز فروش مشاهده میکنند صرفا زيبايی ظاهری شيرآلات است كه بر اين اساس تمام شيرآلات به ظاهر زيبا و از جنس اعلا هستند. وی با تاكيد بر اينكه تعيين استاندارد شيرآلات مستلزم انجام چندين آزمايش تخصصی است، می افزايد: انتظار نمی رود مردم در تشخيص استاندارد و كيفيت شيرآلات صاحب نظر باشند، بلكه دستگاههای نظارتی بايد با استفاده از امكاناتی كه در اختيار دارند، سلامت و استاندارد شيرآلات را بطور مشخص تعيين كنند تا مردم با اطمينان از تاييد مراكز متولی، شيرآلاتی بهداشتی و در عين حال زيبا خريداری كنند. براساس اين گزارش آنچه از جانب كارشناسان صنعت آب در خصوص آلودگی شيرآلات خانگی مطرح میشود گويای نشست ذره ذره سرب و آليا ژهای آلاينده شيرآلات در آب شرب است. اگرچه ممكن است افراد فرصت نكنند از استاندارد شيرآلاتی كه آب شرب را انتقال میدهند،اطمينان حاصل كنند اما عدم توجه مردم به اين مساله دليلی بر عدم تاثير سوء كيفيت شيرآلات بر سلامت آب آشاميدنی نخواهد بود. ضمن آنكه آب آلوده مانند مصرف غذاهای آماده و مضر نيست كه بتوان برای حفظ سلامتی از مصرف آن صددرصد خودداری كرد. چرا كه شست وشو و مصرف آشاميدنی آب برای همه اعضای خانواده و در سطح كلانتر برای تمام افراد جامعه از طريق لوله كشی داخل ساختمان و از مسيرشيرآلات تامين میشود، بنابراين كوچكترين غفلت در اين خصوص باعث ابتلا افراد به بيماری خواهد بود. آلودگی شيرآلات با آلياژهای آلاينده و ارزان بنا به تعريف مهندس يونسلو، يكی از كاربردترين وسايل در صنعت تأسيسات، شيرآلات هستند كه به فراخور نياز در اغلب بخشهای ساختمانی مورد استفاده قرار ميگیرد به عبارت ديگر وسيله اصلی انتقال آب شرب به دست مصرف كننده شيرها، میباشند كه به تناوب در طول شبانه روز بارها مورد استفاده قرار ميگيرند و از طريق آنها جريان و حرارت آب،كنترل شده و به مقدار نياز از آب برداشت میشود. بهداشت شيرآلات از اين حيث در سلامت آب شرب دارای اهميت است كه تركيب آلايند ه آلياژهای غيراستاندارد باعث فعل وانفعالات شيميايی در آب داخل شير شده و در دراز مدت شرايط رشد باكتریها را در بدن ايجاد میکنند. مانند سرب كه از جمله آلياژهای خطرناك و بيماری زا است و بنا به گفته كارشناسان بكارگيری بسيار آن در شيرآلات میتواند به همراه آب آشاميدنی وارد بدن شده و برای سيستم دفاعی بدن تهديد جدی محسوب شود. در حالی كه بدليل ارزان بودن اين آلياژ توليدكنندگان درصد زيادی از اين آلياژ را در توليد شيرآلات بكار میگيرند و هيچگونه نظارتی بر اين تخلف وجود ندارد.براساس استاندارد موجود، در ساخت شيرآلات استفاده از فلزاتی مانند 2 درصد محدود / سرب نرم بايد تا كمتر از 5 شود، ولی طبق بررسیهای صورت گرفته به دليل ارزان بودن اين فلز، استفاده از سرب در كالاهای قاچاق و كالاهای غيراستاندارد توليد داخل، بيشتر از ميزان مذكور و حدود 7 تا 8 درصد سرب نرم می باشد. عدم تدوين استانداردهای لازم معضل است از ديدگاه كارشناسان صنعت آب و فاضلاب، توليد شيرآلات غيراستاندارد در هر كشور نتيجه كم كاری سازما نهای نظارتی در تدوين و ضمانت اجراها است كه باعث میشود سازندگان بدون واهمه از مجازات ناشی از عدم رعايت استانداردها، با بكارگيری مواد غيربهداشتی و ارزا ن ، آب آشاميدنی لوله كشی را با خطر آلودگی شيميايی روبه رو كنند.بنا به گفته يونسلو، دبير تدوين استاندارد شيرآلات بهداشتی"در كشور ما نيز تا سال 1387 هيچگونه استانداردی برای ساخت شيرآلات بهداشتی تعريف نشده بود"، عدم وجود استانداردهای مدون برای كنترل توليدات اين شاخه از صنعت، نشانگر بی توجهی مسئولين به مقوله توليد شيرآلات بهداشتی و استاندارد در كشور بود كه در نهايت منجر به توليد شيرآلات آلاينده و توزيع آن در سطح بازار میشد. يونسلو میافزايد » : سال 1378 علیرغم لزوم كنترل كيفيت شيرآلات بهداشتی، كمبود و خلاء استانداردها و همچنين ضرورت اخذ آن در بخش مديريت مصرف آب شديداً احساس میشد و در تعامل با ساير سازمانها نظير شهرداری و سازمان نظام مهندسی، روند توليد استاندارد شيرآلات بهداشتی بدليل عدم وجود استاندارهای لازم دراين بخش، با مشكلات بسياری روبه رو بود«. روال تصويب استانداردهای اوليه صنعت توليد شيرآلات براين اساس بود كه در سال 1387 بدنبال تلاش كميت های متشكل از نمايندگان وزارت صنايع، موسسه استاندارد، انجمن حمايت از مصرف كننده ،دبير انجمن شيرآلات بهداشتی و متخصصين اين رشته بيش از 100 جلسه كميته فنی تخصصی برگزار شد و سرانجام در سال 1390 پس از دفاع از استانداردهای مدون، كميته مذكور موفق به احراز شماره ملی برای سه عنوان: شيرآلات بهداشتی- فشاری زماندار)قطع خودكار)به شماره ملی 13766 ،شيرآلات بهداشتی- مخلوط اهرمی مكانيكی به شماره ملی 6679 و شيرآلات بهداشتی– الكترونيكی هوشمند به شماره ملی 14122شد. يونسلو میافزايد» : با توجه به اينكه كشور ما يك منطقه خشك و كم آب است تدوين اين استانداردها بر مبنای سه اصل صورت گرفت: اول بهينه سازی و كاهش مصرف آب، دوم نداشتن اثر سوء بركيفيت آب مصرفی و سوم داشتن طول عمر بالاتر .«(life time)با اين حال، نبود استاندارد در همه شاخه های صنعت توليد شيرآلات بهداشتی و عدم الزام به اجرای استانداردهای موجود در سطح عمومی همچنان مهمترين عامل وجود شيرآلات نامرغوب در سطح بازار است. به عنوان مثال اگر چه ميزان سرب بكاررفته در شيرآلات در استانداردهای مصوب سال 1390 مشخص شده اما نتايج آزمايش كيفيت شيرآلات ساختمانی حاكی از آن است كه در حال حاضر برای ساخت شيرهای موجود در بازار بيش از حد استاندارد فلز سرب استفاده م یشود كه در تماس با آب (سرد و گرم) خصوصيات فيزيكی و شيميايی آب راتحت تاثير قرار میدهد و باعث بيماری میشود. دبير تدوين استاندارد شيرآلات بهداشتی، نبود استانداردهای جامع در اين صنعت را مانع اصلی تعيين ضمانت اجرای استانداردهای مصوب میداند و در اينباره میگويد: درسال 88 با پيگير یهای انجام شده توسط شركت آب و فاضلاب استان تهران مقررگرديد كه ارايه پايان كار توسط شهردار یها منوط به تائيديه تاسيسات بهداشتی ساختمان توسط مهندسين نظام مهندسی باشد و در صورت عدم تاييد نظام مهندسی، شهرداری مجوز پايان كار ساختمان را صادر نكند، ولی به دليل عدم وجود استانداردهای لازم در بخش تجهيزات آب، بخصوص شيرآلات، اين مصوبه نيز عملی نشد. گشاده دستی سازندگان ساختمانی و كاهش آلودگی آب لوله كشی آنچه در بين سازندگان ساختمانی و حتی ساكنين ساختمانها حائز اهميت است زيبايی و قيمت مناسب شيرآلات است،اما بايد قبول داشت هرچند اين موارد برای خريد شيرآلات شرط لازم است اما به هيچوجه برای آن دليل كافی محسوب نمیشود. بطور كلی هزينه های خريد شيرآلات و لوله های آب با كيفيت برای هر آپارتمان رقمی نزديك به 2 درصد كل هزينه های ساخت آن میشود، اما در غالب موارد خساست و بیتوجهی در امر خريد شيرآلات با بروز بيماری، هزينه های هنگفتي به مصر فكنندگان و ساكنين آنها تحميل میكند و همواره اين سوال را در ذهن بي پاسخ میگذارد "فلان فرد كه تا ديروز صحيح و سلامت بود، چرا به يكباره اسير بيماری و بيمارستان شد؟!"جواب اين سوال به ظاهر پيچيده چيزی جزنتيجه سهل انگاری در رعايت نكات بهداشتی به ظاهر پيش پا افتاده و خساست در هنگام خريد وسايل حياتی نيست. همگان متفق القولند شيرآلات ساختمانی، كاشی ،كابينت و وسيله های دكوراسيون داخلی ساختمان نمیباشد كه صرفا جنبه زيبايی داشته باشد. آب لوله كشی كه تاثير مستقيم بر سلامت افراد دارد موضوعی نيست كه بتوان در خصوص انتخاب وسايل انتقال آن اهمال به خرج داد و با خريد شيرآلات ارزان قيمت و غيراستاندارد آلودگی آ ن را تشديد كرد. از اينرو افزايش مسئوليت پذيری شخصی سازندگان و كسب آگاهی از روشهای جلوگيری از تشديد آلودگی آب از سوی آنها، میتواند ميزان آلودگی آب مصرفی همنوعان را كاهش دهد. نقش آب در سلامت خوراك، همواره افراد را مجبور میكند قبل از توجه به حفظ سلامت خانواده و تلاش برای تهيه غذای بهداشتی و خانگی از سلامت آب بكاررفته در طبخ غذا اطمينان حاصل كنند. از اين جهت استفاده شيرآلات استاندارد دارای برندهای معروف و تعويض به موقع شيرآلات زنگ زده توسط سازندگان و صاحبان آتی هر ساختمان مهمترين راهكار برای حفظ سلامت آب است. حساسيت اين موضوع تا جايی است كه اگر صاحب قبلی خانه از شيرآلات غيرمرغوب استفاده كرده است، آنچه در هنگام تحويل خانه در اولويت قرار دارد، تعويض شيرآلات آشپزخانه و سرويسهای بهداشتی است. سرعت انتقال بيماری از طريق شيرآلات غيربهداشتی به حدی است كه استفاده محدود از اين وسايل، ايمني بدن افراد بيما ر، خانمها و كودكان را به سرعت با مشكل روبه رو می كند، از اينرو نبايد استفاده از شيرآلات استاندارد و بهداشتی را يك اقدام لوكس و ثانويه دانست و انجام آن را به تاخير انداخت.
