در حال حاضر حدود ۲۰۰۰۰ هکتار از باغ های شمال کشور زیر کشت چای قرار دارد. در باغات چای به دلیل عملیات برگ چینی، هرس، فرسایش و آبشویی مقدار زیادی از مواد مغذی موجود در خاک کاسته شده که با استفاده از کودهای کشاورزی، این کاهش مواد مغذی مورد نیاز برای رشد بوته ها جبران شود. در غیر اینصورت خاک باغ چای به مرور حاصلخیزی خود را از دست می دهد و موجب به دست آمدن محصول کم کیفیت می شود. به طور کلی به موادی که برای حاصل خیزی خاک به زمین های کشاورزی افزوده می شود، کود نامیده می شود. معمولاً کودهای کشاورزی بصورت دامی، کود سبز، فضولات شهری و شیمیایی دسته بندی می شوند. بر اساس بررسی های انجام شده در مراکز تحقیقاتی در داخل و خارج از کشور، با برداشت حدود پنج تن چای سبز در هر هکتار ، مقدار ۵۰-۶۰ کیلوگرم ازت، ۲۵-۳۰ کیلوگرم پتاس، ۸-۱۰ کیلوگرم فسفر از ذخایر غذایی خاک باغات چای به صورت سالیانه کاسته می شود.
چه خاک هایی برای پرورش چای مناسب هستند؟
چای در طیف گسترده ای از انواع خاک کشت می شود، اما گیاه چای، خاک سبک و سرشار از مواد آلی را ترجیح می دهد همچنین بوته ها به رطوبت فراوان نیاز دارند. در خاک های زیر کشت چای، سطح آب زیر زمینی باید پایین تر از ۹۰ سانتی متر باشد. اگر میزان بارندگی زیاد و خاک خیلی سنگین باشد محدودیت کشت پیش می آید.
به طور کلی چای گیاهی است که در خاک اسیدی عملکرد بهتری دارد. در زمین هایی با pH حدود ۴٫۵-۵٫۵ رشد بهتری دارد. به دلیل اینگه چای به آلومینیوم و منگنز نیاز فراوانی دارد، تمایل بوته چای به pH پایین به همین علت است. اما باید توجه کرد pH نباید در مزارع چایی از ۴٫۵ پایین تر بیاید، چراکه تحت این شرایط ریشه متحمل آسیب و خسارت شده و بر عملکرد بوته تأثیر منفی میگذارد.
تغذیه بوته چای
بیشترین مصرف کودهای کشاورزی در سال های اخیر کودهای ماکرو برای تغذیه باغ های چای و تأمین عناصر مغذی پر مصرف بوده است. دستورالعملی که معمولاً در باغ های دیم و آبی توصیه و رعایت می گردد به طور خلاصه در جدول زیر آمده است.
|
نوع کود
|
کیلوگرم کود در هکتار |
نحوه مصرف
|
|
آبی
|
دیم
|
|
اوره
|
۸۰۰-۷۰۰ |
۴۰۰-۳۵۰
|
تقسیط در دو نوبت (اواسط فروردین و اواسط تیر)
|
|
سولفات تریپل
|
۱۰۰-۸۰ |
۵۰-۴۰ |
به صورت پایه در نیمه دوم اسفند ماه
|
| سولفات پتاسیم-منیزیم |
۳۰۰-۲۰۰ |
۱۵۰-۱۰۰ |
تقسیط در دو نوبت (اواسط فروردین و اواسط تیرماه)
|
البته در باغ هایی که به صورت آبی کشت می شوند، ریز مغذی ها (سولفات روی و سولفات مس) به نسبت ۵ در هزار، ۲تا۳ بار پس از رخ زنی محلول پاشی می شوند. البته کاربرد از کودهای ریز مغذی هنوز در باغ های چای عمومیت ندارد.
مشکلات موجود در تغذیه باغ های چای:
یکی از مشکلاتی که در سال های اخیر در مزارع چای شمال کشور اتفاق افتاده است، اسیدی شدن حدود نیمی از خاک های باغات چای است که pH خاک آن ها کمتر از ۴ شده است (pH بهینه برای باغ چای ۵٫۵ تا ۴٫۵ است.) در pH های پایین عملکرد و باردهی باغ های چای کم شده، مسمومیت آلومنیم در خاک اتفاق می افتد و در نتیجه شرایط برای فعالیت نماتد زخم ریشه چای فراهم می گردد (بر اساس آمار موجود متأسفانه حدود دو سوم باغ های چای آلوده به نماتد هستند. که یکی از دلایل آن پایین بودن pH خاک است.) برای حل مشکل اسیدی شدن خاک باغات چای باید فرمول درست کودی در باغات استفاده گردد. در اولین قدم برای اصلاح خاک مزارع چای پیشنهاد می شود اصلاح کننده های آهکی در اواخر زمستان به خاک اضافه شود. یکی از اصلاح کننده ها، سنگ آهکی دولومیت است که به دلیل داشتن منیزیم برای مصرف دی چایکاری بسیار مناسب است.
