تغذیه انحصاری با شیر مادر در 6 ماه اول زندگی برای رشد و تکامل کودک از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در این زمان تغذیه شیرخوار منحصرا با شیر مادر بوده و کودک نیازی به استفاده از هیچ ماده غذایی دیگر، حتی آب ندارد و تنها شیر مادر، آغوش مادر، استفاده از آفتاب، قطره ( Aو D) یا مولتی ویتامین و واکسیناسیون از ضروریات و تامین کننده بخش عمده ای از نیاز های غذایی، جسمی، روانی و عاطفی او می باشد.
از سن 6 ماهگی به بعد شیرخوار علاوه بر شیر مادر به غذاهای سالم و مناسب، کم حجم و پرانرژی نیاز دارد. این غذاها در شروع باید غلظتشان کمی بیشتر از شیر مادر باشد و به تدریج بر مقدار، غلظت و تنوع آنها افزوده شود تا شیرخوار بتواند ضمن آشنا شدن با مزه و قوام غذاها به جویدن هم عادت کند. همچنین نحوه استفاده از وسایل لازم برای غذاخوردن را بیاموزد تا کم کم بعد از یک سالگی بتواند از غذاهای سفره خانواده، بر اساس رشد و تکامل خود استفاده نماید.
از 6 تا 12 ماهگی هنوز غذای اصلی شیرخوار شیر مادر است و غذاهای کمکی همراه با شیر مادر برای آماده سازی و تکامل روانی -اجتماعی وی نقش بسزایی دارد. بنابراین استفاده از یک الگوی صحیح غذایی و ایجاد عادت غذایی مناسب، بسیار ضروری و قابل توجه است.
از چه سنی باید غذای کمکی را شروع کرد؟
پایان 6 ماهگی بهترین زمان برای شروع غذای کمکی است زیرا:
وزن شیر خوار حوالی 5 ماهگی دو برابر وزن تولد می شود و شیر مادر بعد از 6 ماهگی به تنهایی قادر به رفع نیاز های غذایی کودک نیست.
ذخیره آهن بدن شیر خوار که در سه ماهه آخر جنینی، ذخیره کرده بوده در حوالی 6 ماهگی به حداقل می رسد.
دستگاه گوارش شیرخوار، آمادگی لازم برای پذیرش غذای نیمه جامد را پیدا می کند.
با توجه به اینکه تکامل تغذیه ای بخشی از تکامل عمومی بدن است، در نیمه دوم سال اول زندگی است که کودک توانایی گردن گرفتن و نشستن را پیدا می کند، رفلکس بیرون دادن غذا از دهان را از دست می دهد، دندانهایش شروع به رویش نموده و حرکات دست و انگشتانش هدف دار می شود. همه اینها شیرخوار را برای پذیرش غذای کمکی آماده می سازد.
خطرات زود شروع کردن غذای کمکی چیست؟
اگر غذای کمکی زودتر از موقع شروع شود وقایع نامطلوبی می تواند سلامتی شیرخوار را به خطر بیندازد. از جمله:
احتمال ابتلاء شیرخوار به اسهال زیاد می شود، زیرا دستگاه گوارش شیرخوار هنوز کاملا تکامل نیافته است، به علاوه ممکن است ماده غذایی تهیه شده نیز آلوده باشد و یا در تهیه و نگهداری آن دقت کافی نشده باشد.
چون گنجایش معده شیرخوار کم است، غذای کمکی ممکن است جایگزین یک وعده شیر مادر شده و رغبت شیرخوار به مکیدن پستان کم شود، در نتیجه هم شیر کمتری ترشح می شود و هم به دلیل کمبود انرژی از مواد غذایی دریافتی در مقایسه با شیر مادر، شیرخوار انرژی کمتری به دست می آورد که این خود سبب سوء تغذیه و عدم رشد کافی کودک می گردد. احتمال بروز آلرژی (حساسیت) هم بیشتر می شود.
