با نکات و کاربرد جوهر نمک (هیدروکلریک اسید) در زندگی آشنا شویم!
جوهر نمک چیست؟
جوهر نمک (هیدروکلریک اسید) یک محلول شفاف، بی رنگ و بسیار تند بو از هیدروژن کلراید در آب است. یک اسید معدنی بسیار خورنده و اسیدی با استفاده های صنعتی فراوان می باشد. این اسید به دلیل اینکه جز مواد شیمیایی اولیه (پایه ) می باشد کاربرد بسیار گسترده ای دارد. گاز اسید کلریدریک بی رنگ با تند تند و با طعم اسیدی و از هوا سنگین تر می باشد.این ماده به آسانی تبدیل به مایع می شودو در حالت مرطوب یا محلول، ماده آبی رنگ را به قرمز تبدیل می کند.
کاربرد جوهر نمک در زندگی
جوهر نمک در خانه: جوهر نمک یا هیدروکلریک اسید یک اسیدی است که از ترکیب کلر و هیدروژن پدید می‌آید. جابر بن حیان این اسید را کشف کرد. ازاین اسید برای جرم گیری از سطوح مختلف مثل سرویس بهداشتی، کاشی، سرامیک، موزاییک و… استفاده می‌شود. هیدروکلریک اسید در معده نیز وجود دارد و به هضم غذا کمک می‌کند. این اسید دارای خاصیت پاک کنندگی قوی می باشد.
کاربرد جوهرنمک در صنعت: برای اسیدی کردن چاه های نفتی ، برداشتن رسوب بویلرها کاهش سنگ معدن ها و تمیز کاری فلزات بکار می رود.
کاربردهای دیگر جوهر نمک
- تولید انواع مواد شیمیایی
- در بسیاری از پروسه های غذایی
- شستشو و اسید شویی فلزات
- خنثی سازی ترکیبات آلکالین یا ضایعات فلزات
- احیا اوره
- قطعه شویی (اسید شویی) فولاد : یکی از مهم ترین کاربردهای اسید کلریدریک در اسید شویی فولاد است تا زنگ یا اکسید آهن را از روی سطح آهن یا فولاد قبل از ورود آنها به واکنش های بعدی مثل اکستروژن ، گالوانی کردن و دیگر تکنیک ها، بزداید. اسید کلریدریک در کیفیت فنی با غلظت ۱۸% رایج ترین عامل اسید شویی فولاد های کربنی است.
- تولید انواع ترکیبات غیر آلی : محصولات زیادی طی یک واکنش اسید و باز توسط کلریدریک اسید تولید می شوندو مواد شیمیایی در گیر با آب.
- پرداخت چرم
- صنعت ساختمان سازی
- پاک کننده ها و جرمگیری کاشی و سرامیک
- تولید ترکیبات آلی : از دیگر کاربردهای اسید کلریدریک تولید ترکیبات آلی، مثل وینیل کلراید است. معمولا این کار استفاده ای غیر آزاد است.
- برداشتن رسوب بویلرها
- کنترل ph و خنثی سازی : اسید کلریدریک برای تنظیم اسیدی بودن در خلوص مورد نیاز صنایع غذایی ، دارویی ، آشامیدنی به کار می رود.
- تهیه اتیلن دی کلراید
- خالص سازی نمک طعام
نکات ایمنی درباره جوهر نمک
هیدروکلریک اسید غلیظ (هیدروکلریک اسید بخار) مه‌های اسیدی تشکیل می‌دهد. مه و محلول هر دو تأثیر خورنده بازگشت‌ناپذیری بر بافت انسان با قابلیت تخریب اندام‌های تنفسی، چشم‌ها، پوست و روده‌ها دارند. پس از اختلاط هیدروکلریک اسید با مواد شیمیایی اکسید کنندهٔ معمول مثل سدیم هیپوکلریت (سفیدکننده، NaClO) یا پتاسیم پرمنگنات (KMnO4)، گاز سمی کلر تولید می‌شود.
NaClO + 2 HCl → H2O + NaCl + Cl2
۲ KMnO4 + 16 HCl → ۲ MnCl2 + 8 H2O + 2 KCl + 5 Cl2
تجهیزات ایمنی مثل دستکش‌های لاستیکی یا PVC، عینک‌های ایمنی محافظ چشم و کفش‌ها و لباس‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی برای به حداقل رساندن خطرات استفاده از هیدروکلریک اسید به کار می‌روند. آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا هیدروکلریک اسید را یک مادهٔ سمی معرفی کرده و مقررات آن را تنظیم می‌نماید.
به سایر نکات ایمنی در این باره توجه کنید:
۱- هشدارهای حفاظتی :
– تماس با چشم : غلظت بخارات، میست و قطرات این ماده میتواند سبب تحریکات شدید، سوختگی و کوری چشم می شود.
– تماس با پوست : می تواند سبب تحریکات شدید پوستی، قرمزی، تاول و درد و سوختگی و صدمات پوستی شود.
– بلعیدن و خوردن : میتواند سبب زخم های خورنده در دهان، گلو، مری و شکم می شود. علایم آن شامل سختی در قورت دادن ، عطش ، استفراغ و حالت تهوع، اسهال، صدمات شدید، اغما و مرگ است.
– تنفس : محلول این ماده بسیار خورنده است و تاثیرات آن بستگی به غلظت و مدت زمان تماس دارد. بخارات و میست این ماده می تواند سبب تحریکات شدید بینی، زخم گلو، انسداد، سرفه و سختی شود. در مدت مواجهه با این ماده زخم در بینی و گلو ایجاد می شود.
۲- کمک های اولیه :
– تماس با چشم : سریعا چشم های آلوده را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه با آب ولرم شستشو داده، پلکها باز نگه داشته شوندو به پزشک مراجعه شود.
– تماس با پوست : سریعا موضع آلوده را با آب ولرم به مدت ۲۰ تا ۳۰ دققه شستشو داده و به پزشک مراجعه شود.
– بلعیدن و خوردن : هرگز به فردى كه بيهوش است چيزى نخورانيد. درصورت هوشيارى فرد دهان وى را با آب تميز شستشو داده و فرد را وادار به استفراغ نكنيد به فرد هوشيار ۲۴۰ تا ۳۰۰ ميلى ليتر آب بخورانيد. درصورت امكان، پس ازخوردن آب به فرد شير دهيد. اگر استفراغ به صورت طبيعى اتفاق افتاد دوباره به فرد آب داده به پزشك مراجعه شود.
– تنفس : منبع مولد آلودگى يا فرد را به هواى آزاد برده . علائم مسموميت با اين ماده ۴۸ ساعت پس از مواجهه نمايان مى شود . به پزشك مراجعه شود.
اطلاعات پزشکی : علائم حياتى فرد( دما، فشارخون و …)را مرتب چك كرده و به پزشك يا نزديكترين مركز كنترل سموم مراجعه شود.
۳- اطفا حریق :
– خطر آتش گیری : این ماده نمیسوزد. تماس با فلزات، تولید گاز هیدروژن کرده که مخلوط این گاز با خطر آتش گیری هوا می تواند سبب انفجار شود.
نحوه مناسب اطفا: از اسپری آب برای خنک کردن ظروف محتوی این ماده استفاده شود.
۴- پیشگیری :
– حفاظت پوست : دستکش، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی
– حفاظت چشم : محافظ صورت ضروری است.
– حفاظت بدن : دستکش، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی. دوش و چشم شور ایمنی در محیط های کار با این ماده الزامی است.
– حفاظت تنفسی : از ماسک مناسب استفاده شود.
