بد نيست کمي راجع به حقيقت فشار خون و کم و کيف آن اطلاعاتي کسب کنيم تا بهتر بتوانيم اصطلاحات و اختلالاتي نظير فشار خون بالا و پايين را درک کنيم.
فشار خون پايين
زماني که جريان خون به قدري کاهش مي يابد که اکسيژن و مواد مغذي کافي را به ارگان هاي حياتي بدن نظير مغز ، قلب و کليه نمي رساند در عملکرد اين ارگان ها ايجاد اختلال مي کند.
فشار خون نرمال و سالم چيست؟
زماني که قلب مي تپد ، خون درون رگ هاي بدن جاري مي شود. فشار خون سيستوليک مربوط به فشار ناشي از رگ ها در زمان پمپاژ قلب است.و فشار دياستوليک فشار ناشي از استراحت شريان ها را بيان مي کند و اين درست زماني است که خون درون قلب جمع مي شود تا مجددا عمل پمپاژ صورت بگيرد. هر نوع فشار خون بالاتر از 120/ 80 ميلي متر جيوه را فشار خون بالا مي دانند.
زماني که قلب در حالت استراحت است بطن چپ پر از خون برگشتي از ريه ها مي شود . سپس بطن چپ منقبض شده و خون درون شريان ها جريان مي يابد. نبضي که با قرار دادن انگشت در محل شريان ها احساس مي کنيم نتيجه انقباض بطن چپ مي باشد.
فشار خون چگونه تشخيص داده مي شود؟
فشار خون به کمک مقدار خوني که توسط بطن چپ درون رگ ها پمپ مي شود و مقاومت ديواره رگ ها در برابر جريان خون شناخته مي شود.به طور کلي فشار خون زماني که مقدار خون بيشتري پمپاژ مي شود و يا زماني که ديواره رگ ها تنگ و سخت شده باشد، بالاتر است و فشار خون پايين زماني که خون کمتري پمپاژ شود يا مقاومت رگ ها کمتر باشد عارض مي شود.
چگونه مي توان فشار خون نرمال را حفظ کرد؟
بدن به کمک سلول ها گيرنده عصبي به نام بارارسپتور مي تواند فشار خون را کنترل نمايد.اين سنسورها در مسير شريان هاي بزرگ نزديک قلب قرار دارد و به محض دريافت و احساس فشار خون پيام هايي به قلب ، شريان ها ، سياهرگ ها و کليه ها ارسال مي کند تا با ايجاد تغيير فشار خون را به حالت نرمال برگردانند. هدف از اين تنظيم خودکار حفظ برونداد قلب يعني خون به تمام ارگانها و بخش هاي بدن است.
پيام هاي بارارسپتور مي تواند باعث افزايش سرعت قلب و انقباض متوالي تر آن براي ارسال بيشتر خون شود. اين پاسخ باعث افزايش جريان خون و به عبارتي افزايش فشار خون مي شود.
بارارسپتور ي تواند با ارسال پيام به سياهرگ ها باعث اتساع آنها شود. در نتيجه خون بيشتري درون سياهرگ ها باقي مي ماند و خون کمتري به قلب باز مي گردد و به تعاقب آن خون کمتري درون شريان ها پمپاژ مي شود و به اين ترتيب فشار خون کاهش مي يابد. به عبارتي ديگر مي توان گفت اگر سياهرگ ها باريک شود، خون کمتري درون سياهرگ انباشته مي شود و اين مقدار به داخل قلب بازگشت کرده و باعث افزايش پمپاژ و به عبارتي افزايش فشار خون مي شود.
زماني که فشار خون بالاست، رسپتورها با ارسال پيام به شريان ها باعث اتساع آنه و کاهش مقاومتشان در برابر جريان خون مي شود و به اين ترتيب فشار خون کاهش مي يابد.اگر فشار ناشي از پمپاژ کم باشد شريان هاي تنگ در مقابل جريان خون مقاومت بيشتري کرده و باعث افزايش فشار خون مي شوند.
نقش کليه ها در تنظيم فشار خون از طريق توليد ادرار صورت مي گيرد. ادرار به طور قالب همان آبي است که از خون دريافت مي شود.زماني که کليه ها ادرار بيشتري توليد مي کنند، مقدار خوني که درون سياهرگ و سرخرگ جريان دارد کاهش مي يابد و به تعاقب آن فشار خون کاهش مي يابد. زماني که کليه ها ادرار کمتري توليد کنند مقدار خون درون اين نوع رگ افزايش مي يابد و فشار خون بالا مي رود.
ايا فشار خون پايين براي سلامتي مضر است؟
افرادي که فشار خون پايين دارند کمتر دچار سکته ، بيماري هاي کليوي و قلبي مي شوند. ورزشکاران، افرادي که به طور مرتب ورزش مي کنند ، افرادي که به طور منظم وزن خود را کنترل مي کنند و عدم استعمال دخانيات باعث کاهش فشار خون مي شود. بنابر اين تا زماني که کاهش فشار خون به قدري نباشد که به ارگان ها آسيب وارد کند مي توان گفت که مفيد ا ست.
علائم فشار خون پايين
اگر افت فشار خون نرمال باشد هيچ علائم باليني در پي ندارد. اما اگر از مقدار متعادل پايين تر رود باعث بروز علائمي نظير سرگيجه، کدورت در بينايي، ضعف ، گيجي و حالت تهوع مي شود. از جمله علائم ديگر درد قفسه سينه ، کوتاه شدن تنفس ، سردي بدن ، مرطوبي پوست و غش کردن مي باشد.
علت کاهش فشار خون
بيماري هايي که باعث کاهش حجم خون مي گردد (مثل خونريزي و کم آبي) باعث کاهش خروجي قلب و کاهش فشار خون مي شود. عوارض جانبي داروهايي که باعث کاهش فشار خون مي شود حتي مي تواند منجر به آسيب نخاعي نيز گردد.
دلايل عصبي کاهش فشار خون
بدن نياز به عملکرد صحيح دستگاه اعصاب مرکزي دارد تا بتواند فشار خون را در حد نرمال حفظ کند. به طول نرمال بين عملکرد سيستم آدرنالين و عصب واگوس(عصب دهم مغز) تعادل برقرار است. اگر اين عصب تحريک شود باعث اتساع سياهرگ ها شده و خون کافي به قلب باز نمي گردد و فشار خون دچار افت مي شود.سنکوپ اين عصب در نتيجه محرک هاي سمي نيز اتفاق مي افتد. گاهي نيز اين عصب در نتيجه فشار زياد از حد ناشي از دفع ادرار و مدفوع تحريک مي شود.
اگر جريان آدرنالين در شريان ها متوقف شود(مثلا در اسيب هاي نخاعي) فشار ديواره شريان ها از بين مي رود و متسع مي شوند و فشار خون حذف مي شود.
دلايل غير عصبي افت فشار خون
از جمله دلايل غير عصبي افت فشار خون عبارتند از خونريزي، کم آبي ناشي از اسهال و استفراغ ، عفونت و عملکرد غلط غده ادرنال. بارداري نيز باعث افت فشار خون مي شود که البته از علائم طبيعي تلقي مي شود.
چه داروهايي باعث افت فشار خون مي شود؟
از جمله داروهايي که باعث کاهش فشار خون مي شود عبارتند از داروهاي فشار خون که گاهي بيش از حد تاثير گذار است و باعث افت بارز فشار خون ميشود. از ديگر داروهايي که باعث افت فشار خون مي شود عبارتند از بعضي از داروهاي ضد افسردگي، داروهاي درمان عدم قابليت نعوظ در مردان و داروهاي درمان پارکينسون. الکل و داروهاي مسکن درد نيز باعث کاهش فشار خون مي شود.
