مقدمه : کود های بیولوژیک که با استفاده از میکرو ارگانیس های مفید خاک تولید می شوند در سالهای اخیر مورد توجه بیشتری قرا گرفته اند . مشکلات اقتصادی ناشی از افزایش رو به رشد بهای کود های شیمیایی از یک سو و مسائل زیست محیطی مرتبط با مصرف غیر اصولی این کود ها از قبیل ایجاد الو دگیهای محیطی . افت سطح حاصلخیزی خاک و کاهش کفیت محصولات از سوی دیگر ، موجبات این حسن توجه را فراهم اورده اند . تلاش برأی بهره گیری از سیستم هاک بیولوژیک تثبیت کننده ازت به عنوان مناسبترین جایگزین برأی کود های ازتی ابعاد گسترده تری یافته و جلوه های روشنی از امکان تحقق ارمان دیرینه محققان بری استفاده از این پدیده مفید در کشت محصولات استراتژیک مانند انواع غلات ظاهر شده است . یکی از روشهای تولید کود های بیولوژیک استفاده از باکتریهای همیار ( ASSOCIATIVE ) است .
همیاری بین باکتریها و گیاه ان که همیاری همزیستی ( SYMBIOSIS ASSOCIATIVE ) نیز نامیده میشود به معنی ارتباط متقابلا مفید بین باکتریها و گیاه ان بد.ون تشکیل اندام همزیستی خاص می باشد . پتانسیل واقعی تثبیت ازت به این روش در حدی است که می تواند تا 50 درصد از ازت مورد نیاز گیاه را تامین نماید .
بقولات و تثبیت بیولوژیکی ازت : در فرایند تثبیت ازت ، یک رابطه همزیستی ، بین گیاه میزبان و باکتریهای ریزوبیوم در گرهکها برقرار می شود . در این همزیستی ، گیاه میزبان علاوه بر ان أه انرژی مورد نیاز باکتریها را به صورت کربن تثبیت شده تامین می نماید انرژی لازم جهت توسعه گرهکها را نیز فراهم نموده . باکتریها ی ریزوبیوم نیز به نوبه جود با واکنش تسریعی انزیمهای نیتروژنازی که تولید می نمایند را به امونیاک تبدیل نموده و امنیاک تولیدی پس از ازت اتمسفری تبدیل به اسیدهای امینه ، از راه اوندهای چوبی به بافتهای در حال رشد انتقال می یابد .
در فرایند تثبیت ، به ازای هر مولکول ازتی که تثبیت می شود به جابجای شش الکترون نیاز است ، این نیاز موجب می شود که در شرایط ایده ال به ازای تثبیت هر مولکول ازت ، 20مولکول ATP به مصرف برسد به عبارت دیگر به ازای هر کیلو گرم ازتی که تثبیت می شود ، 4 کیلو گرم هیدرات کربن به مصرف می رسد . البته گرهکها در فرایند تثبیت ازت ،گاز هیدروژن نیز تولید می کنند که این به نوبه ی جود موجب کاهش کارایی فرایند انتقال الکترون می شود . اضافه شدن این مشکل به موازنه الکترونی فوق علاوه بر انرژی مورد نیاز جهت نگه داری باکتریها و گرهکها ، موجب می شود که به ازای تثبیت هر کیلو گرم ازت 8 تا 17 کیلو گرم هیدرات کربن به مصرف برسد . در نتیجه می توان چنین براورد نمود که 10 تا 40 در صد از کربنی أه طی فرایند فتوسنتز در بقولات تثبیت می شود ، صرف تثبیت ازت می شود .
