در جهان امروز، زباله ها آلاینده زیست محیطی شناخته شده اند. از روشهای بسیار موثر در مبارزه و خنثی نمودن اثرات نامطلوب زباله ها، تبدیل آنها به کمپوست و استفاده بهینه از آنها به عنوان کود آلی در کشاورزی است. کمپوست محصول تجزیه مواد آلی نا متجانس است که بوسیله میکروارگانیسم های مختلف در حضور گرما و رطوبت و در محیط هوازی انجام می شود . کمپوست کردن یکی از راههای چرخه طبیعی مواد است که از رشد طبیعی گیاهان ، علفها، درختچه ها و درختان آغاز می شود. در این میان کرم ها و حشرات نقش عمده ای در تجزیه مواد و تولید خاکی با عناصر غذایی طبیعی دارند. پس مانده های گیاهی ، حیوانی و سایر مواد زائد (زباله ها) که بوسیله کرمهاخورده و هضم می شوند را ورمی کمپوست می گویند. از مهمترین ویژگیهای ورمی کمپوست ، طبیعی بودن آن می باشد که مطابق با چرخه طبیعی مواد در طبیعت صورت می گیرد. این پژوهش با هدف انتخاب یک بستر مناسب برای تولید کود بیولوژیک توسط کرم خاکی (Red worm)صورت می گیرد.
شرح طرح:
معرفي ايده محوري
الف-دليل انتخاب ايده: توسعه کشاورزی پایدار اقدامی حیاتی است در جت حفظ محیط زیست وبقای خاک که با استفاده از منابع طبیعی حاصل می گردد.این منابع انواع گوناگونی داردکه مهمترین آنها عبارتند از: منابع آب ومنابع خاک.تخریب بافت خاک وساختامن خاک، عدمتعادل موادغذایی،عدم تهویه،کاهش ظرفیت زراعی مزرعه وبلاخره نابودی موجودات خاکزی اشاره نمود.پس باید در جهت احیای خاک با استفاده از مواد آلی کمک گرفت وحرکت نوینی در جهت پیشرفت به سوی کشاورزی ارگانیک بوجود آورد که تولید ورمی کمپوست از جمله نهادهای ارگانیک محسوب می گردد.
ب- هدف كلي:تداوم اجرای کشاورزی ارگانیک، کشاورزی پایدار نوید می دهد که این امر فقط با اهمیت دادن به حفظ ونگهداری خاک وافزایش حاصلخیزی آن میسر می گردد.اجرای مدیریت صحیح، نگهداری خاک با پوسیده وتجزیه شدن مواد آلی توسط موجودات خاکزی مانند (کرم خاکی) می تواندگذشته از تحول عظیم،در بستر زراعیوایجاد شخم بیولوژیک ، محیط اطراف ریشه را تغییروشرایط کاملا ایده آلی جهت رشدریشه های مویین گیاه مهیا سازد.
:!::!:
کرم خاکی (Red worm) گونه Eisenia foetidaبا تغذیهاز موادآلی بویژه در کود دامی تازه یا بیو کمپوست ضمن حذف موجودات وعوامل مضر، افزایش فوق العاده زیاد جذب عناصر پر مصرف وکم مصرف،کاهش تثبیت بعضی عناصروعدم شستشوی عناصر دیگر را به دنبال دارد.
بررسی در ایستگاه تحقیقاتی روتامستد انگلیس نشان داد که کرمهای خاکی Eisenia foetida می توانند بقایا ی آلی را به مواد پیت مانند غنی از عناصر غذایی قابل استفاده با ظرفیت نگهداری بالای آب تبدیل کنند که این مواد پیت مانند پتانسیل قابل توجهی به عنوان محیط رشد گیاه در کشاورزی و باغبانی دارند(1). استفاده از مواد آلی علاوه برتاثیر بر رشد گیاه می تواند سبب بهبود ویژگی های فیزیکی خاک شود(10).
هدف از این آزمایش بررسی بستر مناسب جهت تولید ورمی کمپوست ( کود بیولوژیک توسط کرم خاکی ) است. در این تحقیق بستر مناسب تهیه ورمی کمپوست از میان بسترهای کشت مختلف ( پوست سیب زمینی ، کود گاوی ، کود اسبی و تفاله سیب )و بسترخاک و بقایا گیاهی نیز به عنوان شاهدبود تعداد کرم و تعداد کوکون پس از یک دوره سه ماهه مورد شمارش و بررسی قرار گرفت.
نتایج و بحث :
نتایج بدست آمده از این آزمایشات نشان داد که بستر های مختلف بر روی تعداد کرمها ( P< ./.1) معنی دار می باشد (شکل 1). از میان بستر های انتخابی تفاله سیب کمترین میزان رشد و نمو کرمها را نشان داد و حتی سبب از بین رفتن کرمهای اولیه شد زیرا در اثر تخمیر در بستر کشت محیط کاملا اسیدی شده و مانع از رشد و فعالیت کرمها می شود. بستریکه از پوست سیب زمینی تهیه شده بود نسبت به تفاله سیب بهتر عمل کرد اما بدلیل نشاسته بالا خیلی سریع کپک زد و محیط را برای کرمها نامطلوب نمود اما شاید باز هم بتوان از پوست سیب زمینی برای تهیه ورمی کمپوست استفاده نمود به شرط اینکه به نسبت بیشتری آنهارا با خاک مخلوط نمود تا طی مرور زمان بقایا سیب زمینی تجزیه شوند و کپک نزنند .در این آزمایش بستر خاک و بقایا گیاهی به عنوان شاهد در نظر گرفته شده بود که نسبت به سایر بستر ها عملکرد متوسطی را از خود نشان داد .
درکود گاوی چند ساله که کمی سیاه تیره شده بود کرمها بخوبی رشد نمودند و خیلی سریع تکثیر یافتند . کود اسبی از میان بسترهای مورد آزمایش بهترین بستر تهیه ورمی کمپوست شناخته شد و کرمها بخوبی در آن رشد نمودند و تکثیر یافتند که این سرعت رشد نشانه مطلوبیت بستر است. با گذشت زمان برتعداد کرمها افزوده شده است و بیشترین میانگین مربوط به تعداد کرم در ماه سوم در بستر کود اسبی با 335 کرم می باشد وکمترین میانگین مربوط به تفاله سیب با6/. بود که از تعداد کرمها با گذشت زمان کاسته شده است.
فاکتور دیگر مورد اندازه گیری برای تعیین بهترین بستر برای تهیه ورمی کمپوست تعداد کوکون می باشد که در سطح ) P<./.1) معنی دار شد (شکل 2). از نظر تعداد کوکون نیز بستر کود اسبی با473.6 بیشترین و بستر تفاله سیب بدون کوکون و سیب زمینی با 6.8 کوکون کمترین کوکون را دارا بودند. و بستر شاهد نیز با 68 کوکون بعد از کود اسبی و گاوی قرار گرفت. درون هر کوکون یک تا دو کرم قرار دارد . تعداد کوکون ها معیاری برای سرعت تولید مثل کرمها است که هرچه شرائط (بستر، دما و رطوبت ) مطلوب تر باشد تعداد کوکون ها نیز افزایش می یابد.
