اطلاعات عمومي صنعت پتروشيمي

صنعت شيميائي از جمله صنايع مطرح در چند دهه اخير مي باشد.توجه خاص كشوها به اين صنعت موجب رونق و فراگيري آن در جهان گرديده است و در حال حاضر صنایع شیمیائی بعد از صنایع غذائی و خودروسازی سومین صنعت بزرگ جهان محسوب می‌شوند. ايران نيز به ‌عنوان چهارمين توليدکننده نفت جهان و داشتن دومين ذخاير بزرگ گاز دنيا، ۸۰ درصد درآمدهاي صادراتي خود را از نفت و گاز تامين مي‌کند و اميدوار است تا پايان دهه جاري ۱۴ درصد از بازار جهاني پتروشيمي را در دست بگيرد و ظرفيت توليد محصولات پتروشيمي خود را به ۲۳ ميليون تن در سال افزايش دهد. طيف گسترده اي از محصولات مصرفي ، مواد اوليه ، محصولات صنعتي از محصولات پتروشيمي مي باشد كه مطابق دسته بندي كدهاي ISIC عمدتا در كدهاي ۲۳۲۰ ، ۲۴۱۱، ۲۴۱۲ و ۲۴۲۱ قرار مي گيرد. صنايع پتروشيمي (Petrochemical industry)، بخش از صنايع شيميايي است كه فرآورده‌هاي شيميايي را از مواد خام حاصل از نفت يا گاز طبيعي توليد مي‌كند. در اوايل قرن بيستم نفت خام و گاز طبيعي به عنوان ماده اوليه براي تهيه بسياري از تركيبات مورد نياز انسان، اهميت حياتي و روز افزوني پيدا كرده است. صنعت پتروشيمي تأمين كننده اصلي مواد مصرفي مورد نياز در بيشتر صنايع شيميايي، برق و الكترونيك، نساجي، پزشكي، خودروسازي، لوازم خانگي، غذايي و غيره مي‌باشد. يكي از مهمترين ويژگيهاي صنعت پتروشيمي ارزش افزوده بسيار بالاي آن است. بدين معني كه با تغييرات شيميايي و فيزيكي بر روي هيدروكربورهاي نفتي و گازي مي‌توان ارزش محصول را به ميزان ۱۰ تا ۱۵ درصد افزايش داد. از ويژگيهاي ديگر اين صنعت، تنوع محصولات آن و تأمين مواد اوليه هزاران كارگاه و كارخانه صنايع پايين دستي آن مي‌باشد كه از نظر اشتغال زايي و كسب درآمدهاي ارزي و قطع وابستگي نقش بسيار مؤثري در اقتصاد كشور دارد. توليد محصولات پتروشيمي به گونه‌اي است كه معمولاً يك واحد اصلي در بالا دست، ماده اوليه واحدهاي ديگر را توليد مي‌كند، مانند واحد الفين كه با توليد اتيلن و پروپيل نياز واحدهاي پلي‌اتيلن و پروپيل را تأمين مي‌كند. در صنايع وابسته به نفت هر چه به سمت محصولات نزديك به بازار مصرف متمايل شويم، با فرصت‌هاي شغلي بيشتر و كم هزينه تر روبرو هستيم. به نحوي كه طبق گزارشات معتبر بين المللي براي ايجاد هر شغل در صنعت پالايش، به حداقل ۵۰۰ هزار دلار و در صنايع بالا دستي پتروشيمي ۳۶۰ هزار دلار سرمايه گذاري نيازمنديم. در حاليكه در صنايع پايين دستي پتروشيمي نظير صنايع پلاستيك با صرف هزينه‌اي به مراتب كمتر مي‌توان به ايجاد اشتغال پرداخت.
تقسيم بندي صنايع پتروشيمي:
• واحدهاي بالا دستي Upstream units (پالايشگاه‌ها) در اين واحدها هيدروكربن‌هاي سبك خطي- حلقوي اشباع و يا غير اشباع موجود در نفت خام و يا موجود در گاز طبيعي به صورت مخلوط‌هاي چندتايي از ساير هيروكربن‌ها جدا شده و به عنوان مواد اوليه براي واحدهاي بنيادي فرستاده مي‌شود.
• واحدهاي بنيادي Basic core units (كراكينگ، الفين آروماتيك) در اين واحدها مواد اوليه به مواد پايه مانند متان، گاز سنتز، اولفين‌ها، دي اولفين‌ها، حلقوي‌ها، كلرو گوگرد تبديل مي‌شوند.
• واحدهاي واسطه اي Intermediate units (واحدهاي دي كلرواتيلن، كلرور وينيل جهت توليد PVC) در صنايع پتروشيمي به واحدهايي واسطه گفته مي‌شود كه از نظر خط توليد و برحسب ضرورت در ميان واحدهاي بنيادي و واحدهاي نهايي قرار گرفته باشند و با توجه به اينكه مواد نهايي وجود داشته باشد. مثلاً براي توليد پي‌وي‌سي از اتيلن، نياز به دو واحد واسطه اي يكي جهت ساختن دي كلرواتيلن و ديگري جهت ساختن كلرور وينيل از آن نياز مي‌باشد.
• واحدهاي نهايي End units (واحد توليد پي وي سي،لاستيك مصنوعي) در اين واحد فرآورده نهايي پتروشيمي توليد و به بازار عرضه مي‌گردد.
• واحدهاي پايين دستي Downstream units (واحدهاي توليد كننده قطعات لاستيكي) در واحدهاي پايين دست پتروشيمي فرآورده‌هاي نهايي پتروشيمي به محصولات مصرفي تبديل مي‌شوند. واحدهاي توليد الياف مصنوعي قطعات پلاستيكي و لاستيكي از مهمترين واحدهاي پايين دست پتروشيمي محسوب مي‌گردند.

خوراك مجتمع هاي پتروشيمي