ویج یک گیاه علفی دو لپه ای است که به خاطر ریشه حجیم آن کشت می شود. فرم وحشی هویج، یک ساله است. ولی نوع مورد کشت هویج که معتقدند از نوع هویج وحشی مشتق شده است، دو ساله می باشد. شکل ریشه هویج می تواند از قطر ۲ تا ۶ سانتی متر و طول آن ۶ تا ۹۰ سانتی متر تغییر نماید و رنگ گوشت آن ممکن است سفید – زرد – نارنجی – قرمز – ارغوانی و یا سیاه (ارغوانی بسیار تیره) باشد.
شرایط اقلیمی
هویج به عنوان یک محصول فصل خشک، بهترین رشد را در میانگین دمایی ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتی گراد دارد، رشد هوایی در شرایط میانگین دمای هوای ۲۸ درجه سانتی گراد افت کرده و ریشه دارای طعم نامناسبی می گردد. در دمای پایین رنگ هویج کم رنگ شده و ریشه ها در دمای کمتر از ۱۶ درجه سانتی گراد بلند و باریک می شوند. در دمای ۴ تا ۱۰ درجه سانتی گراد رشد ریشه و اندام های هوایی بسیار کم می گردد.
مناطق بسیاری وجود دارد که نیازهای دمایی را برای تولید هویج براورده می کنند. هویج در مناطق نیمه قطبی سوئد – فنلاند و آلاسکا که عرض جغرافیایی شمالی آن ها بیش عرض شمالی بوده و کمتر از ۶۰ روز بدون یخبندان در سال دارند، هویج در ارتفاعات ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متری کاستاریکا و مناطق کوهستانی گواتمالا کشت می شود و در فیلیپین در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری می توان هویج را در سراسر سال کشت نمود. برای پرورش هویج در مناطق گرمسیری شب های خنک لازم است.
تشکیل ساقه گل دهنده
هنگامی که بوته های بذری با قطر ریشه ۶ میلی متر یا بیشتر (در مرحله نونهالی نباشند) در معرض یک دوره دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد قرار گیرند، گل دهی صورت می گیرد. آزمایشات نشان می دهند که ورنالیزاسیون (بهاره کردن)به مدت ۸ هفته در دمای ۸ تا ۹ درجه سانتی گراد برای گل دهی هویج لازم است و در هویج هایی با ریشه های بزرگ تر گل دهی راحت تر صورت می گیرد. گزارش شده است انواع قرمز رنگ حاوی آنتوسیانین تحت شرایط روز بلند گل می دهند.
خاک، رطوبت و تغذیه
هویج در انواع زیادی از خاک ها به خوبی رشد می کند و ترجیحا به خاکی با زهکشی خوب و PH خنثی (۵/۵ تا ۷) نیاز دارد. خاک های لوم شنی یا خاک های آلی فاقد کلوخ یا سنگ، برای تولید ریشه های صاف و راست ترجیح داده می شود. میزان فشردگی خاک بر رشد و طول ریشه موثر است. فشردگی خیلی کم یا خیلی زیاد برای رشد ریشه مضر است. در خاک های بسیار فشرده شده ریشه به صورت مخروطی و در خاک های نرم، نازک و بلند می شود.
آی موز: بذر هویـج را در ردیف هایی به عرض ۸ تا ۱۵ سانتی متر می پاشند و مشخص گردیده که حداکثر عملکرد در هویج با تراکم ۱۰۰ تا ۱۵۰ بوته در متر مربع است و عملکرد در کشت به صورت ردیف های مستطیلی شکل با نسبت ۱ به ۶ بیشتر از فضای مربعی شکل با نسبت ۱ به ۱ می باشد.
وجود رطوبت کافی در فصل رشد بسیار مهم است . مجموع ۴۵ تا ۹۰ سانتی متر آب (شامل آب بارندگی) برای کیفیت و عملکرد بالا لازم است. تحت شرایط کم خاک، طعم هویج بسیار تند و شدید می گردد و در خاک های با رطوبت زیاد، ریشه ها کم رنگ می گردند. هویج برای عملکرد خوب ، به مواد غذایی موجود در خاک به میزان۷۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم ازت، فسفر ۳۰ تا ۳۵ کیلوگرم و ۱ تا ۵ کیلوگرم پتاس در هکتار نیاز دارد.
طرز کشت هویج در سطح کوچک (منزل)
هویـج گیاهی است که در دو نوبت بهاره و پاییزه در زمینی که دارای خاک سبک و پوک می باشد کاشته می شود . هویـج را به صورت خطی یا ردیفی کشت می کنند که فاصله بین ردیف ها یا خطوط را حدود ۴۰ سانتی متر و فواصل بوته ها را ۴ تا ۶ سانتی متر در نظر می گیرند و همچنین به صورت دستپاش نیز در سطح کم کشت می شود و از آن جایی که بذر هویج ریز است برای آن که در هنگام پاشیدن پراکنده پاشیده شود لازم است مقدار بذر لازم را با سه برابر خاک نرم و خشک مخلوط و سپس آن را دستپاش نمایید.
طرز کاشت هـویج در سطح وسیع
هویـج در سطح وسیع در دو نوبت بهار و پاییز کشت می شود. زمان کشت بذر هویـج در مناطق سردسیر، پس از رفع سرمای بهاره در بهار و در مناطق گرمسیر در پاییز و زمستان است. اراضی سبک و قابل نفوذ برای رشد کامل ریشه ضرورت دارد. زمینی که برای کشت هویج انتخاب می شود را در ابتدا بایستی شخم عمیق زد و در پاییز به هر هکتار آن ۲۵ تا ۳۰ تن کود حیوانی پوسیده اضافه کرد. سپس در اوایل فروردین زمین را به صورت جوی و پشته آماده نمود. فواصل ردیف ها در هـویج زودرس ۲۵ سانتی متر و در هویـج های دیررس ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر و فواصل بوته ها را به طور متوسط ۵ تا ۱۰ سانتی متر روی ردیف در نظر می گیرند. بذر هـویج را در کنار پشته ها می کارند و عمق کاشت بذر ۰/۵ تا ۱ سانتی متر است. بعد از آن که بذرها سبز و بوته ها ۴ برگه شدند تدریجا در ۲ تا ۳ نوبت آن ها را پراکنده کرده و پس از پراکنده کردن باید مزرعه را بلافاصله آبیاری نمود تا ریشه هایی که اطرافشان خالی شده پوشانده شوند. عمل پراکنده کردن باید تا زمانی صورت بگیرد که فاصله بین بوته ها به ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر برسد. مدت فعالیت ریشه در خاک در حدود ۶ ماه است و در این مدت مواد غذایی لازم را از خاک جذب و ذخیره می نماید. در تمام این مدت سله شکنی بعد از هر آبیاری ضروری است.
برداشت
آی موز: برای مصرف تازه هـویج، هنگامی که قطر اغلب ریشه ها در محل طوقه به ۵/۲ تا ۵/۳ سانتی متر برسد برداشت می کنند که بسته به دمای محیط معمولا مصادف با ۶۵ تا ۸۵ روز یا بیشتر بعد از کاشت است.
هویج های مورد استفاده برای فرآوری را برای افزایش رنگ و ماده خشک در زمان بلوغ، به مدت بیشتری روی زمین باقی می گذارند.
شرایط انبار داری
هویج را می توان در دمای ۰ تا ۱ درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی ۹۳ تا ۹۸ درصد به مدت پنج ماه نگهداری کرد. چنانچه اندام هوایی از ریشه جدا گردد. جهت انبار داری بهتر است، زیرا آب و مواد غذایی در طول انبارداری از ریشه به قسمت هوایی گیاه منتقل می شود.
چه هویجی برای کاشت انتخاب کنید
هویج انواع گوناگونی دارد که دو نوع آن ریشه بلند و ریشه کوتاه می باشد. شما از این اسامی می توانید بفهمید که زمان محصول دهی و نوع خاک مناسب برای گیاه چیست. هویج و هویج وحشی در برابر نور خورشید و همین طور در خاک ماسه ای بهتر رشد می کنند. اگر خاک باغچۀ شما حاوی سنگ ریزه، کلوخ و یا گچ است و آب را به خوبی رد نمی کند، بهتر است که انواع هویج با ریشه های کوتاه تر را انتخاب کنید.
انواع مختلف هویج در ۱۲ تا ۱۶ روز به رشد کامل می رسند.
آماده سازی خاک
موفقیت در کاشت سبزیجات ریشه ای مستلزم خاک مناسب می باشد. بنابراین آماده سازی خاک پیش از کاشت بسیار مهم است. در اواخر زمستان و یا اوایل بهار، زمین باغچۀ خود را شخم بزنید. تمامی سنگها و کلوخهای خاک را برداشته و تا زمانی که به خاک نرم و مناسب نرسیده اید به شخم زدن ادامه دهید. اگر خاک باغچۀ شما برای کاشت هویج مناسب نیست، می توانید از یک گلدان و یا ظرف بزرگ و عمیق برای این کار استفاده نمایید. هنگام شخم زدن خاک، از اضافه کردن کود و مواد تقویتی به آن خودداری نمایید زیرا این کار باعث می شود که خاک برای رشد بذر، بیش از حد قوی شود.
بذر پاشی
بذرهای هویج بسیار کوچک هستند، اما بهتر است که آنها را با فاصله از هم بکارید. با این کار احتمال ابتلای گیاهان به آفت و امراض گیاهی کاهش می یابد. در صورت کمبود جا می توانید بذر را با شن ریز مخلوط کرده و سپس آن را آماده کنید. ماسه باعث تخلیۀ بهتر آب زمین و در عین حال باعث ایجاد فاصلۀ مناسب برای رشد گیاه می شود. زمانی که گیاه اولین جوانه را زد و اولین برگ آن نمایان شد، می توانید بین آنها فاصلۀ ۵ سانتیمتر را رعایت کنید. پس از جوانه زدن، گیاه نیاز به نگهداری خاصی ندارد فقط دقت کنید که این گیاه به آب زیادی نیاز داشته و اگر آب کافی به آن نرسد، هویجها حالت چوب مانند و خشک به خود می گیرند.
چگونگی برداشت و ذخیره سازی
آی موز:در ماه خرداد و تیر، زمانی که هویجهای شما آمادۀ خوردن شدند، می توانید آنها را از خاک بیرون بکشید. بهترین زمان روز برای برداشت هویجها هنگام غروب آفتاب و شب می باشد که از حملۀ پشۀ هویج جلوگیری شود. فقط هویجهای سالم و خوب را نگه دارید، برگهای آنها را بریده و در جعبه ای پر از ماسه در لایه های مختلف بخوابانید. توجه کنید که ریشه های آنها با یکدیگر در تماس نباشند. جعبه را در جایی خشک و خنک نگهداری کنید و هر چند وقت یک بار آنها را چک کنید. اگر احساس کردید که هویجی در حال خراب شدن است، پیش از آنکه هویجهای اطراف خود را نیز خراب کند، آن را دور بیندازید.
ریشۀ هویج
محصول هویج از قسمت ریشه، مستعد ابتلا به امراض بسیاری است. هویج پشه ای دارد که از طریق ریشه آن را از بین می برد. این پشه با بوی برگهای له شدۀ گیاه جذب می شود. در نتیجه اگر گیاه را در شب برداشت کنید، از حملۀ این پشه ها جلوگیری می کنید. این پشه ها در ارتفاع خیلی کم پرواز می کنند. با تعبیه کردن یک حصار در اطراف گیاه، می توانید از حملۀ احتمالی آنها جلوگیری کنید.
کاشت هویج در خانه
هویج یکی از شایع‌ترین سبزیجات برای رشد دادن در خانه است. این گیاه با داشتن پتاسیم، بتا کاروتن و ویتامین A زیاد، واقعاً ماده‌ای مغذی می‌باشد. راحتی رشد دادن، آنها را گیاهی مناسب برای کاشت و برداشت کرده است. بر خلاف باور عموم، امکان کاشت و رشد هویج در داخل خانه وجود دارد. با چند وسیله ساده و کمی صبر، شما می‌توانید حتی در صورتی که یک باغچه خارجی نداشته باشید، هویجها را کاشته و رشد دهید.
دستورالعمل‌ها
۱٫ بذر نوعی از هویج که می‌خواهید رشد دهید را تهیه کنید.یک ظرف بزرگ تهیه کرده و آن را در یک منطقه آفتاب‌گیر در خانه خود قرار دهید. لازم است که بوته‌های هویج میزان زیادی آفتاب دریافت کنند.ظرف را با مخلوطی از ۵۰% خاک گلدان با کیفیت، و ۵۰% شن کشاورزی ( نه شن بازی) پر کنید. این دو را به خوبی با هم مخلوط کنید تا مطمئن شوید که هویجها محیطی مناسب برای رشد دارند.
۲٫ گودال‌هایی کم عمق در خاک حفر کنید. این گودال‌ها باید حدود ۱ سانتیمتر عمق داشته و حدود ۵ سانتیمتر از هم فاصله داشته باشند.بذر هویج را داخل گودال‌ها قرار دهید. بذر هویج خیلی کوچک است، پس لازم است که شما از هر دو دست خود استفاده کنید. با یک دست بذر را نگه دارید و با دست دیگر آنها را در خاک قرار دهید.خاک را به آرامی بر روی بذرها بریزید. خاک را فشار ندهید. خاک باید صرفاً روی بذرها را بگیرد.
۳٫ مقداری آب بر روی خاک بریزید. باید به میزانی آب بدهید که گیاه رطوبت مورد نیاز خود را دریافت کند، ولی در آب غرق نشود. کاشت هویج در داخل خانه به آب کمتری نسبت به کاشت آن در خارج نیاز دارد. پس در چند هفته اول، لازم است تنها کمی سطح خاک را مرطوب کنید تا رطوبت مورد نیاز به بذر برسد.
۴٫ زمانی که بذر تبدیل به نهال شد، آبیاری آن را شروع کنید. آبیاری به نهال باید وقتی انجام شود که زمانی که به سطح خاک دست می‌زنید، احساس خشکی کنید. هویجها خاک خیس را دوست ندارند، بنابراین لازم است قبل از آبیاری مجدد، به خاک اجازه خشک شدن بدهید.همچنان به گیاه اجازه دهید که از نور کامل خورشید، و آب رسانی مناسب برخوردار باشد. طبق دستورالعمل بسته بذر، آنها را برداشت کنید. انواع مختلف هویج، زمان‌های برداشت مختلفی دارند.
کاشت هویج در گلدان
هویج یکی از سبزیجات مورد علاقه آشپزان می باشد و کاشت آن در گلدان و قرار دادن آن در فضای آشپزخانه مطمئنا برای آشپزان خیلی لذت بخش است. هویج در هوای سرد هم زنده می ماند و حتی می تواند یخبندان را نیز تحمل کند، اما در دمای بین ۱۲ تا ۲۳ درجه سانتی گراد بهترین عملکرد را دارد. گونه های زیادی از هویج وجود دارد و رنگ آن ممکن است سفید – زرد – نارنجی – قرمز – ارغوانی و یا سیاه (ارغوانی بسیار تیره) باشد.. برای کاشت هویج در گلدان باید حداقل از یک گلدان ۳۳ سانتی متری استفاده کرد.
نام علمی: Daucus carota subspecies sativus
نوع گیاه: گیاه علفی دو لپه ای است که به خاطر ریشه آن کشت می شود.
نیاز به نور: برای دریافت نتیجه بهتر، باید گلدان را در یک مکانی که آفتاب کامل است قرار دهید. البته هویج سایه جزیی را هم تحمل می کند. اجازه ندهید ریشه هویج در معرض آفتاب قرار بگیرد و اطمینان داشته باشید که ریشه هویج همیشه با خاک گلدان پوشیده شده باشد.
نیاز به آب: برای این که هویج طعم بهتری داشته باشد باید همیشه خاک گلدان را مرطوب نگه دارید. زمانی که هویج بالغ شد دیگر به آن آب ندهید.
کاشت هویج
هویج با دانه کاشته می شود. برای کاشت هویج می توانید دانه ها را از گل هویجی که قبلا کاشته تهیه کنید و در صورتی که قبلا هویج نکاشته اید می توانید دانه های هویج را از فروشگاه های محصولات کشاورزی بخرید. دانه های هویج را دو هفته قبل از آخرین سرما بکارید. دانه ها باید در عمق ۱ سانتی متری کاشته شوند و نباید از این میزان عمیق تر کاشته شوند. بعد از کاشت به خاک مالچ و کود بدهید.
هویج در انواع زیادی از خاک ها به خوبی رشد می کند و ترجیحا به خاکی با زهکشی خوب و PH خنثی (۵/۵ تا ۷) نیاز دارد. خاک های لوم شنی یا خاک های آلی فاقد کلوخ یا سنگ، برای تولید ریشه های صاف و راست ترجیح داده می شود. میزان فشردگی خاک بر رشد و طول ریشه موثر است. فشردگی خیلی کم یا خیلی زیاد برای رشد ریشه مضر است. در خاک های بسیار فشرده شده ریشه به صورت مخروطی و در خاک های نرم، نازک و بلند می شود.
فاصله بین بذرهای هویج را ۴ تا ۶ سانتی متر در نظر می گیرند. هویج ۶۵ تا ۸۵ روز پس از کاشت قابل برداشت است و زمانی که قطر آن به ۲/۵ تا ۳/۵ سانتی متر می رسد می توان آن را برداشت کرد.
گلدانی که هویج در آن کاشته می شود حداقل باید ۳۳ سانتی متر باشد.
