تولید و صادرات مستقیم انواع کالا به عراق

بنادرشهید رجائی، امیرآباد و بندرانزلی ازجایگاه ویژه ای درمسیر ترانزیتی کریدور شمال – جنوب برخوردار بوده وعلاوه بربنادر مذکور بنادر شهید باهنر، لنگه ، بوشهر، چابهار، امام خمینی(ره) ونوشهر نیز از پتانسیلهای نقش آفرینی منحصر به خود برخوردار می شوند. 2- برقراری ارتباط ترانزیتی افغانستان وآسیای میانه ازطریق محور ترانزیتی شرق کشور "چابهار - میلک" ؛ نزدیکی جغرافیایی بندرچابهار به افغانستان ، انجام سرمایه گذاریهای گسترده دربخشهای مختلف حمل ونقل بویژه بخش دریایی، ایجاد تسهیلات و زیرساختهای حمل ونقل در مسیر محور شرق ایران وحمایتهای گسترده دولتی ،بندر چابهار را به عنوان قطب ترانزیت افغانستان تبدیل کرده ودرصورت مرتفع شدن موانع، علاوه برتوسعه محور شرق شاهد رونق ترانزیت درمسیر مذکور خواهیم بود. 3- قرارگرفتن درمرکزیت جغرافیایی کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی اکو؛ این فرصت را برای ایران فراهم آورده است تا ضمن ایفای نقش فعال در برقراری ارتباط تجاری و اقتصادی بین کشورهای عضو اکو ،بتواند درچارچوب همکاریها و موافقتنامه های مختلف تجاری ، درزمینه ترانزیت کالاهای صادراتی و وارداتی کشورهای عضو نیز به ایفای نقش بپردازد. 4- تخفیفات وتسهیلات گسترده جهت ترانزیت ازطریق ایران ازجمله برخی معافیت ها و تخفیفات درزمینه هزینه های بندری وانبارداری؛ بطوریکه کالاهای ترانزیتی صرف‌نظر از اعطای تسهیلات منحصر به فرد برای توسعه ترانزیت ازطریق بندر چابهار به‌ویژه برای کالاهای ترانزیتی افغانستان ، ازمعافیتهای مربوط به هزینه های انبارداری تا 10 روز اول پس ازتخلیه و30 درصد تخفیف درهزینه های انبارداری تا یکماه پس ازآن برخوردار می شوند. 5- حمایتهای دولتی و ارزانی خدمات ارائه شده و کوتاهی مسیر، ارائه تسهیلات لازم به منظور تسریع درترانزیت کالا از طریق ایران ؛ کلیه سازمانهای دولتی درحرکتی هماهنگ مکلف به رفع موانع و تسهیل امر ترانزیت کالا از کشور شده و به طرق مقتضی دراین ارتباط گام برداشته اند که دراین راستامی توان به اقدامات ارزشمندی درخصوص تجهیز و توسعه بنادر، راهها و مسیرهای مواصلاتی راه آهن ازجمله طرح راه آهن بافق – مشهد اشاره کرد. 6- وجود ظرفیت ها و پتانسیلهای فراوان در بخشهای مختلف حمل ونقلی ایران، افزایش کمی و کیفی تجهیزات و توسعه ظرفیت های جدید در زیرساختها و ناوگان ریلی , جاده ای ، حمل و نقل دریایی و تجهیزات تخلیه و بارگیری در بنادر ایران؛ هرچند کاهش نسبی را در میزان کالای ترانزیت شده در دو سال اخیر شده ولی درحال حاضر مجددا شاهد افزایش میزان ترانزیت کالاهای متعلق به کشورهای آسیای میانه ، قفقاز، عراق و افغانستان هستیم که این امر ناشی ازموفقیت آمیز بودن اقدامات انجام شده در راستای توسعه و رونق ترانزیت درقلمرو جمهوری اسلامی ایران است. *مسیرهای اصلی وبنادرترانزیتی درایران(شمال- جنوب ، شرق- غرب): الف- مسیرهای ترانزیتی شمال- جنوب : کریدورشمال – جنوب با محوریت مسیر بندرعباس تا امیرآباد و بندر انزلی که برخی بنادر از جمله بنادر چابهار، لنگه، بوشهر و امام خمینی نیز در این مسیر از پتانسیلهای نقش آفرینی لازم برخوردارند. ب- مسیرترانزیتی شرق – غرب : این مسیر ترانزیتی از سرخس واقع درمرز ترکمنستان شروع شده و تا بازرگان و جلفا در مرز کشورهای ترکیه و آذربایجان امتداد می یابد. بدیهی است این مسیر جایگزین مسیر باستانی جاده ابریشم بوده و نقش اتصال شرق دور با اروپا را ازطریق آسیای میانه وایران وترکیه برعهده دارد. ج- مسیر ترانزیتی سرخس – بندرلاذقیه در سوریه : درصورت ایجاد زیر ساختها و اتخاذ تمهیدات مناسب و جلب همکاری کشورهای ذینفع درچارچوب موافقتنامه های ترانزیت و تجارت می توان از این مسیر به عنوان یکی ازگزینه های ارتباط ترانزیتی آسیای میانه به دریای مدیترانه و نهایتا شمال آفریقا واروپای جنوبی و قاره آمریکا به‌ویژه آمریکای شمالی و کانادا یاد کرد. برخی شهرهای عمده درمسیر ترانزیتی مزبور عبارتند از: سرخس – خسروی – خانقین- بغداد- القائم- دیرالزوار- حلب- بندر لاذقیه . د- مسیرترانزیتی شبه قاره هند به دریای مدیترانه واروپا : مسیر ترانزیتی دیگری نیز از قابلیت طرح به منظور توسعه تجارت و ترانزیت درکشور برخوردار است که آسیای جنوب شرقی - هند و پاکستان را ازطریق ایران به دریای مدیترانه و اروپا متصل می نماید. س– مسیر ترانزیتی بندرامام خمینی – شلمچه- عراق: دراین مسیر به دلیل مشکلات موجود در بنادر عراق ،کالاهای مورد نیاز آن کشور پس از تخلیه در بنادر ایران (از جمله بنادر امام خمینی و خرمشهر) ازطریق مرزشلمچه به مقصد عراق ترانزیت می‌شود. علاوه بر مرز شلمچه ، مرز خسروی نیز از قابلیتهای لازم برای ترانزیت کالاهای مورد نیاز کشور عراق (که در بندر امام خمینی و حتی بندرعباس تخلیه شده است) برخوردار است. و- مسیر ترانزیتی محور شرق (بندرچابهار- میلک - فراه – قندهار- کابل- کندوز - تِرمذ(ازبکستان)- آسیای میانه) : این مسیر از پتانسیل و قابلیت بالائی برای ترانزیت کالاهای مورد نیاز افغانستان برخوردار بوده و علاوه بر کشور افغانستان می تواندنیازهای ترانزیتی کشورهای آسیای میانه را نیز از طریق مسیر چابهار- میلک – افغانستان یا چابهار- سرخس- ترکمنستان برآورده سازد. *نقاط قوت ترانزیت از ایران مهم ترین نقاط قوت و برتری ایران در مقایسه با کشورهای منطقه عبارتند از: • کوتاه شدن فاصله از طریق عبور کالا به صورت ترانزیتی از ایران •برخورداری از حمل و نقل چند وجهی ( جاده – ریل – دریا) • اتصال شمال ایران به جنوب از طریق خط آهن • برخورداری از ناوگان عظیم حمل ونقل دریایی ( وجود بزرگ ترین ناوگان دریایی در خاورمیانه) • اتصال شمال ایران به جنوب از طریق جاده • نرخ پایین مالیات • پایین بودن خطرات امنیتی در داخل ایران، در مقایسه با همسایگان غربی و شرقی • قابلیت تردد انواع کامیون ها تحت هر استانداردی در جاده های ایران (بدون داشتن استانداردهای روز اروپا) • وجود بندر چابهار، به عنوان تنها بندر اقیانوسی در خاورمیانه *نقاط ضعف ترانزیت از ایران مهم ترین عوامل محدوده کننده حمل و نقل کالای ترانزیتی از ایران، عبارتند از: • بازکردن غیرقانونی کانتینرها و عدم توجه به مندرجات بارنامه • ضعف در سیستم بارنامه های الکترونیک که باعث معطلی بیش از حدکامیون ها در مبادی ورودی و خروجی ایران می شود. • استاندارد نبودن جاده های ایران • نبود اتوبان های سراسری مناسب در محورهای شمال – جنوب و شرق – غرب • وجود ناوگان هوایی فرسوده • عدم توجه به خصوصی سازی در بخش حمل و نقل که باعث کاهش کیفیت خدمات می شود. • نبود اقامت گاه های استاندارد و مناسب برای رانندگان ترانزیتی • گسستگی در ناوگان ریلی ایران • به روز نبودن استانداردهای ناوگان ریلی ایران • بالا بودن قیمت سوخت کشتی ها در ایران نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس *فرصت های ترانزیت از ایران از منظر جغرافیایی، فرصت های بسیاری برای احیای نقش شاهراه ترانزیتی ایران وجود دارد. مهمترین این فرصت ها عبارتند از: •کوتاه بودن فاصله از شمال به جنوب، در مقایسه با مسیرهای ترانزیتی شرقی و غربی • عبور کریدورهای ترانزیتی بین المللی از ایران • وجود راه های دریایی در شمال وجنوب کشور • نبود سیستم های بین المللی حمل و نقل در کشورهای همسایه • نزدیک بودن به بندر مرکزی دبی، به عنوان مبدأ صادرات و واردات کالاهای کشورهای همسایه • وجود سیستم حمل و نقل شرقی – غربی در ایران • نزدیک بودن به بازارهای پرمصرف کشورهای اسیای میانه • افتتاح مسیر راه آهن دوستی ( پاکستان – ایران – ترکیه) • وجود کشورهای محصور در خشکی ( مانند افغانستان) در اطراف ایران که مجبورند کالاهای خود را از مسیر ایران حمل کنند. *حجم فعلی ترانزیت حجم ترانزیت کالا از طریق ایران