بيماري هاي زيتون

سيستم ريشه اي زيتون سطحي است و قادر به تحمل خاكهاي غرقاب شده نيست و حتي در خاكهاي عميق هم فقط 90 تا 120 سانتيمتر در خاك نفوذ مي كند. بخش هاي هوائي درخت داراي شاخه هاي اصلي مجتمع و متراكم، ميانگره هاي كوتاه و برگهاي متراكم است كه اگر با هرس راه باريكي در شاخه ها باز نكنيم، مانع از رسيدن نور به مركز درخت مي شوند.
كنار هر برگ در زيتون جوانه هاي گل دهنده وجود دارند. اين جوانه ها در فصل جاري به وجود مي آيندو در فصل رشد بعدي جوانه مي زنند. هر گل آذين شامل 15 تا 30 گل است كه اين تعداد به نوع كلتيوار و شرايط زراعي آن سال بستگي دارد. اگر در كنار همه برگها يك گل آذين بوجود بيايد، هر سر شاخه پتانسيل توليد چند صد گل را خواهد داشت.ولي تنها پنج درصد از اين گلها به ميوه تبديل مي شوند.
زيتون توسط باد گرده افشاني مي شود. در نتيجه گلدهي در شرايط بارندگي، دما ي بالا و بادهاي خشك منجر به آسيب ديدن فرايند تشكيل ميوه مي گردد. بيشتر كلتيوار هاي زيتون در حالت تك كشتي (monoculturing) هم توليد ميوه مي كنند ولي محصول آنها در شرايط cross_pollination بهتراست. برداشت زيتون درپاييز يا زمستان صورت مي گيرد.
سطح زير كشت زيتون در ايران حدود 67 هزار هكتار است كه از هر هكتار باغ آبي ( 10 سال به بالا ) به طور متوسط 5 تن محصول برداشت مي شود و در باغهايي كه مديريت مناسبي دارند تا 10 تن هم زيتون قابل برداشت است. زيتون با توجه به شرايط محيطي و نوع كلتيوار بعد از 5 تا 8 سال به بار مي نشيند و گياهي است كاملا صنعتي . 20% از محصول زيتون كشور براي تهيه كنسرو و بقيه براي توليد روغن استفاده مي شود.

بيماري هاي زيتون :

1 ) گره زيتون : Olive Knot

عامل بیماری :
Pseudomonas syringae p.v savastanoi
رده بندی عامل بیماری : Bacteria , Gracilicutes , Pseudomonadales , Pseudomonadaceae
در برخی منابع عامل بیماری Pseudomonas savastanoi معرفی شده است.
بیماری ایجاد شده توسط این باکتری در فرانسه به سل زیتون (Tuberculosis of olive ) معروف است و علاوه بر زیتون روی درختان زبان گنجشک(Ash) نیز ایجاد بیماری می کند( شانکر درختان زبان گنجشک ) .

علائم:
روی درختان گالهايی قابل مشاهده اند که که تقريبا در تمامی بافتها و بخشهای گياه از جمله دمبرگها (Petiole) و پهنک برگ(Lamina) هم بوجود می آیند. آلودگی های اوليه باعث ايجاد فرورفتگی هايی می شوند که در اثر متلاشی شدن سلول ها بوجود می آيند. سپس بعد از اينکه درخت در بهار شروع به رشد می کند، تكثير بافتهاي اطراف اين فرو رفتگي ها باعث بوجود آمدن گا ل يا گره در اين نقاط مي گردند. گره ها در اثر هيپرپلازي بافتها در ساقه هاي جوان، نقاط رشد و قسمتهاي قطع شده بوجود مي آيند.در واقع تكثير زياده از حد سلولهاي ميزبان در اثر توليد ايندول استيك اسيد (IAA) توسط سلولهاي باكتري است. بعد از گذشت چند ماه گره ها ظاهري اسفنجي و نامنظم پيدا مي كنند و سپس سخت و قهوه اي مي شوند. در شاخه هاي كوچك ، گره ها به 2 سانتيمتر هم مي رسند. اين گره ها باعث برگ ريزي و از بين رفتن شاخه هاي گل دهنده شده و منجر به كاهش محصول مي شوند. در ضمن گره ها باعث كاهش اندازه ميوه ها و مقدار روغن و نيز از بين رفتن طعم ميوه ها مي گردند.از ميان واريته هاي كشت شده واريته Manzanillo از همه حساس تراست.

اپيدميولوژي :
باكتر يها با آب باران در كل درخت پخش مي شوند( مقدار آلودگي با ميزان بارندگي رابطه دارد) و فقط از راه زخم مي توانند وارد بافتهاي درخت شوند. باكتري ها معمولا از جاي افتادن برگها، تركهاي ناشي از سرمازدگي، ضربات، هرس، تگرگ و حتي بادهاي شديد نفوذ مي كنند. جاي افتادن برگها بين 10- 7 روز پس از افتادن آنها حساس است. بنابراين بيشترين خطر متوجه درختاني است كه در طول دوره بارندگي، منافذ زيادي براي ورود باكتري دارند.

كنترل :
كنترل گره زيتون شامل هرس تابستانه براي ازبين بردن اينوكولوم ( گره هاي روي درخت ) و حفاظت از درخت با باكتري كشهاي مسي ، قبل و در طول دوره بارندگي است. ( مس تنها ماده اي است كه براي كنترل گره زيتون ثبت شده است ). تركيبات مسي از آلوده شدن منافذ درخت جلوگيري مي كنند ولي باعث ازبين بردن گره ها نمي شوند.
چون توليد آلودگي ارتباطي با سن درخت ندارد، بنابراين مبارزه سالانه را از اولين پاييز بعد از كاشت درخت شروع مي كنيم. در ضمن بايد توجه داشت كه درختان جوان به شدت به يخبندان حساسند و يخبندان باعث بوجود آمدن تركهاي زيادي در پوست آنها مي شود كه باكتري از طريق آنها مي تواند آلودگي ايجاد كند. بنابراين استفاده از سموم مسي در درختان جوان براي كاهش تكثير اينوكولوم و جلوگيري از آلودگي هاي بعدي، بسيار مفيد خواهد بود.
باكتري هاي گره زيتون توسط آب باران از گره هاي موجود به منافذ منتقل مي شوند. بنابراين بايد قبل از شروع فصل بارندگي از سموم مسي استفاده كرد. در ضمن اين روش بهترين راه مبارزه با لكه طاووسي زيتون نيز هست. آزمايشات نشان داده اند كه يكبار سمپاشي در سال عليه گره زيتون كافي نيست. حداقل دوبار سمپاشي در سال، يكي در پاييز و ديگري در اوايل بهار، مورد نياز است.
ميزان حفاظت تركيبات مسي از درخت، بسيار بستگي به مقدار اينوكولوم موجود در دوران آلودگي دارد. بنابراين بهترين روش اين است كه مقدار اينوكولوم را كاهش دهيم. سمپاشي ساليانه با مس در به حداقل رساندن ميزان اينوكولوم بسيار موثر است. بنابراين وقتي شرايط محيطي براي شيوع آلودگي مناسب مي شود ( مثلا بعد از يخبندان ) اپيدمي بوجود نخواهد آمد. در حالتي كه اينوكولوم باكتري روي درختان زياد است، ميزان محافظت تركيبات مسي حداقل است. پس لازم است هر سال سمپاشي را انجام دهيم.
اگر در زمستان دما زير 20- درجه برود، پوست درخت آسيب ديده، ترك مي خورد .اين تركها نقاط ايده آلي براي نفوذ باكتري اند و بايد با سموم مسي پوشيده شوند. زماني كه باكتري در تركهاي ناشي از سرمازدگي تكثير شود، مقدار اينوكولوم به شدت افزايش پيدادخواهد كرد و كنترل بسيار مشكل خواهد شد. پس بعد از يخبندان هم سمپاشي لازم است.
اينكه از چه نوع سم مسي استفاده كنيم، چندان مهم نيست. Nordox ، Kocide و مخلوط بردو همگي تقريبا به يك ميزان باعث كنترل گره زيتون مي شوند. مهم استاندارد بودن سم و مناسب بودن زمان سمپاشي است. در ضمن اين موضوع براي مبارزه با لكه طاووسي زيتون هم صدق مي كند.
روش دوم مبارزه هرس كردن است ولي بايد توجه داشت كه هرس كردن وقتي بيشترين تاثير را دارد كه ميزان اينوكولوم در باغ كم باشد. در باغهايي كه به شدت آلوده اند،هرس كردن مناسب به منظور از بين بردن اينوكولوم امكان پذير نيست. در اين حالت تنها روش ممكن، هرس شاخه هاي اصلي كل درخت يا بخشي از آن است ، به اين منظور كه در فصل رشد بعدي شاخه هاي جديدي شروع به رشد كنند.
علي رغم آنچه كه به نظر مي رسد، پاييز بدترين زمان براي هرس درختان زيتون است. نكات زير را قبل از هرس كردن در نظر داشته باشيد :
_ حساسيت به يخبندان (Freeze Sensitivity) : كنوپي بوجود آمده در تابستان گذشته مي تواند شاخه هاي نازك و كوچك را از دماي بسيار پايين حفاظت كند. انجام هرس براي خلوت كردن كنوپي، اين حفاظ را از بين خواهد برد و درختان هرس شده طي يخبندان بعدي بسيار شديدتر از درختان هرس نشده آسيب خواهند ديد و به شدت توسط گره زيتون آلوده خواهند شد كه كنترل آن بسيار مشكل است.
_ مديريت اندازه درخت (Managing Crop Size) : هرس روش بسيار مناسبي براي كنترل اندازه درخت است به ويژه وقتي كه كم كردن حجم درخت مد نظر نيست. بنابراين بهترين كار اين است كه تا بهار، تا وقتي كه مقدار رشد جوانه انتهايي قابل اندازه گيري است، صبر كنيد. سپس ميزان شدت هرس را انتخاب كنيد.
_ گره زيتون : همانطور كه گفته شد، هرس قبل يا در طول دوره بارندگي باعث ايجاد زخمهايي در درخت مي شود كه براي توليد آلودگي مناسبند. باران باكتري ها را در طول درخت جابجا مي كند و آلودگي گسترش مي يابد.
پس بهتر است هرس را در تابستان انجام دهيم. در ضمن وسايل هرس را بايد بعد از هرس هر درخت ضد عفوني كرد.