اگر مكرراً دچار سردرد شويد حتماً دوستان و اطرافيان به شما توصيه مي‌كنند كه براي معاينه چشم و كنترل شماره عينك به چشم پزشك مراجعه كنيد. اما آيا واقعاً مشكلات چشمي مي‌توانند باعث ايجاد سردرد شوند؟سردردهاي مرتبط با مشكلات چشمي را مي توان در سه گروه تقسيم‌بندي كرد:
- سردردهايي كه باعث ايجاد علائم چشمي مي شوند
- سردردهايي كه ناشي از بيماري‌هاي چشمي هستند.
-حالات متفرقه
ميگرن
ميگرن يكي از علل بسيار شايع و شايد شايعترين علت سردرد مكرر است. بيماري ميگرن در زنان شايع‌تر است. در اكثر مبتلايان به ميگرن سابقه خانوادگي ابتلا به سردرد وجود دارد. سردردهاي ميگرني معمولاً در سن بلوغ شروع مي شود و در سن بالاي 50 سال از بين مي‌رود. سردرد ميگرني غالباً يكطرفه و ضربان دار است و چند ساعت تا چند روز طول مي‌كشد. دردهاي ميگرني گاهي با حالت تهوع و استفراغ همراه است. اكثر افراد مبتلا به ميگرن در زمان حمله سردرد دچار ترس از نور و صدا مي شوند و تمايل دارند كه در يك اتاق ساكت و تاريك استراحت كنند. در اين حالت روشن كردن چراغ يا ايجاد صداي ناگهاني مي‌تواند باعث بدتر شدن سردرد شود.
تغييرات هورموني روي ميگرن مؤثر است و عواملي مثل قاعدگي، بارداري و قرص‌هاي هورموني جلوگيري از بارداري معمولاً باعث بدتر شدن ميگرن مي‌شود.
عواملي مثل گرسنگي، كم‌خوابي، خستگي، استرس‌هاي روحي، ورزش‌هاي سنگين، غذاهاي خاص (قهوه، شكلات، پنير مانده، آجيل و مشروبات الكلي) و بوهاي خاص (مثلاً بوي سيگار يا عطر) مي‌تواند باعث شروع حمله ميگرن شود.
يك نكته جالب در مورد استرس آن است كه نه فقط وجود استرس، بلكه رفع شدن ناگهاني استرس نيز مي تواند باعث ايجاد حمله ميگرن شود. مثلاً خيلي از افراد مبتلا به ميگرن پس از پايان امتحاناتشان دچار سردرد مي‌شوند.
علت اصلي ايجاد ميگرن تنگ‌شدن گذراي عروق مغزي است كه با باز شدن جبراني بيش از حد عروق دنبال مي‌شود. در مرحله انقباض عروق مغزي علائم چشمي ميگرن بروز مي‌كند و در مرحله گشاد شدن عروق سردرد ضربان‌دار ايجاد مي‌شود. ميگرن در همه افراد به يك صورت تظاهر نمي‌كند بلكه انواع مختلفي از ميگرن وجود دارد كه آنها را مرور مي‌كنيم.
ميگرن كلاسيك: در ميگرن كلاسيك هميشه علائم بصري مشخصي قبل از شروع سردرد بروز مي‌كند كه مشخصه اين نوع خاص ميگرن است . مهمترين اين علائم يك لكه سياهرگ در روبروي فرد ( يعني در وسط ميدان بينايي) است كه به تدريج بزرگ مي‌شود و به سمت حاشيه ميدان بينايي (يعني پهلوي فرد) كشيده مي‌شود. اين لكه سياهرنگ معمولاً با جرقه‌هاي نوري به صورت خطوط زيگزاگي براق رنگي لرزان احاطه شده است.اين علامت نشانه مهمي است بطوري كه در افرادي كه اين نشانه را بروز مي‌دهند تقريباً مي‌توان گفت كه تشخيص بيماري ميگرن محرز است. يكي ديگر از نشانه‌هاي بصري كه در ميگرن كلاسيك تظاهر مي‌كند تاريك شدن يك سمت ميدان بينائي است . در اين حالت فرد سمت چپ يا سمت راست را واضح نمي‌بيند ( اين حالت در هر دو چشم وجود دارد ولي اكثر افراد فكر مي‌كنند كه چشم چپ يا راستشان تار شده است). اين علائم چشمي معمولاً بين 10 تا 20 دقيقه طول مي‌كشد و تقريباً هميشه قبل از يك ساعت محو مي‌گردد. بتدريج با محو شدن علائم بصري و گشاد شدن جبراني عروق مغزي سردرد ضربان‌دار يك طرفه ايجاد مي‌شود كه با حالت تهوع و ترس از نور و صدا همراه است. سردرد نيز پس از جند ساعت بهبود مي‌يابد.
ميگرن معمولي: اين نوع ميگرن كه شايعترين نوع ميگرن است معمولاً با علائم چشمي همراه نيست اما ممكن است درد آن در اطراف يا دور چشم‌ها احساس شود. در ميگرن معمولي سردرد لزوماً يك طرفه نيست و ممكن است درد در تمام سر احساس شود. حمله ميگرن معمولي اغلب ظرف چند ساعت تا چند روز بهبود مي‌يابد.
ميگرن چشمي: در اين نوع ميگرن كه اغلب در افراد مسن تر تظاهر مي‌كند فرد مبتلا علائم چشمي ميگرن را دارد اما به سردرد مبتلا نمي‌شود.علائم بصري ميگرن چشمي عبارتند از :
- لكه سياهرنگ كه با خطوط زيگزاگ براق رنگي لرزان احاطه شده است
- تاريك شدن يك سمت ميدان بينايي
- تنگ شدن تدريجي ميدان بينايي از محيط به مركز بطوريكه فرد احساس مي‌كند كه بيرون را از داخل يك سوراخ كوچك تماشا مي‌كند.
- دوبيني گذرا
درمان ميگرن
در بسياري از مبتلايان به ميگرن آنچه كه بيشتر از سردرد و علائم چشمي باعث آزار فرد مي‌شود ترس از وجود تومور مغزي يا ايجاد كوري دائمي است. در اين افراد يك معاينه كامل پزشكي و اطمينان از اينكه بيماري خوش‌خيم است و هيچ عارضه دائمي ايجاد نمي‌كند تا حد زيادي باعث آسودگي فرد مبتلا مي‌شود و حتي گاهي كاهش استرس ناشي از نگراني باعث كم شدن شدت و فراواني حملات ميگرني شده، به بهبود قابل توجه فرد مي‌انجامد.
به علاوه در افراد ميگرني شناسايي عواملي كه باعث شروع يا تشديد حمله ميگرني مي شود و پرهيز از اين عوامل (بي خوابي، خستگي، گرسنگي، استرس، بوي سيگار، بوي عطر، غذاهاي خاص و غيره) مي‌تواند باعث بهبود فرد مبتلا شود. همچنين انجام مرتب ورزهاي سبك روزانه و پرهيز از ورزش‌هاي سنگين مي‌تواند به كنترل ميگرن كمك كند.
به هر حال در مواردي كه سردرد ميگرني شديد است و فعاليت روزانه فرد را مختل مي‌كند مي‌توان با استفاده از مسكن هاي معمولي يا داروهاي خاص سردرد را كنترل كرد. البته لازم به ذكر است كه در صورتيكه حملات ميگرن مكرراً اتفاق بيافتد و فرد ناچار باشد در هفته بيش از 2-3 بار از مسكن استفاده كند به داروي مسكن وابسته مي‌شود و در صورت قطع مصرف دارو مجدداً دچار سردرد خواهد شد. در اين افراد لازم است داروهاي خاصي (تحت نظر پزشك) به طور مرتب مصرف شود تا فراواني حملات ميگرني كاهش پيدا كند و فرد مجبور نباشد دائماً از داروهاي مسكن استفاده كند.
سردردهاي تنشي
سردرد تنشي نوع خاصي از سردرد است كه اغلب در افراد افسرده يا كساني كه تحت استرس مزمن قرار دارند ايجاد مي‌شود. اين نوع سردرد معمولاً در اكثر ساعات روز وجود دارد اما شدت آن خفيف تا متوسط است و مشكل جدي براي فعاليت‌هاي روزانه ايجاد نمي‌كند. اين
سردردها معمولاً در پايان روز و در موقع خستگي شديدتر مي‌شود. اين نوع سردرد بيشتر به صورت احساس سنگيني در سر است و افراد مبتلا مي‌گويند: "احساس مي‌كنم يك ديگ روي سرم گذاشته‌اند" . اهميت سردرد تنشي در آن است كه ممكن است درد فقط در ناحيه پيشاني و دور چشم ها وجود داشته باشد و به همين دليل با مشكلات چشمي اشتباه شود. برخي از صاحب نظران معتقدند كه سردرد تنشي نوع خاصي از ميگرن معمولي مي‌باشد. درمان آن نيز مشابه درمان ميگرن مي‌باشد.
سردرد خوشه‌اي
اين سردرد بيشتر در مردان سيگاري 30 تا 50 ساله بروز مي‌كند. يك بيماري خوش‌خيم است كه بصورت حملات حاد سردرد و درد پشت كره چشم بصورت يكطرفه تظاهر مي‌كند و برخلاف اغلب سردردهاي خوش‌خيم باعث بيدار شدن فرد از خواب مي‌شود. معمولاً در زمان سردرد علائم چشمي يكطرفه نيز در سمت مبتلا وجود دارد به طوري كه چشم مبتلا دچار اشكريزش و قرمزي مي‌شود. ممكن است در همان سمت افتادگي پلك ايجاد شود و مردمك چشم موقتاً گشاد شود (يعني سياهي چشم در سمت مبتلا بزرگتر به نظر برسد). گاهي آبريزش‌بيني نيز در سمت مبتلا اتفاق مي‌افتد. در سردرد خوشه‌اي حمله حاد سردرد حدود يكي دو ساعت طول مي‌كشد و عارضه خاصي ايجاد نمي‌كند. معمولاً سردرد خوشه‌اي چندين بار در يك دوره چند هفته‌اي تا چند ماهه تكرار مي‌شود و سپس به تدريج بهبود مي‌يابد. البته احتمال عود اين حملات پس از چند ماه تا چند سال وجود دارد.
