همه چیز درباره درخت انجیر

درباره درخت انجیر
درخت انجیر که نام لاتین آن فیکوس (Ficus) می‌باشد از خانواده (Moracee) موراسه‌ است و دارای ۶۰۰ گونه می‌باشد که اغلب انواع آن وحشی یا زینتی هستند مانند درخت معروف به درخت کاتوچو (فیکوس الاستیکا) که هم زینتی است و هم صنعتی. فیکوس بنگالنسیس و فیکوس رلیگیوزا انواع زینتی این گیاه می‌باشند که در تزئینات و به عنوان گیاه آپارتمانی مصرف زیاد دارند.
انواعی که در باغبانی از نظر مصرف میوه آن مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از فیکوس کاریکا، فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا. فیکوس کاریکا همان انجیر معمولی است که به عنوان میوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ولی فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا بیشتر برای تلقیح انواع انجیر خوراکی کاشته می‌شوند.
اصل و قدمت گیاه
وطن اصلی درخت انجیر در دنیای قدیم یعنی اروپا- آسیا در نواحی مدیترانه و در ایران روستای سمنگان یا سمغان می‌باشد و به همین جهت آن را جزء میوه‌های مناطق نیمه گرم طبقه‌بندی می‌کنند. درخت انجیر بویژه نوع خود رو یا کوهستانی آن که به انجیر کوهی نامور است بسیار قدیمی است. یکی از رویشگاههای انجیر خودرو یا کوهی قهستان و جنوب خراسان و منطقه زیبد است. آثار این درخت در آخر عهد دوم (کرتاسه) دیده شده و در عهد چهارم در اطراف دریای مدیترانه مورد کشت قرار گرفته‌است. در مصر از ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کاشت درخت انجیر مرسوم بوده‌است. در حال حاضر بزرگترین انجیرستان دیم جهان در استان فارس و در شهرستان استهبان قرار دارد.
یهودیان قدیم نیز درخت انجیر را می‌شناخته‌اند و از یک نوع انجیر که فیکوس سیکوروس می‌باشد در تورات یاد شده‌است. یونانیان قدیم نوع اصلاح شده این درخت را تحت نام انجیر آتیک (Attic) می‌شناخته‌اند و رومیها این درخت را با معتقدات مذهبی خود مخلوط کرده آن را نشانه سعادت و پیشرفت و ترقی روزافزون می‌دانسته‌اند. در قرآن نیز، به این میوه سوگند یاد شده و سوره‌ای به نام این میوه نام‌گذاری شده است.
مشخصات گیاه‌شناسی
برگ درخت انجیر پنجه‌ای و دارای ۳ تا ۵ لوب می‌باشد. قسمتی که به اسم میوه انجیر معروف است و مورد تغذیه انسان قرار می‌گیرد در حقیقت میوه نیست بلکه زائده مجوفی است که گلهای انجیر به تعدادی زیاد در داخل آن قرار گرفته‌اند و مواد قندی در این زایده یا رسپتاکل جمع می‌شود. گلهای نر و گلهای ماده درخت انجیر از یکدیگر جدا ولی روی یک پایه یعنی در داخل رسپتاکل واقع شده‌اند و به عبارت دیگر درخت انجیر گیاهی است یک پایه.
اگر میوه انجیر را باز کنیم و به شکل یک سطح درآوریم گلهای نر که حامل دانه گرده هستند و در کنار و به طرف خارج صفحه واقع شده و گلهای ماده که حامل تخمدان و در صورت تلقیح شدن حامل بذر خواهند بود در وسط صفحه قرار دارند. تلقیح گلهای ماده انجیر بوسیله حشرات مختلف که مهمترین آنها حشره‌ای بسیار کوچک از خانواده کالسیدیده می‌باشد انجام می‌گیرد.
آب و هوای مطلوب برای درخت انجیر
به همان اندازه که درخت انجیر به گرمای زیاد مقاوم است نسبت به سرما مخصوصا در دوره جوانی حساس است و سرما یک عامل محدود کننده در کاشت این درخت می‌باشد. اثر گرما و رطوبت در میوه انجیر نسبت به نوع مصرف میوه متفاوت است. انجیرهایی که برای کنسرو و یا در شیرینی‌پزی مصرف می‌شود در هوای مرطوب محصول مرغوب‌تری می‌دهد تا در هوای گرم و خشک و برعکس میوه درختان انجیری که در هوای خشک و نسبتاً گرم کاشته شده‌اند برای تهیه انجیر خشک مرغوب‌تر است تا آنهای در هوای مرطوب عمل آمده‌اند.
باران در موقع تلقیح بسیار مضر است و مقدار محصول را به مقدار قابل توجهی کم می‌کند. در نواحی مرطوب میوه درشت می‌شود و دم آن طویل می‌گردد ولی مقدار شیرینی میوه کم می‌شود در هوای خشک و گرم دم میوه کوتاه شده گاهی به کلی از بین می‌رود اما اندازه میوه کوچک و مقدار شیرینی آن زیاد است.
هرس درخت انجیر
مانند سایر گیاهان هرس این درختان برای سلامتی آن‌ها لازم است. این سبب بزرگ‌تر شدن میوه می‌شود. درخت انجیر را در فصل پاییز بعد از اولین سرمازدگی هرس کنید. گیاهان را به منظور رشد بیش‌تر و کنترل اندازه هرس کنید.
خاک مطلوب درخت انجیر
درخت انجیر را در انواع مختلف خاک از شنی سبک تا رسی سخت می‌توان کاشت. در اراضی شنی سبک خطر حمله نماتود بسیار زیاد است. بهترین خاک برای کاشت این درخت اراضی لیمونی است. در این نوع اراضی میوه دادن درخت به علت رشد زیاد شاخ و برگ دو یا سه سال به تاخیر می‌افتد.
ازدیاد درخت انجیر
درخت انجیر را با انواع مختلف وروش تکثیر نباتات چه جنسی و چه غیر جنسی می‌توان زیاد کرد. در ازدیاد بوسیله بذر هیچ‌گاه درخت جدید شبیه به پایه مادری نخواهد بود و به همین جهت نیز جز برای تحقیقات علمی و پیدا کردن انواع جدید از این طرز ازدیاد استفاده نمی‌کنند. برای ازدیاد درخت انجیر از نظر ایجاد باغ به منظور بهره‌برداری فقط از طرق مختلف غیر جنسی استفاده می‌شود.
طرق مختلف غیر جنسی که بیشتر در تکثیر درخت انجیر بکار می‌روند عبارتند از: قلمه، پاجوش، خواباندن شاخه و پیوند. بین این طرق، ازدیاد بوسیله قلمه بیش از سایر روشها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ازدیاد درخت انجیر بوسیله قلمه باید از درخت سالم و قوی و شاخه رسیده انتخاب و تهیه شود.
آفات و بیماریهای درخت انجیر
از انواع آفات درخت انجیر: سیمتیس نمورانا، هسپروفانس گریزئوس، سفیدک انجیر، موزائیک انجیر، شکاف خوردن میوه انجیر و بیماری ترشیدگی میوه انجیر.
خواص دارویی انجیر
بر اساس تحقیقات انجام شده، برگهای درخت انجیر بدلیل داشتن خصوصیات مدر بودن، تسکین دهندگی و دافع کرم روده مورد استفاده قرار گرفته و دم کرده برگ درخت انجیر مسکن بوده و برای معالجه سرفه تجویز شده‌است. میوه انجیر برای نرم کردن سینه و روده و دارای خاصیت ویژه‌ای می‌باشد. انجیر تازه منبع غنی بتاکاروتن و ویتامین ث است که در جلوگیری از ابتلا به سرطان کاربرد دارند. جوشانده انجیر در التهاب دستگاه تنفسی و غرغره کردن آن برای گلو درد و سرماخوردگی مفید بوده و عفونت‌های لثه را نیز درمان می‌کند. خوردن انجیر تازه و خشک سبب لینت مزاج شده و یبوست مزمن را درمان می‌کند و در طب جدید شربتی از آن برای رفع بیماریهای یبوست کودکان تهیه شده‌است.
فواید شیره انجیر
۱- شیره انجیر داروی خوبی برای افسردگی می باشد. ۲- شیره انجیر، از بین برنده زگیل می باشد.

دستورالعمل کاشت و داشت درخت انجیر

وسایل و نحوه برداشت :
در این روش برداشت انجیر (انجیر خشکباری) میوه به تدریج به روی خاک ریزش می کند که به طور مستقیم با خاک و خاشاک تماس پیدا می کند. در این خصوص طرحی پیش بینی شده است تا جمع آوری محصول با پهن کردن چادرهائی در زیر درختان انجام شود به طوریکه میوه با خاک و خاشاک تماس پیدا نکند و از طرفی این روش باعث تسریع در امر برداشت می شود.لازم به ذکر است که استفاده از دستکش و روپوش برای کارگران و سبدهای پلاستیکی برای حمل محصول از محل مختلف باغ به محل خشک کردن پیشنهاد می شود.استفاده از توریهای فلزی گالوانیزه نیمه متحرک در محل اشپنگ به جای اینکه محصول در کف اشپنگ که معمولاً سیمانی یا موزائیک فرش شده ریخته شود ، به روی این پالتها در معرض نور خورشید قرار گیرد تا تولید محصول به طریقه بهداشتی به بازار مصرف عرضه شود.خواص تغذیه ای و درمانی انجیر
انجیر میوه ای مقوی و شیرین است که در قرآن به آن قسم خورده شده است. نام عربی آن ” تین ” و نام انگلیسی آن ” “FIG”می باشد.درخت انجیر بومی آسیای غربی و کشورهای مدیترانه است و از آنجا به عربستان ، سوریه و فلسطین اشغالی برده شده است .انجیر درختی است با برگ های زرد و پنجه ای و به رنگ سبز خاکستری که بلندی آن تا شش متر می رسد و به دلیل عدم مقاومت در مقابل سرمای شدید ، در مناطق معتدله و گرمسیر کشت می شود .درخت انجیر معمولا از سال چهارم شروع به میوه دادن می کند و تا سن بیست سالگی میوه می دهد.
ارزش غذایی انجیر

انجیر، قند زیادی دارد. ۵۰ درصد انجیر خشک را قند تشکیل می دهد. همچنین منبع خوبی از پتاسیم ، منیزیم  ، کلسیم  ، فسفر  و ویتامین های C  , B , A  است.

انجیر منبع غنی فیبر غذایی می باشد. لیگنین یک نوع فیبرغذایی غیرمحلول است که به مقدار زیاد در انجیر وجود دارد و نقش عمده ای در جلوگیری و رفع یبوست دارد.
انجیر منبع غنی فیبر غذایی و نیز منبع خوبی از منیزیم ، کلسیم ، فسفر و ویتامین های C , B , A است.

سایر خواص غذایی انجیر عبارتند از :

۱- از انجیر می توان در رژیم های غذایی خاص مثل رژیم کم چربی ، کم سدیم ، پرفیبر ، کاهش وزن ، دیابتی و حتی رژیم غذایی مدیترانه ای استفاده کرد.

۲- انجیر سدیم و چربی ندارد و مانند سایر میوه ها بدون کلسترول است.

۳- ۴۰ گرم انجیر تازه یا یک چهارم لیوان از خرد شده ی آن، معادل یک واحد میوه است.

۴- ۵/۱ عد انجیر خشک معادل یک واحد میوه یا ۱۵ گرم کربوهیدرات است که کربوهیدرات آن از گلوکز و فروکتوز تشکیل شده است.

۵- انجیر، فیبر غذایی بالایی دارد و هر واحد آن ۲۰ درصد نیاز روزانه را تأمین می کند که بیش از هر نوع میوه تازه یا خشک می باشد.

۶- انجیر بیش از سایر میوه ها املاح دارد. ۴۰ گرم انجیر تازه دارای ۲۴۴ میلی گرم پتاسیم ( ۷ درصد نیاز روزانه ) ، ۵۳ میلی گرم کلسیم ( ۶ درصد نیاز روزانه ) و ۲/۱ میلی گرم آهن ( ۶ درصد نیاز روزانه ) می باشد.
خواص درمانی انجیر

انجیر از نظر طب قدیم ایران ، گرم و تر است .

– انجیر تعرق بدن را زیاد می کند .

– ادرار آور است . اگر ترشح ادرار کم باشد ،خوردن انجیر باعث ازدیاد آن می شود .

– حرارت بدن را کاهش می دهد .

– چاق کننده است و برای آنهایی که می خواهند وزن اضافه کنند بسیار مفید است . بدین منظور می توان آن را با شیر مخلوط کرد و در بین غذاها خورد.

– انجیر ( تازه یا خشک ) یبوست را برطرف می کند و یکی از بهترین میوه ها برای تمیز کردن روده بزرگ و رفع یبوست است . در قدیم برای از بین بردن یبوست از شربت انجیر استفاده می کردند .

– برای درمان ناراحتی های سینه حدود ۲۰ گرم از خرما ، عناب ، انجیر خشک و مویز را با هم مخلوط کرده و آسیاب می کنند. سپس این پودر را با یک لیتر آب می جوشانند تا حجم آن به نصف برسد . از این جوشانده می توان به مقدار سه فنجان در روز مصرف نمود .

– جوشانده انجیر خشک درمان کننده التهاب مجاری دستگاه تنفسی ، کلیه ، ذات الریه ، ذات الجنب ، سرخک ،مخملک و آبله می باشد .

– جوشانده غلیظ انجیر خشک برای رفع سرماخوردگی بسیار مفید است و غرغره کردن آن گلودرد را برطرف می کند.

– برای برطرف کردن سیاه سرفه ، برونشیت و ذات الریه از ” قهوه ی انجیر” استفاده کنید. برای درست کردن این قهوه ، انجیر خشک را ابتدا بو می دهند و سپس آن را آسیاب می کنند تا بصورت پودر درآید .

– انجیر دستگاه هاضمه را تقویت می کند .

– انجیر برای درمان سوء هاضمه مفید است .

– سوپ انجیر بسیار مقوی است و برای افزایش شیر در زنان شیرده مفید است .برای تهیه سوپ ، انجیر نرسیده را با گوشت بپزید .

– برای برطرف کردن ورم گلو ، ۵۰ گرم انجیر زرد را در ۵۰۰ گرم شیر ریخته و مدت ۱۵ دقیقه بگذارید بماند. سپس آن را غرغره کنید و مقدری از آن را نیز بنوشید. می توانید آن را با عسل هم شیرین کنید .

– انجیر خشک جوشیده شده در شیر برای درمان آنژین ، ورم لثه و ورم مخاط دهان مفید است .

– یکی از داروهای بسیار موثر برای درمان آرتروز و درد مفاصل، مخلوط شیر بز و انجیر سیاه می باشد . این مخلوط سموم مختلف را از بدن خارج کرده و درد را از بین می برد.
انجیر ، به خصوص انجیر خشک خیسانده در آب یا شیر ، موثرترین درمان برای رفع یبوست است.

– انجیر را می توان همراه با میوه های دیگر مصرف کرد. انجیر با میوه های اسیدی مانند پرتقال و گریپ فروت سازگار نیست .

– انجیر برای آنهایی که قند خونشان پائین می آید و یک دفعه احساس ضعف می کنند مناسب است، زیرا قند آن به سرعت در روده کوچک جذب می شود.

– خوردن انجیر باعث افزایش نیروی جنسی می شود .

– برای برطرف کردن ورم بناگوش و دمل ها ، ضمادی از انجیر خشک با آرد جو و گندم درست کنید و روی ورم دمل بگذارید .

– دم کرده انجیر با شنبلیله ، برای سینه درد مفید است .

– برای رفع ورم طحال، انجیر را به مدت ۹ روز در سرکه خیس کنید و هر روز پنج عدد از آن را با سرکه بخورید .

– انجیر ضد سرطان است .

– انجیر در معالجه بیماری های پوستی  موثر است .

– مربا و کمپوت انجیر برای درمان یبوست موثر است ،۵ لذا می توان ۳ یا ۴ انجیر تازه را چهار قطعه کرد و در نیم لیتر شیر جوشاند تا بپزد و آن را با ۱۲عدد کشمش صبح ناشتا بخورند.

– هضم انجیر آسان است و مصرف آن برای بچه ها و اشخاصی که از بستر بیماری برخاسته اند و دوره نقاهت را می گذرانند، بسیار مفید است.

– انجیر به علت دارا بودن دانه های ریز، باعث تقویت معده و روده می شود، ولی برای کبدهای ضعیف زیان آور است.

– سرشار بودن انجیر از پتاسیم، تامین کننده سلامتی کودکان ضعیف و کم خون  و بی اشتها ست.

– اگر انجیر و عسل را به طور مساوی با هم مخلوط نمایید و بخورید، جهت زخم معده  بسیار مفید است.

– انجیر به علت داشتن پتاسیم، درجه قلیائیت بدن را بالا برده و در دفع اوره و چربی خون بسیار موثر است.

– شربت انجیر، تسکین دهنده دردهای گلو و سرفه  است.

– انجیر خشک خیسانده شده در شیر بسیار خوشمزه و برای درمان یبوست شدید بسیار مفید است. همچنین خوردن انجیر خشک خیسانده در روغن زیتون  در صبح ناشتا ، برای رفع یبوست موثر است.
نظر پیامبر و امامان در مورد خواص انجیر :

*رسول گرامی اسلام (ص) خواص ذیل را برای انجیر بر شمرده اند و مسلمانان را به خوردن آن ترغیب کرده اند :

– انجیر میوه ای بهشتی است که بواسیر را قطع می کند.

– انجیر نقرس را معالجه می کند.

– انجیر، قوای جنسی را زیاد می کند و رطوبت و سردی را که موجب ضعف نیروی آمیزش است ، برطرف می نماید.

*حضرت علی (ع) می فرمایند : انجیر برای باد قولنج مفید است. در روز از آن زیاد بخورید ، ولی در شب کم بخورید.

* در حدیثی از امام محمد باقر (ع) آمده است که فرمود:

بر کبد “حزقیل” پیامبر زخمی ظاهر شد که او را آزار می داد. خداوند به او وحی کرد که شیره انجیر را بگیر و بر سینه خود بمال. وی نیز این کار را انجام داد و بهبود یافت.

* در حدیثی ازامام رضا (ع) چنین آمده است که :

انجیر بوی بد دهان  را از بین می برد ؛ استخوان را محکم می سازد؛ باعث رویش مو  می شود ؛ درد را بر طرف می کند و با وجود انجیر دیگر به دارو احتیاج نیست.
مضرات

– انجیر برای کبدهای ضعیف مناسب نیست و آنهایی که کبد ضعیف دارند ، باید انجیر را با گردو  بخورند.

– زیاده روی در مصرف انجیر باعث نفخ شکم و اسهال می شود و برای چشم نیز مضر است .

– انجیر برای مبتلایان به بیماری قند مضّر است.

– انجیر برای مبتلایان به اختلال معده و روده مضّر است.

– زیاده روی در خوردن انجیر، برای معده و چشم  زیان آور است و خنثی کننده زیان آن، کرفس  است.
تهیه دسر با انجیر

برای تهیه پوره انجیر، ۲۴۰ گرم انجیر را با یک سوم لیوان آب یا آب میوه، در مخلوط کن بریزید و با هم مخلوط کنید. پوره انجیر می تواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای چربی و یک شیرین کننده در سفره غذایی شما استفاده شود.
خرید و نگهداری انجیر

موقع خرید انجیر دقت کنید که تازه و پوست آن صاف باشد. اگر بوی ترشیدگی می داد، آن را نخرید ، زیرا این بو نشان می دهد که قند موجود در انجیر تخمیر و میوه خراب شده است.

انجیر تازه را حتماً باید در یخچال نگهداری کنید ، ولی انجیر خشک را می توانید در یخچال یا در هوای اتاق نگهداری کنید. البته باید در یک ظرف یا بسته بندی بدون هوا و رطوبت باشد که در اینصورت برای چندین ماه می توان آن را نگه داشت.

منبع : http://www.imoz.ir