نظر دکتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار انستیتو تحقیقات تغذیه ایران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، را درباره خوراکی های ترش و وسوسه برانگیزی مثل آلوچه، لواشک و قره قروت پرسیده ام. حاصل، گفتگویی است که پیش رو دارید. اگر شما هم جزو طرفداران این قبیل خوراکی ها هستید، پیشنهاد می کنم این گفتگو را بخوانید.
▪ آلوچه و لواشک جزو خوراکی های خوب و مفیدند یا بد و مضر؟
ـ هیچ کدام! ما در دنیای تغذیه، خوب و بد مطلق نداریم. گاهی خواصی برای بدترین خوراکی ها هم کشف می شود و گاهی از برخی مضرات خوراکی های خوب، نام برده می شود. آلوچه و لواشک نه کاملا خوب هستند، نه مطلقا بد.
▪ خوبی ها و فواید این خوراکی ها چیست؟
ـ خیلی از خواص میوه ها مانند فیبر و رنگدانه های آنتی اکسیدانی در لواشک میوه ها هم وجود دارد و تازه، املاح میوه ای که به صورت لواشک یا آلوچه درمی آید، نه تنها کم نمی شود؛ بلکه با جوشاندن، تغلیظ و خشک کردن، افزایش هم می یابد. از طرف دیگر، بسیاری از کارمندان نمی توانند هر روز با خودشان میوه به محل کارشان ببرند اما می توانند کمی برگه های خشک آلو، هلو، زردآلو یا لواشک را داخل جیبشان بگذارند و در طول روز میل کنند.
▪ یعنی آلوچه و لواشک، همه مواد مغذی موجود در میوه ها را دارند؟
ـ نه کاملا. بسیاری از میوه ها و سبزی ها منبع خوبی برای دریافت ویتامین C هستند که بخش زیادی از این ویتامین ، طی فرآیند خرد و خشک کردن، تخریب می شود و از بین می رود. به عنوان نمونه، در هر ۱۰۰ گرم سیب، ۶/۴ میلی گرم ویتامین C وجود دارد که این میزان وقتی که سیب خشک می شود یا به صورت لواشک در می آید، به ۸/۳ میلی گرم می رسد. به طور کلی، ۱۰۰ گرم از میوه تازه، حاوی مقادیر بالایی از آب است که با جوشاندن و تبدیل کردن آن به لواشک، آب میوه کم می شود. مقدار ویتامین C لواشک میوه ها از خود میوه تازه کمتر است.
▪ مصرف مکرر این قبیل خوراکی ها چه مضراتی دارد؟
ـ بزرگ ترین ضرر آلوچه یا میوه هایی که به لواشک تبدیل می شوند، اسیدیته بالای آنهاست. بچه ها معمولا عادت دارند لواشک یا آلوچه را کنار د هانشان بگذارند و آنها را به آرامی بمکند و چون اسیدیته این خوراکی ها بالاست، این کار باعث فرسایش سطح مینای دندان در درازمدت می شود. به همین دلیل، توصیه می شود که بعد از خوردن این خوراکی ها حتما کمی آب بنوشید. به علاوه، برخی از افراد، مشکل افزایش ترشح اسید معده دارند که با مصرف زیاد خوراکی های ترش، این مشکل در آنها شدت پیدا می کند.
▪ بعضی ها لواشک و آلوچه و قره قروت را برای هضم سریع تر غذاهای چرب و به امید لاغر شدن می خورند. به نظر شما این کار درست است؟
ـ به هیچ وجه! لواشک و آلوچه کسی را لاغر نمی کنند. برعکس، با خوردن این خوراکی ها همان طور که گفته شد، ترشح اسیدمعده بیشتر و در نتیجه غذا بهتر هضم می شود و هر چقدر هضم غذا بهتر باشد، جذب آن توسط بدن هم بیشتر می شود. به همین دلیل متخصصان تغذیه گاهی اوقات به کسانی که اضافه وزن دارند، قرص هایی می دهند که چربی غذا در بدن آنها جذب نشود. بنابراین برخلاف نظر عامه مردم، خوردن لواشک و این قبیل خوراکی ها قدرت هضم را افزایش می دهد و هضم بهتر با جذب بهتر و در نتیجه بالا رفتن وزن در افراد همراه است.
▪ این درست است که می گویند خوراکی های ترش مانند قره قروت یا لواشک کالری ندارند و ما می توانیم بدون نگرانی از چاق شدن، آنها را بخوریم؟
ـ نه! درست است که میوه های خشک و حتی لواشک هایی که به صورت بهداشتی و سالم تهیه می شوند، می توانند یک میان وعده خوب برای همه افراد باشند اما این خوراکی ها در مقایسه با میوه های تازه معادل خودشان، کالری بیشتری دارند و مصرف بی رویه شان می تواند باعث چاقی شود و این نکته باید در مورد کودکان یا کسانی که اضافه وزن دارند، مورد توجه قرار گیرد.
▪ می گویند قره قروت کلسیم فراوانی دارد و مصرف به اندازه اش برای پیشگیری از پوکی استخوان مفید است. نظر شما در این باره چیست؟
ـ این یک باور درست است که قره قروت منبع خوبی برای کلسیم محسوب می شود اما اسیدیته این خوراکی مفید، از لواشک خیلی بیشتر است و مصرفش می تواند همان آثار مخرب را روی دندان ها بگذارد. ضمن اینکه افزودن نمک فراوان به قره قروت باعث بالا رفتن سدیم خون می شود و در نتیجه ابتلا به بیماری هایی مانند پرفشاری خون یا افزایش دفع کلیوی کلسیم شدت می یابد. به همین دلیل به همه افراد توصیه می شود که اگر می توانند محصولات لبنی مانند ماست یا شیر را جایگزین مصرف قره قروت کنند و تنها گاهی اوقات از آن به عنوان چاشنی غذا یا نوعی تنقلات استفاده کنند. اما اینکه مصرف قره قروت از ابتلا به پوکی استخوان پیشگیری می کند فقط در حد یک ادعاست و اثر آن در درازمدت روی پوکی استخوان به هیچ عنوان تحت آزمایش های علمی قرار نگرفته است. پس، قره قروت اگر بدون نمک تهیه شده باشد، می تواند بخشی از نیاز روزانه ما به کلسیم را تامین کند اما تاثیر چندانی در پیشگیری از پوکی استخوان ندارد و اگر فردی مشکلی نداشته باشد، بهتر است کلسیم روزانه اش را از طریق مصرف ۲ لیوان شیر یا ماست تامین کند و با خوردن قره قروت شور، میزان سدیم خونش را بالا نبرد.
