اصلاح مزاج، یعنی درمان مزاج اکتسابی و بازگرداندن آن به مزاج اصلی و حفظ آن با استفاده از مصلح.
مصلح چیست؟
به ماده خوراکی یا غیر خوراکی که مصرف همزمان آن با سایر مواد، طبع فرد را معتدل نموده و از مشکلات احتمالی ایجاد شده آن جلوگیری می نماید و همچنین هضم آنرا آسان تر می کند، مصلح می گویند. برای نمونه اگر فرد صفراوی یا دموی بیش از حد عسل مصرف کند موجب بروز حساسیت یا خارش بدنش می شود یا اگر فرد بلغمی بیش از حد آب بنوشد موجب بروز بیماری، سردی، خستگی، سستی و پر خوابی در او می شود. بنابراین برای پیشگیری یا کاهش مشکلات ناشی از مصرف برخی مواد غذایی باید از مصلح آن استفاده نمود.
انواع مصلحات از نظر خاصیت
- مصلحات عمومی یا مصلحات مزاجی:
مصلحاتی که مزاج آن ها، ضد مزاج مواد اصلی استفاده شده است؛ مثلا ماست مزاج سرد و مرطوب دارد و افراد بلغمی و سوداوی که دارای مزاج سرد هستند، باید آنرا با خوراکی هایی که دارای مزاج گرم و مرطوب هستند مثل زنیان، انیسون، پونه، نعناع و آویشن مصرف کنند تا مزاج ماست معتدل شود و مشکلات ناشی از سرد بودن ماست بر آنها اثر نکند.
این نوع مصلحات حالت عمومی نداشته و به صورت تخصصی در کنار سایر مواد استفاده می شوند. مثل خوردن مصلح زنیان که برای کم کردن مشکلات ناشی از خوردن ماست و خوردن مصلح انیسون که برای کم کردن مشکلات ناشی از خوردن رازیانه مصرف می شود.
در طب سنتی نیز گاهی اوقات بیماری آکنه یا جوش صورت که در اثر گرمی ایجاد می شود را با مصرف گیاه گرم رازیانه که خود نیز طبع گرم دارد درمان می کنند. زیرا رازیانه علاوه بر گرم بودن طبع خود، به طور ذاتی درمان ککنده جوش غرور نیز هست، خصوصا اگر در فصول سرد سال تجویز شده باشد یا استفاده از دم کرده جو که بسیار سرد است ولی در درمان بیماری های سرد کلیوی مثل سنگ کلیه از آن استفاده می شود، زیرا جو علاوه بر سردی مزاج به طور ذاتی خاصیت درمان بیماری های کلیوی را نیز دارد.
انواع مصلحات از نظر طریقه مصرف:
ممکن است مصلح یک خوراکی، بوییدنی باشد نه خوردنیو مثلا مصلح گل سرخ در سرد مزاجان، خوردن انیسون بوده ولی در گرم مزاجان با خوردن گل سرخ فقط کافیست که مصلح کافور را استنشاق یا بو کنند. بو کردن کافور سردرد ناشی از مصرف خوراکی گل سرخ را در گرم مزاجان کاهش می دهد.
یکی از اصول پیشگیری از بیماری ها عدم استفاده از هر نوع ماده غذایی در هنگام بی اشتهایی است. اگر با اولین لقمه یا قاشق غذایی در دهان خود احساس بدی پیدا می کنید، آنرا نخورید و تا پیدا کردن اشتها هیچ نوع غذایی را میل نکنید؛ زیرا سلامتی شما در نخوردن آن است.
توصیه می شود افرادی که طبیعت گرم صفراوی یا دموی دارند،غذاهای سرد مصرف کنند تا گرمی آنان کم تر شود و افرادی که طبع سرد بلغمی یا سوداوی دارند غذاهای گرم مصرف کنند و یا با مخلوط غذاهای سرد و گرم، اثر سردی و گرمی را متعادل کنند.
