باقلا با نام علمی Vicia faba گیاهی از خانواده بقولات می‌باشد. گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع آن تا 80 سانتیمتر می‌رسد.
برگهای آن متناوب و مرکب است که دارای برگچه‌هایی به شکل تخم مرغ می‌باشد. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکه‌های سیاه و یا بنفش است. میوه آن که همان باقلا است دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا 12 سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد.
گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند. باقلا دارای ماده‌ای به نام فیتین Phytine می‌باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین می‌کند. باقلا غذای خوبی است برای دوران نقاهت.
باقلای تازه و لطیف اگر پوست کنده شود و با نمک خورده شود و خوب جویده شود پیش غذای مطبوعی است. باقلای خشک خیلی مقوی است و سرشار از آهن و آهک می باشد، گرچه ویتامین ث آن کم شده است ولی اگر چند برگ آویشن در آن بیندازند طعم مطبوعی پیدا خواهد کرد. جوشانده گل باقلا به مقدار 30 تا 60 گرم برای یک لیتر آن نوشابه مدری است که اگر در فواصل غذا یک فنجان آن مصرف شود برای رماتیسم ، نقرس و درد مفاصل بسیار مفید است. جوشانده برگهای باقلا برای رفع ورم سر انگشتهای دست که به اصطلاح می گویند گوشه کرده است بسیار مفید است و در این مورد باید یک مشت گل باقلا را در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت جوشانید و انگشت مریض را در آب جوشیده آن که گرم و داغ است فرو برد و مدتی نگه داشت.
خواص داروئي باقلا :
باقلا از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و گل آن گرم مي باشد.
1) دم كرده گل باقلا ضد تشنج و ادرار آور است.
2) دم كرده گل باقلا سنگ كليه را دفع مي كند و براي قولنجهاي كليوي مفيد است.
3) جوشانده باقلا براي ورم مثانه مفيد است.
4) جوشانده باقلا اثر خوبي در رفع رماتيسم دارد.
5) از جوشانده باقلا براي درمان نقرس استفاده كنيد.
6) باقلا را اگر با سركه و آب بپزيد و با پوست بخوريد اسهال مزمن را درمان مي كند.
7) براي رفع گرفتگي صدا باقلا را با روغن بادام و قند مخلوط كنيد و بخوريد.
8) ضماد باقلا با شنبليله و عسل براي نرم كردن دمل و ورم بناگوش و زير چشم مفيد است.
9) ضماد باقلا جوش و كورك را مي رساند و چرك را خارج مي كند.
10) براي درمان تكرر ادرار از جوشانده ريشه باقلا استفاده كنيد.
11) براي رفع التهاب و درد نوك انگشتان و ناخن بايد يك مشت برگ باقلا را با نيم ليتر آب بجوشانيد و بگذاريد كمي سرد شود و انگشتان خود را به مدت دو ساعت در آن قرار دهيد تا برطرف شود.
مضرات باقلا :
باقلا در بعضي از اشخاص توليد نفخ و سنگيني سر و معده مي كند براي جلوگيري از اين عوارض بايد ابتدا باقلا را پوست كنده و بجوشانيد و آب آن را دور بريزيد. سپس به آن مقداري آب اضافه كرده و بعد از پختن با روغن بادام و ادويه گرم مانند دارچين و فلفل بخوريد.
مصرف باقلاي تازه ممكن است توليد مسموميت و حساسيت شديد كند كه گاهي موجب مرگ مي شود، بنابراين بايد در خوردن باقلاي تازه و خام احتياط كنيد. معمولا ً اشخاصي كه به باقلاي تازه حساسيت دارند فاقد يك آنزيم مخصوص هستند.
علت بیماری فاویسم
در فاویسم گلبولهای قرمز خون 24 تا 48 ساعت بعد از خوردن باقلا شروع به تخریب شدن نموده و هموگلوبین خود را به گردش خون آزاد می‌کنند. در نتیجه زردی و گاهی نارسایی کلیوی ممکن است ایجاد شود. این علایم دارای یک پایه ژنتیکی هستند: کمبود گلوکز 6 - فسفات دهیدروژناز که حدود 400 میلیون نفر به آن مبتلا هستند. این آنزیم اولین واکنش مسیر پنتوز فسفات را کاتالیز می‌کند که تولید NADPH می‌کند. این ماده احیا کننده در بسیاری از مسیرهای بیوسنتتیک ضروری بوده و همچنین سبب حفاظت سلول در برابر آسیب اکسیداتیو پراکسید هیدروژن و رادیکالهای آزاد سوپراکسید می‌شود.
در مبتلایان به کمبود گلوکز 6 - فسفات دهیدروژناز ، تولید NADPH کاهش یافته و سم‌زدایی پراکسید هیدروژن متوقف می‌شود. در این حالت آسیب سلولی به صورت پراکسیداسیون لیپیدی و شکسته شدن غشای گلبولهای قرمز و اکسیداسیون پروتئین و DNA رخ می‌دهد. فیثاغورث ، فیلسوف و ریاضیدان یونانی ، پیروان خود را از مصرف باقلای فاوا منع کرد که احتمالا علت آن ایجاد بیماری فاویسم در تعداد زیادی از مردم بوده است که در مواردی می‌توانست کشنده باشد.
روایات در مورد باقلا :
محمد بن یعقوب درکتاب فروع کافی از حضرت امام رضا علیه‌السلام روایت کرده که فرمود: خوردن باقلا موجب زیادی مغز ساقهای پا و تقویت آنها می‌شود. امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: باقلا را با پوست بخورید زیرا که باقلا را با پوست خوردن معده را شستشو می‌کند. در کتاب مکارم‌الاخلاق از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم روایت شده است که فرمود: طعام حضرت عیسی باقلا بود تا آن موقعی که به آسمان بالا رفت، حضرت عیسی چیزی نخورد که آتش آن را تغییر داده باشد.
