سالمندان به توجه و مراقبت زیادی نیاز دارد و کوتاهی در این زمینه می تواند تاثیر زیادی در شیوع بیماری های عفونی و گسترش آن بین جمعیت سالمندان داشته باشد.
بیماری های رایج در خانه سالمندان
تا سال 2050 تعداد سالمندان جهان به 2میلیارد نفر می رسد و علت این افزایش عمدتا بهبود وضعیت بهداشت و درمان است پس باید به بیماری های دوره سالمندی توجه بیشتری داشته باشیم خانه سالمندان هر چقدر هم که امن و بهداشتی باشد، مکانی است که تعداد زیادی از افرادی که عمدتا بالای 65-60 سال سن دارند، در آن ساکن اند.
سیستم ایمنی در این سن ضعیف می شود، عملکرد فیزیولوژیک به هم می خورد؛ مثلا سرفه تغییر می کند، دستگاه
گردش خون ضعیف عمل می کند و مراقبت های بهداشتی هم ممکن است به خوبی انجام نگیرد. این موارد سلامت سالمند را تهدید می کنند.
سالمندان به توجه و مراقبت زیادی نیاز دارد و کوتاهی در این زمینه می تواند تاثیر زیادی در شیوع بیماری های عفونی و گسترش آن بین جمعیت سالمندان داشته باشد. در «سالمندان» این هفته به شایع ترین بیماری های عفونی در خانه سالمندان اشاره می کنیم. شناخت این بیماری ها و توضیح درباره آنها می تواند هم کمکی باشد برای پرستارانی که از سالمندان مراقبت می کنند و هم برای خود سالمند و خانواده او تا بتوانید در صورت بروز عارضه مشکوک به موقع اقدام کنند.
همان طور که می دانید امید به زندگی بالا رفته است. در سال 1900 میلادی جمعیت سالمند بالای 65 سال 15 میلیون نفر بود که حدود یک درصد از جمعیت کل دنیا را تشکیل می داد.
در سال 2000 این جمعیت به 605 میلیون نفر یعنی 10 درصد کل جمعیت دنیا رسید و تخمین زده می شود تا سال 2050 میلادی این تعداد به 2 میلیارد نفر برسد که حدود 22 درصد کل جمعیت جهان است. علت افزایش رشد جمعیت سالمند، بهبود وضعیت بهداشتی و درمانی است. وقتی امید به زندگی بالا برود، طبیعی است که افراد به علت کهولت سن بیشتر بیمار شوند و به مراقبت های پزشکی بیشتری نیاز داشته باشند، حتی ممکن است بیشتر سر از مراکز سالمندان دربیاورند.
به همین دلیل شناخت بیماری های عفونی در افراد بالای 65 سال به خصوص در مراکز نگهداری از سالمندان بسیار ضروری است. در ادامه این مطلب به بیماری هایی می پردازیم که در سالمندانی که کنار خانواده زندگی می کنند نیز دیده می شود ولی در خانه سالمندان شیوع بیشتری دارد.
8 بیماری شایع به وقت سالمندی
1. عفونت های ادراری
یکی از شایع ترین عفونت ها در خانم های سالمند چه آنهایی که در مراکز نگهداری زندگی می کنند و چه آنهایی که منزل شخصی دارند، عفونت دستگاه ادراری است. عفونت های باکتریایی بدون علامت در خانه سالمندان حدود 8-7 درصد است، اما نکته مهم این است که عفونت باکتریایی بدون علامت سیستم ادراری به درمان خاصی نیاز ندارد و فقط باید بیمار را تحت نظر گرفت.
در صورتی که عفونت با علائمی مانند سوزش و
تکرر ادرار و تغییر در رنگ و بوی ادرار و تب و لرز شدید همراه شود، درمان نیز آغاز خواهدشد. عفونت ادراری به 2 شکل سیستیت یا
عفونت مثانه و پیلونفریت یا
عفونت کلیه و مجاری ادراری بروز می کند. همچنین ممکن است سالمندان به دلیل نداشتن کنترل ادراری از سوند فولی استفاده کنند.
تعویض نکردن به موقع سوند فولی و رعایت نکردن بهداشت هم می تواند باعث عفونت ادراری شود. عفونت های ادراری گاهی باعث می شوند سالمند در بیمارستان بستری شود. نکته مهم دیگر این است که شاید سالمندان علائم مبهمی در این موارد داشته باشند که وظیفه پزشک سالمندان و پرستار دوره دیده در امور سالمندان است که مشکل را تشخیص دهند و زودتر نسبت به آن اقدام کنند.
2. پنومونی (ذات الریه)
عفونت دیگری که سالمندان ساکن در مراکز نگهداری را تهدید می کند، پنومونی یا سینه پهلو است. سر ویلیام اسلر که خودش نیز بر اثر ابتلا به این بیماری فوت کرد، پنومونی را بیماری دوستدار افراد مسن معرفی کرده است. میزان شیوع پنومونی در افراد بالای 70 سال تقریبا 50 برابر افرادی است که در سنین 19-15 سالگی قرار دارند.
سینه پهلو معمولا منجر به انتقال سالمند به بیمارستان می شود، بنابراین باید نشانه های بیماری را شناخت و سالمند را هر چه زودتر از جمعیت داخل مرکز نگهداری جدا کرد تا باعث انتقال بیماری نشود. نشانه های بیماری شامل سرفه، تب، خلط،
تنگی نفس پیشرونده و درد در قفسه سینه است.
3. سل ریوی
بیماری سل ریوی نیز یکی از 5 علت قابل توجه بیماری های عفونی شایع در افراد بالای 65 سال دنیاست. در سال 2011 در ایالات متحده آمریکا، میزان سل در افراد بالای 65 سال 2 برابر افراد 24-15 سال گزارش شد. نشانه های بیماری سل مشابه عفونت های ریوی است.
بیشتر سالمندان از همان دوران جوانی به این بیماری مبتلا شده اند ولی دفاع بدن یک فرد جوان میکروب سل را در بدن محصور می کند و وقتی همین افراد به 65 سالگی می رسند به دلیل پایین آمدن سطح دفاع ایمنی، عفونت خفته دوباره فعال می شود و علائم بیماری سل بروز می کند. اگر این بیماری در خانه سالمندان دیده شود، همه افرادی که با بیمار درتماس بوده اند، باید از نظر بیماری سل آزمایش شوند زیرا بیمار در عرض یک ماه می تواند 5 تا 10 نفر را به این بیماری آلوده کند.
ثابت شده یک سوم مردم کره زمین با میکروب سل در تماس هستند. حدود 40 درصد مردم ایران نیز در جوانی با این بیماری درگیر می شوند. تست جدیدی به نام تی بی وجود دارد که اگر پزشک در خانه سالمندان به این بیماری مشکوک شود، مقداری خون از سالمند می گیرد و بیماری تشخیص داده می شود و سالمند درمان خواهد شد.
مهم ترین علامت بیمار
بی اشتهایی،
تعریق شبانه،
کاهش وزن، رنگ پریدگی و
سرفه های خشک(بعدها ممکن است به خلط معمولی یا خونی تبدیل شود) است. اگر سالمندی در خانه سالمندان بیش از 4 هفته سرفه بدون علت داشته باشد، حتما باید عکس قفسه سینه و تست سل از او گرفته شود. این افراد باید به بیمارستان منتقل و در اتاق ایزوله بستری شوند. 15 روز بعد از شروع درمان خاصیت بیماری زایی سل کاملا از بین می رود و بیمار می تواند به مکان قبلی خود برگردد.
4. عفونت زخم بستر
بیماری زخم های تماسی نیز در مراکز نگهداری از سالمند زیاد دیده می شود. سالمندانی که ناتوانی حرکتی دارند و روی بستر مانده اند در معرض خطرند. در مراکز سالمندان شاید به اندازه کافی پرستار وجود نداشته باشد و کسی نباشد که مدام سالمندان را تغییر وضعیت دهد. اگر از زخم های ایجادشده به خوبی مراقبت نشود، عفونی می شوند و عفونت ممکن است وارد خون شود. گاهی هم عفونت منجر به مرگ بیمار می شود.
5. باکتری در خون
عفونت دیگر، باکتریمی است؛ یعنی باکتری وارد خون می شود. این بیماری معمولا بعد از بیماری عفونی ای مانند پنومونی، زخم های بستر و بیماری آندوکاردیت عفونی ایجاد می شود. بیش از 50 درصد بیماران بالای 60 سال که از خانه سالمندان به بیمارستان منتقل می شوند، آندوکاردیت عفونی دارند که بیماری حادی است و خیلی زود باید نسبت به درمان این بیماران و بستری کردن آنها در بیمارستان اقدام کرد.
6. اسهال حاد عفونی
بیماری دیگر اسهال حاد عفونی است. این بیماری یکی از علل عمده مرگ و میر در سالمندان است. مطالعات نشان داده 51 درصد از مرگ و میر سالمندان به علت عفونت های روده ای یا اسهال حاد عفونی است. بیماران به سرعت آب بدن خود را از دست می دهند که بسیار خطرناک است. در اثر ورود میکروب به سیستم گوارشی فرد دچار اسهال می شود و خیلی زود بین جمعیت گسترش پیدا می کند.
مننژیت بیماری دیگری است که شیوع آن نسبت به پنومونی و عفونت ادراری در خانه سالمندان کمتر است ولی به دلیل اینکه مرگ و میر بالایی دارد، حائز اهمیت است. نشانه های آن تب،
سردرد، تهوع و استفراغ است. در صورتی که مننژیت دیر تشخیص داده شود، ممکن است باعث مرگ سالمند شود.
8. عفونت مفصلی
عفونت های مفصل و استخوان نیز شایع است که به صورت آرتریت های عفونی است. معمولا مفاصل بزرگ مانند زانو و لگن درگیر هستند که با تب و ناتوانی در راه رفتن، قرمزی و گرمی در مفصل نمایان می شود.
