درمان و پیشگیری از سرماخوردگی با محصولات نعناع

پاییز و زمستان، فصل سرماخوردگی و شیوع بیماری های میکروبی و ویروسی است. متأسفانه اغلب میکروب ها و ویروس های مربوط به سرماخوردگی ، از طریق هوا و تنفس قابل سرایت بوده، به همین دلیل در اجتماعات از جمله آمادگی، کودکستان، دبستان، منازل و محل کار شیوع این بیماری بیشتر است. جهت جلوگیری از این مشکلات اولین و بهترین راه، پیشگیری است که با فرارسیدن فصل سرما باید به آن توجه کرد. هر فردی می تواند با رعایت توصیه های زیر در سلامتی خود، خانواده و یا جامعه سهم مهمی داشته باشد. همچنین نخستین و بهترین روش پیشگیری ، روش غیر دارویی است و در موارد لزوم ناگزیر باید از داروهای مربوط با تجویز پزشک استفاده کرد.

نکات مهم در روش غیر دارویی

1- رعایت بهداشت از جمله شستن دست ها، به ویژه قبل از هر وعده غذایی و بعد از توالت. همچنین موقع سرفه یا عطسه حتماً باید جلوی دهان خود را با دستمال کاغذی بگیرید و سپس آن را دور بیندازید.

2- مصرف مایعات بیشتر از حالت عادی.

3- شستن بینی با آب نمک ( با غلظت 9 گرم در یک لیتر ) یا محلول نرمال سالین ( که به طور آماده در داروخانه ها موجود است ) چندین بار در شبانه روز جهت باز شدن مجرای بینی و خروج ترشحات بینی.

4- استراحت و خواب کافی، که یکی از مهم ترین عوامل بهبودی سرماخوردگی است ، چون مقاومت بدن با استراحت و خواب کافی افزایش می یابد.

5- چون اکثر افراد به خصوص کودکان در هنگام سرماخوردگی تا حدی اشتهای خود را از دست می دهند ، لذا استفاده از غذاهای سبک مانند شیر، سوپ، آش و... توصیه می شود.

6- در صورت داشتن تب هنگام سرماخوردگی ( به خصوص تب بالا ) ، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا با تجویز آنتی بیوتیک های خوراکی یا تزریقی و سایر داروها از بروز مشکلات بعدی پیشگیری شود.

7- در صورتی که سرماخوردگی چندان جدی نباشد، با رعایت نکات مذکور در دو سه روز اولیه بهبود می یابید، ولی اگر با گذشت زمان سرماخوردگی تشدید شود، به ویژه اگر همراه با تب باشد، باید به طور حتم به پزشک مراجعه کنید تا در اولین فرصت درمان دارویی شروع شود.

8- ظروف غذاخوری و لوازم بهداشتی شخص در طول دوره سرماخوردگی باید مجزا باشد.

9- در صورت تجویز آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی، حتماً دوره آن را کامل کنید ، چون در غیر این صورت ممکن است مشکلات بعدی ایجاد شود. متأسفانه در بسیاری از موارد مصرف داروها ، به ویژه آنتی بیوتیک ها طبق دستور دقیق و کامل پزشک صورت نمی گیرد؛ به طور مثال پزشک تشخیص می دهد که کودکی برای مدت 10 روز باید از یک نوع آنتی بیوتیک خاص مصرف کند، ولی ممکن است طی 3-2 روز اول پس از مصرف دارو، کودک ظاهراً سلامتی خود را باز یابد و آثار بیماری از نظر ظاهری در او دیده نشود و یا تب او قطع شود. در این حالت، پدر یا مادر به خیال اینکه کودک بهبود یافته است، به طور خودسرانه دارو را قطع می کنند و فکر می کنند که ادامه مصرف دارو لازم نیست، در حالی که برای از بین بردن کامل میکروب و یا ویروس در بدن، زمان تشخیص داده شده توسط پزشک و دوره درمان را باید کامل کرد. در صورتی که دوره درمان با دارو ناقص رها شود، پس از مدت کوتاهی میکروب ها و ویروس های باقی مانده در بدن فعال شده و کودک مجدداً بیمار می شود. این مسئله گاهی چند مرتبه تکرار می شود که در این صورت با مقاوم شدن میکروب ها در مقابل داروها ، دیگر داروهای تجویزی در بدن اثر نخواهند کرد و بیماری بهبود نخواهد یافت.

10- استفاده از دستگاه بخور ساده و یا همراه با بُخورهای دارویی ( INHALERS )، برای مرطوب شدن هوا و تنفس بهتر شخص سرماخورده مفید است. استفاده از INHALER ، باعث ضدعفونی کردن محیط ، رفع گرفتگی بینی و کاهش میکروب ها و ویروس ها در محیط می شود .

رعایت توصیه های بالا در پیشگیری، کاهش یا درمان سرماخوردگی و جلوگیری از شیوع و انتقال آن می تواند مؤثر باشد.

از بین مشکلات حاصل از سرماخوردگی دو مورد بسیار مهم است.

1- گرفتگی بینی که بسیار ناراحت کننده است ( به خصوص هنگام خواب ) ، به ویژه برای کودکان شیرخوار که باعث اشکال در خوردن شیر و خوابیدن آنها شده و پس از مدت کوتاهی آنها را کلافه می کند.

2- مبارزه با شیوع آلودگی میکروب ها و ویروس ها در نقاط سرپوشیده، مانند محل کار و منزل که باعث سرایت بیماری به افراد دیگر به خصوص نوزادان و کودکان می شود.

برای حل این دو مشکل به خصوص در کودکان، استفاده از قطره " مِنتول ( MENTHOL )" که دارویی چند منظوره است توصیه می شود.

نعناع یکی از پرمصرف ترین گیاهان در دنیاست که از قدیم در غذاها، ادویه جات، و یا به عنوان داروهای مؤثر مورد استفاده بوده است. این گیاه که به نام عمومیMINTدر جهان مشهور است، گونه هایی ازگیاه MENTHA است که بیش از 30 گونه از آن در جهان وجود دارد. از این تعداد فقط چند گونه از آن دارویی بوده و بقیه، بیشتر خوراکی هستند. با توجه به خوراکی بودن این گیاه و اثرات خوب درمانی آن که بیشتر مربوط به اسانس ( رایحه ی ) آن است، صنایع متعددی در سطح جهان، در دو سه دهه اخیر دست به تهیه داروهای جدیدی از آن زده اند. محصولات حاصل از نعناع، به سه شکل خوراکی، موضعی و تنفسی هستند.

اسانس نعناع دارای خواص ضد درد، ضد میکروب، ضد اسپاسم، ضد احتقان بینی و محرک هضم غذا است. با توجه به این که اسانس ها حاوی مولکول های کوچکی هستند، به راحتی در دمای معمولی تبخیر می شوند و از راه تنفس یا از طریق پوست وارد خون شده و از این طریق اثرات خود را به سرعت ظاهر می سازند. اسانس نعناع نیز می تواند از این دو راه وارد خون شود.

ولی چون اسانس ها را نمی توان به صورت خالص مصرف کرد، لذا باید آنها را به شکل رقیق شده درآورد. این محصولات علاوه بر سهولت مصرف، دارای اثرات بسیار سریع و قوی بوده و به دلیل خوراکی بودن نعناع نیز دارای آثار جانبی نیستند. به همین دلیل، مصرف آن حتی برای نوزادان بلامانع است.

قطره منتول(MENTHOL) که یکی از داروهای گیاهی رسمی ایران است، حاوی 6 درصد اسانس نعناع از گونه دارویی MENTHA PIPERITA)) است که به صورت محلولی سبک و بی رنگ فرموله شده است. این محصول با ارزش در تسکین انواع دردها ، به ویژه عوارض سرماخوردگی مورد استفاده بوده و بزرگ ترین مزیت این محصول، قابل استفاده بودن آن در نوزادان، کودکان و بزرگسالان است.

با توجه به این که از

قطره منتول به روش های مختلف می توان استفاده کرد، لذا دستوراتی جهت مصرف صحیح آن ارائه می شود.

1- استفاده در نوزادان : مشکل بزرگ در سرماخوردگی، گرفتگی بینی به خصوص هنگام شیرخوردن و خوابیدن است. برای باز شدن بینی، می توان چند قطره از محلول منتول را در دوطرف بالش و یا یقه لباس نوزاد قرار داد. تبخیر شدن این محلول به سرعت باعث رفع احتقان شده و ضمن اثرات ضد درد، آرامش خاصی به کودک می دهد و برای او خواب راحتی را در پی خواهد داشت. قراردادن دارو را در کنار یقه و یا بالش می توان چندین مرتبه در روز و یا شب تکرار کرد. باید در نظر داشت که به علت ظرافت پوست نوزادان، بهتر است دارو با پوست آن ها تماس نداشته باشد، چون ممکن است باعث قرمزی و یا سوزش پوست شود.

2- استفاده در کودکان و بزرگسالان : برای کودکان می توان مشابه نوزادان عمل کرد. پس می توان چند قطره از محلول منتول را نزدیک بینی آن ها قرار داد و سپس با دست آن را جلوی بینی مالید، در این صورت به سرعت گرفتگی بینی باز خواهد شد. این عمل را می توان چندین بار در روز و یا به دفعات مورد لزوم، تکرار کرد.

3- برای رفع سردرد، درد ناحیه گردن ، دست ، پا و کمر که در اثر سرماخوردگی و یا مشکلات دیگر به وجود آمده اند، می توان چند قطره از محلول منتول را روی موضع گذاشت و با دست کمی ماساژ داد که محلول بلافاصله جذب می شود. بعد از انجام این کار سردرد، پس از چند دقیقه تسکین می یابد، ولی برای رفع درد نقاط دیگر بدن، به چند روز استفاده نیاز است. برای رفع این گونه دردها می توان در طی روز، چندین بار مصرف آن را تکرار کرد و بهتر است یکی از موارد مصرف، به هنگام شب و قبل از خواب باشد.

4- استفاده به شکل بُخور؛ به این صورت که می توان چند قطره از محلول را در ظرف آب جوش ریخته و سر خود را روی آن گرفت. همچنین بهتر است پارچه ای را روی سر انداخت و چند دقیقه بخار حاصل را تنفس کرد. این عمل جهت باز شدن بینی و تسکین سردرد بسیار مؤثر است.

5- استفاده از بُخور جهت محیط های سربسته مسکونی یا محل کار؛ به این صورت که می توان چند قطره از آن را درون دستگاه بخور یا ظرف آبی در حال جوش ریخت. بخارهای ایجاد شده، ضمن خوش بو کردن فضا، باعث ضدعفونی کردن محیط و رفع احتقان بینی افراد می شود.

6- استفاده به شکل بُخور در وان حمام برای رفع خستگی ، سردرد، درد یا گرفتگی بینی مربوط به سرماخوردگی یا فعالیت و کار.

7- همچنین می توان از محلول منتول جهت ماساژ برای رفع دردهای اسکلتی و یا ماهیچه ای نقاط مختلف بدن استفاده کرد. این محلول با جذب سریع، ضمن ایجاد آرامش و رفع خستگی، باعث تسکین دردهای سطحی بدن می شود.

با توجه به اثرات مطلوب و بی ضرر محصولات دارویی نعناع، روز به روز استفاده از این گونه داروها افزایش می یابد و AROMATHERAPY ( رایحه درمانی ) کاربرد فراوانی پیدا کرده است. محلول منتول در ایران و سایر نقاط جهان در داروخانه ها موجود بوده و بدون تجویز نسخه پزشک در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد.