دیابت یک بیماری مهم است که در آن بدن به دلیل نبود میزان کافی از هورمون انسولین، قادر به کنترل قند خون نیست. دیابت در زمان بارداری به عنوان رایج‌ترین مشکل پزشکی شناخته شده است و ۳.۳% از زنان باردار را شامل می‌شود. فرقی نمی‌کند که دیابت از کدام نوع باشد، می‌توان با اطلاع از برخی نکات سلامت بیشتر شما در دوران بارداری را تضمین کرد.
دیابت بارداری چیست
دلیل اصلی ابتلا به دیابت بارداری مشخص نیست، بلکه تأثیرات بارداری است که میزان قند خون را از حالت تعادل خارج می‌کند. زمانی که مواد خوراکی مصرف می‌شوند، بدن به هضم آنها می‌پردازد تا قند یا همان گلوکز را تولید کند و به جریان خون بفرستد. پانکراس یا همان لوزالمعده نیز در جواب انسولین ترشح می‌کند. انسولین هورمونی است که به حرکت قند در جریان خون کمک می‌کند تا به سلول‌های بدن برسند و انرژی کافی را به دست بیاورند.
در حین بارداری که جفت اتصال و ارتباط بین جنین و مادر را برقرار می‌کند تا از ذخایر خونی تغذیه کند، هورمون‌های دیگری نیز ترشح می‌کند. تقریباً همه هورمون‌های تولید شده باعث ایجاد اختلال در انسولین می‌شوند و قند خون را افزایش می‌دهند. کاهش قند خون بعد از مصرف غذا در دوران بارداری طبیعی است.
با رشد جنین، جفت روز به روز هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که روی انسولین اثرگذار هستند. در دیابت بارداری هورمون جفت باعث افزایش قند خون می‌شود و می‌تواند بر رشد و سلامتی جنین تأثیرگذار باشد. در جواب این سؤال که دیابت بارداری از کی شروع می‌شود باید گفت معمولاً دیابت بارداری در اواخر نیمه دوم بارداری به وجود می‌آید و گاهی هم حتی از هفته بیستم ظاهر می‌شود ولی به طور کلی زودتر از آن پیش نمی‌آید.
دلایل و علائم دیابت چیست؟
دو نوع دیابت وجود دارد. دیابت نوع یک که نوعی بیماری خود ایمنی محسوب می‌شود و به تزریق روزانه انسولین نیاز دارد. از علائم دیابت نوع یک می‌توان به افزایش تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی مداوم، کاهش وزن، تاری دید و خستگی بیش از حد اشاره کرد. دیابت نوع یک اغلب در کودکان و افراد جوان دیده می‌شود.
دیابت نوع دو رایج‌ترین نوع دیابت است و حدود ۹۰% افراد مبتلا به دیابت را شامل می‌شود. علائم این نوع از دیابت عبارت است از عفونت مثانه یا کلیه که به آهستگی درمان می‌شود، افزایش تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی و خستگی مداوم. این نوع دیابت اغلب به دلیل سن بالا، چاقی، ژنتیک و وراثت، سابقه ابتلا در بارداری‌های قبلی و نبود فعالیت‌های فیزیکی به وجود می‌آید.
- زنان بالای ۲۰ سال در خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند.
- اگر مادر و پدر یا خواهر و برادر شما مبتلا به دیابت نوع دو هستند، در ریسک بیشتری برای ابتلا به دیابت بارداری هستید.
- اگر دچار اضافه وزن هستید و شاخص توده بدنی یا BMI عدد ۳۰ یا بالاتر است، ممکن است به دیابت بارداری مبتلا شوید.
- به دلایل نامعلومی زنان سیاه‌پوست و هندی‌ها ریسک بیشتری برای دیابت بارداری دارند.
چگونه از دیابت بارداری جلوگیری کنیم؟
چه قصد بچه‌دار شدن دارید و چه در حال حاضر باردار هستید، بهتر است روش‌های درمان دیابت در بارداری را بشناسید تا سلامت خودتان و فرزند کوچکتان تضمین شود. تضمین صددرصدی وجود ندارد که دیابت بارداری اتفاق نیفتد ولی با در نظر گرفتن برخی نکات می‌توانید خطر دیابت و بارداری را کاهش دهید.
مواد غذایی را انتخاب کنید که دارای فیبر زیاد و کالری و چربی کم باشد. روی میوه‌ها، سبزیجات و غلات متمرکز شوید. سعی کنید تنوع غذایی را حفظ کنید تا مواد لازم به بدنتان برسد. حجم مواد مصرفی را فراموش نکنید.
ورزش قبل و در دوران بارداری از دیابت بارداری پیشگیری می‌کند. سعی کنید روزی ۳۰ دقیقه ورزش کنید. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا برای شما مفید هستند. اگر این زمان برایتان سخت است، می‌توانید زمان را کم کنید و تعداد دفعات را در روز افزایش دهید. پیاده‌روی برای رسیدن به مقصدهای نزدیک روش خوبی است که خودتان را مجبور می‌کنید تا به هدف برسید. هر قدم سلامتی را بیشتر می‌کند.
قبل از اقدام برای بارداری وزن خود را کم کنید. پزشکان توصیه کاهش وزن در دوران بارداری ندارند ولی اگر قصد بچه‌دار شدن دارید، قبل از آن وزنتان را کم کنید. برخی از عادات غذایی خود را تغییر دهید. برای کاهش وزن به خود این انگیزه را بدهید که برای بلندمدت سلامت بیشتر از جمله سلامت قلب، انرژی بیشتر و اعتماد به نفس بالاتر به دست می‌آورید.
حتماً با پزشک و مشاور صحبت کنید و توصیه‌های مراقبتی آنها برای سلامت بیشتر و کنترل سطح گلوکز خون را جدی بگیرید. زمانی که با پزشک متخصص خود مدام در ارتباط باشید می‌توانید سطح گلوکز خونتان را مرتب اندازه بگیرید و نگران مشکل سلامت خود و جنینتان نباشید.
برای اینکه بتوانید از سلامت بیشتر خود مطمئن شوید از پزشک یا متخصص تغذیه بخواهید که برای دیابت بارداری رژیم غذایی تعریف کند. اگر قبل و در حین بارداری اولویت رژیم خود را مواد مغذی و مقوی در نظر بگیرید، به کنترل قند خون خود کمک بزرگی کرده‌اید. درمان دیابت بارداری با تغذیه روش سالم‌تری است. پزشکان متخصص غدد می‌توانند در صورت ریسک بالای ابتلا به دیابت بارداری کمکتان کنند. البته بهتر است با پزشک زنان هم مشورت کنید. با وجود شرایط جدید و موقتی خود فعالیت‌های بدنی‌تان را تا حد ممکن ادامه دهید.
علائم دیابت بارداری و درمان دیابت بارداری
زنانی که در بارداری‌های قبلی خود به دیابت مبتلا شده‌اند، ریسک ابتلا به هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی در آنها شایع‌تر است. دیابت بارداری عوارض خود را دارد که بسته به نوع آن متفاوت است.
هیپوگلیسمی: هیپوگلیسمی زمانی که میزان گلوکز خون کم باشد، اتفاق می‌افتد. زمانی که این ماده در خون پایین بیاید، بدن انرژی لازم را نخواهد داشت. همچنین در این شرایط تاری دید و خستگی غیرعادی هم ممکن است دیده شود. گاهی هم شرایط جسمانی و روحی به طور ناگهانی تغییر پیدا می‌کند. برای اینکه این شرایط در فرد ایجاد نشود باید نکاتی را مد نظر قرار داد:
- وعده‌های غذایی را در موعد مشخص مصرف کنید.
- به هیچ وجه به فکر نخوردن غذا نباشید.
- از پرس‌های کوچک غذا و با مواد مغذی کم دوری کنید و به اندازه بخورید.
- فعالیت‌های فیزیکی را بیش از حد نیاز انجام ندهید.
- به طور کلی هیپوگلیسمی با خوردن یا نوشیدن هر ماده غذایی که قند داشته باشد، مثل آب پرتقال درمان می‌شود.
هایپرگلیسمی : زمانی که در بدن، هورمون انسولین به میزان کافی وجود نداشته باشد یا نتواند از این هورمون به درستی استفاده کند، هایپرگلیسمی اتفاق میفتد. اگر همیشه تشنه هستید، به طور ناگهانی دچار کاهش وزن می‌شوید و زیاد از حمام استفاده می‌کنید به دنبال درمان هایپرگلیسمی باشید.
- تعادل را به مصرف مواد بازگردانید.
- مشکل دریافت انسولین را برطرف کنید.
- استرس را کنار بگذارید.
- برای سلامت بیشتر، مراقب بیماری باشید.
- حرکات فیزیکی خود را بیشتر کنید. پ
- به طور کلی هایپرگلیسمی با اضافه کردن دز انسولین به خون درمان می‌شود.
- درمان دیابت بارداری و تزریق انسولین باید تحت نظر پزشک انجام شود.
بیشتر بخوانید: ۱۰ حقیقت درباره دیابت
عوارض دیابت بارداری روی جنین
اگر مادر به دیابت بارداری مبتلا شود، برخی از خطرات ممکن است جنین را نیز تهدید کند.
ماکروزومی حالتی است که جنین به دلیل انسولین بیش از حدی که به جفت منتقل می‌شود، رشد زیادی دارد و بسیار بزرگ می‌شود. زمانی که جنین بزرگ باشد زایمان طبیعی را دشوار می‌کند و احتمال عمل جراحی روی جنین در زمان زایمان و تولد را افزایش می‌دهد.
در مادری که قند خون بالایی دارد، ریسک زایمان زودرس افزایش پیدا می‌کند. گاهی هم به دلیل رشد زیاد جنین به تشخیص پزشک زایمان زودتر انجام می‌شود. به همین دلیل ممکن است نوزاد به دلیل کامل نشدن ریه، دچار مشکل تنفسی شود.
هیپوگلیسمی یا قند پایین خون ممکن است کمی بعد از تولد به دلیل میزان بالای انسولین خون اتفاق بیفتد. اگر در زمان بارداری قند خون خود را کنترل کنید، احتمال ابتلا به هیپوگلیسمی در نوزاد نیز کاهش می‌یابد.
زردی نوزادان ایجاد تغییر رنگ در پوست و چشم است و گاهی به دلیل دیابت دوران بارداری در نوزاد به وجود می‌آید. برای اینکه این عارضه در نوزاد تازه متولد شده درمان شود، پزشک متخصص اطفال راهکارهایی را به شما ارائه می‌دهد.
نکات مهم مراقبتی بعد از زایمان
در نزدیکی زایمان، گلوکز خون برای داشتن زایمانی مطمئن مدیریت می‌شود. برای اینکه نگران زایمان خود نباشید، از راهنمایی‌های پزشک کمک بگیرید.
بعد از تولد نوزاد، مراقبت‌های پس از زایمان را جدی بگیرید تا به وزن متناسب و سالم خود برگردید، هر روز ورزش کنید و رژیم غذایی مغذی را پیش بگیرید. توجه به وضعیت بدن بعد از زایمان به کنترل گلوکز خون و بازگشت کامل سلامتی کمک می‌کند.
در دوران بارداری که زمان بیشتری برای خودتان دارید، در مورد تغذیه فرزندتان تحقیق کنید و اطلاعات بیشتری در مورد نکات کلیدی کودک بعد از تولد به دست آورید. به گفته برخی از مطالعات شیر مادر می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را در نوزاد تازه متولد شده کاهش دهد.
دیابت بارداری اغلب بعد از زایمان از بین می‌رود و به حالت قبل باز می‌گردد، ولی آنچه نگران‌کننده خواهد بود، سلامت نوزاد است. البته اگر مراقبت‌های لازم نیز صورت نگیرد، برای مادر هم می‌تواند تبدیل به دیابت نوع دو شود. پزشکان بعد از زایمان و شش هفته بعد از آن قند خون مادر را چک می‌کنند، تا از وضعیت او مطمئن شوند. برای اطمینان بیشتر می‌توانید هر پند وقت یک‌بار قند خون خود را اندازه‌گیری
