پرورش و نگهداری درخت عناب

لیست مقالات » مقالات کشاورزی

نام علمی : ZIZYPHUS JUJUBA
خانواده : RHAMNACEAE - عناب

بومی منطقه : چین
نام های دیگر : Chinese Red Date, Chinese Date, Korean Date, Common Jujube و خرمای قرمز، خرمای چینی و سنجد گرم

خاک و تغذیه : متوسط و زهکش دار

دمای ایده آل محیط : تابستانهای گرم

آبیاری و رطوبت : کمی مرطوب

نور محیط : خیلی زیاد

دانستنیهای علمی: درخت عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و از چین منشاء گرفته و برای هزاران سال در آنجا کشت و کار می گردید. امروزه این درخت می تواند در کل کره زمین یافت شود. عناب تازه در کره، چین، ویتنام و فروشگاه های هند بیشتر یافت می شود.

خصوصیات ظاهری: درخت عناب درختی کوچک و برگ ریز بوده و در زمستان خزان می کند. این درخت 5 تا ارتفاع 12 متر رشد کرده و سرعت رشد زیادی دارد. گلها در بهار ظاهر شده و بذر آنها در پاییز می رسد. گل ها دو جنسی هستند یعنی هم دارای گل جنس نر و هم دارای جنس ماده می باشند. غالبا بوسیله حشرات گرده افشانی می شوند.

اصولا شاخه های درخت عناب خاردار می باشد. برگ ها براق و سبز رنگ هستند و 2 تا 7 سانتی متر طول و 1 تا 3 سانتی متر عرض دارند. برگ‌های بیضی شکل کشیده، بدون کرک و حاشیه‌هایش دندانه‌دار می‌باشد گل ها کوچک بوده و حدودا 5 میلی متر قطر داشته و پنج گلبرگ جزئی و سفید مایل به سبز هستند.

میوه های عناب در هنگامی که هنوز نرسیدند، کمی مزه ی سیب می دهد و هنگام رسیدن رنگ آنها قهوه ای با برق سیاه می شوند. تقریبا شبیه یک خرمای کوچک دیده می شوند. در داخل آن یک هسته ی محکم شبیه هسته ی زیتون وجود دارد.

شرایط محیط رشد: درخت عناب به دامنه ی وسیعی از دما و بارش مقاومت دارند، بنابراین این درخت به تابستان های گرم و آب کافی برای میوه دهی مطلوب دارند. در اغلب خاک ها نتیجه بخش هستند و سال های بیشتری عمر می کنند اگر خاک آن ها خوب زهکشی شده باشد.

معمولا آفتاب کامل و محل گرم را می پسندند. خاک های قلیایی را بیشتر می پسندند. سریع ارشد بوده و حتی در خاک های فقیر از لحاظ مواد غذایی نیز رشد می کنند. تا دمای 20- درجه سانتی گراد تحمل سرما داشته اما معمولا در مناطق گرم کشت می گردد. برای میوه دهی بهینه باید تابستان های گرمی را پشت سر بگذارد.

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی: عناب حاوی ساپونین ها، جوجوبوزاید و اسیدهای تری ترپنوئیک است. عصاره ی آن جهت خواب آرامتر موثر بوده و علت آن به ترکیبات فعال و دارویی آن برمی گردد. مزه آن شیرین، خوراکی بوده و دارای خاصیت دارویی می‌باشد. کاربردهای آن در صنایع به صورت خشک شده و یا به صورت آب نبات‌های طعم دار، شربت شیرین میوه عناب، تهیه سرکه، کیک، عناب کنسرو شده، چای با طعم عناب می باشد.

عناب ملین و دارای لعاب بسیار است و جهت درمان سرما خوردگی موثر است. استفاده از مغز میوه در زخم‌ها و بریدگی‌ها سبب سرعت بخشیدن به بهبود زخم ها، همچنین دندان‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌سازد. عناب آرامش بخش و ضد بدخلقی است و سبب کاهش اضطراب می‌شود و تقویت کننده معده و سیستم گوارشی است.

عناب خون را تصفیه و سموم را از بدن دفع می‌کند، سبب روشنی پوست شده و از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می‌نماید. عناب ضد سرطان بوده و خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که از این طریق با رادیکال های آزاد که برای سلامتی مضر می باشند مقابله می نماید.

نحوه تکثیر گیاه: برای تکثیر درخت عناب چهار روش وجود دارد.

1- جابجايي پاجوشها: بهترين راه زياد كردن درخت عناب این روش می باشد. پاجوشها كه از كنار درخت مي رويد، درخت عناب در جستجوي آب ريشه های زيادی می دواند و از ريشه هاي سطحی، جوانه هايی می رويد و از زمين بيرون می آيد. در سال دوم در پايان فصل پاييز كه درخت نمو نسبي كرده است، با بريدن ريشه درخت مادر، نهال را با ريشه از زمين بيرون می آورند و جای دیگر می کارند.

2- قلمه زدن: از درخت عناب مي توان درنيمه دوم اسفند ماه قلمه گرفت. قلمه ها بايد از شاخه هاي جوان يكساله باشد. قلمه هاي سي سانتي متري را كه بطور اريب بريده شده در كناره پشته ها در زمين فرو مي برند. بطوريكه فقط پنج سانتي تر سرقلمه از لبه پشته بيرون باشد. فاصله هر قلمه از يكديگر حدود پنج سانتي تر خواهد بود. پس از كشت قلمه ها، جويه ها را پر از آب می كنند و زمين قلمه كاري شده بايد هميشه مرطوب باشد و مرتب و جين شود.

3- خوابانيدن: شاخه هاي دوساله اي را كه از بخش پاييني تنه درخت مادر روييده است مي توان خوابانيد اين كار در فصل پاييز و اواخر زمستان انجام مي شود.

4- كشت بذر عناب: روش كشت به اين صورت است كه در نيمه اول اسفند هسته ها را در ظرفی پر از آب مي ريزند و در جاي گرمي می گذارند. پس از چند روز كه خيس خورد آنها را در زميني كه پيشتر آماده شده است می كارند. بذرها در نيمه دوم فروردين مي رويند. نهال های دوساله را پس از برگريزان از خزانه به زمين اصلی منتقل مي كنند. درخت عناب را معمولاً‌ پيوند نمی زنند زيرا نوع مرغوبتری ندارد. ولی درصورت پيوند زدن، نهالها زودتر به بار می نشيند.