عدس گیاهی است یکساله که ارتفاع آن بیش از 30 سانتیمتر نیست . برگهای آن دارای 6 تا 14 برگچه می باشد که در انتهای آن پیچک قرار دارد . گلهای عدس رنگ سفید و دارای رگه هایی به رنگ بنفش است . میوه آن غلاف کوچکی است و معمولا در هر غلاف 1 تا 3 عدس وجود دارد . عدس یکی از حبوبات است که از قدیم الایام در اکثر نقاط دنیا کشت می شده است . گیاه شناسان اعتقاد دارند که عدس حتی قبل از تاریخ نیز وجود داشته است . عدس از نظر مقدر پروتئین بسیار غنی است و دربین گیاهان فقط لوبیای سویا بیشتر از عدس پروتئین دارد . عدس نوعی محصول کشاورزی است که از سال های بسیار دور تاکنون در آشپزی استفاده می شود. عدس به خانواده ی حبوبات تعلق دارد و از این نظر، به عنوان قدیمی ترین عضو خانواده ی حبوبات شناخته می شود که تاکنون توسط انسان کشت شده است.
عدس چه خواصی دارد؟
گیاه عدس با نام علمی لنس کیولیناریس مدیک، جزء خانواده ی باقلاییان است که در نواحی مختلف جهان به ویژه کشورهای جنوب شرق آسیا بسیار محبوبیت دارد.عدس قدیمی ترین عضو خانواده ی حبوبات است که توسط انسان روی زمین کشت شده است. گیاهِ عدس جزء گیاهان بومی خاور نزدیک، نواحی مرکزی مصر، کشورهای مدیترانه ای، اتیوپی، جنوب اروپا، هند و پاکستان بوده که از این مناطق، به آمریکای لاتین نیز گسترش پیدا کرده است. بر اساس برخی شواهد باستان شناسی، عدس در دوران متعلق به 6500 تا 7500 سال قبل از میلاد مسیح نیز کشت می شد. امروزه، هندوستان، کانادا، ترکیه، ایران، چین و بنگلادش از جمله کشورهایی در جهان هستند که به تولید و مصرف عدس می پردازند. به طور مجموع مساحت 4/6 میلیون هکتار در سطح جهان تحت کشت عدس قرار دارد و سالانه 4/2 میلیون تن از این دانه ی خوراکی تولید می شود. امروزه تولیدکنندگان اصلی عدس در دنیا کشورهای چین، ترکیه، ارمنستان، و کرواسی هستند.
انواع عدس
انواعی مختلف از عدس وجود دارد که برخی از آن ها را می توانید از فروشگاه های
مواد غذایی خریداری کنید:
• عدس قرمز که بیش تر دارای طعمی شبیه خاک است
• عدس سبز
• عدس قهوه ای یا پاردینای اسپانیایی
• عدس پوی (منطقه ای در فرانسه) یا عدس فرانسوی به رنگ سبز مایل به آبی
• عدس بلوگا یا عدس سیاه
• عدس زرد و انواعی دیگر که توسط کشورهایی مختلف در دنیا تولید می شوند
1- عدس از نظر طب قدیم ایران معتدل و خشک است و مانند دیگر گیاهان پوست و دانه آن دارای اثرات متضاد یکدیگر می باشد . یعنی پوست عدس گرم و خود عدس قابض است . بعبارت دیگر پوست آن ملین و مغز آن ضد اسهال می باشد .
2- عدس یک غذای کامل است و انرژی لازم را برای کارهای بدنی برای انسان تامین می کند .
3- عدس منبع غنی پروتئین گیاهی است؛ به طوری که مقدار پروتئین موجود در 15گرم عدس، بسیار بیشتر از 15 گرم گوشت گاو است.
4- عدس حاوی اسیدهای آمینه مختلف، ویتامین های گوناگون از جمله ویتامین B و مواد معدنی ای همچون آهن، کلسیم و فسفر است.
5- عدس منبع بسیار خوبی از فیبرهای کاهش دهنده کلسترول اند که نه تنها کمک به
کاهش کلسترول می کنند بلکه خاصیت تنظیم قندخون هم دارند زیرا فیبر بالای آنها از افزایش قندخون بعد از خوردن یک وعده غذایی جلوگیری می کنند.
6- عدسها همچنین حاوی 6 ماده معدنی مهم، 2 ویتامین B و همچنین پروتئین بدون، چربی می باشند.
7ـ عدس به علت داشتن آهن، برای رفع
کم خونی و افزایش
شیر مادران شیرده مفید است.
8ـ عدس، لعاب دار است و به همین علت مصرف آن برای ناراحتی های روده ای توصیه می شود.
9- عدس را در کنید و روی پوست ملتهب بگذارید التهاب را برطرف می کند .
10- برای
درمان زخم های دهان و گلو و دیفتری عدس را پخته و آب آنرا غرغره کنید .
11- برای تقویت
معده و برطرف کردن گاز
معده عدس پخته را با سرکه میل کنید .
12- عدسها مثل دیگر حبوبات غنی از فیبرهای غذایی هستند چه از نوع قابل جذب و چه از نوع غیر قابل جذب. فیبرهای قابل جذب،یک ماده
ژله مانندی در دستگاه گوارش ایجاد می کنند که سبب دفع صفرا (حاوی کلسترول ) می گردد و آن را به خارج از بدن می برد.
13- فیبر غیر قابل جذب عدس نیز نه تنها کمک به افزایش مقدار مدفوع و جلوگیری از
یبوست می کند بلکه کمک به جلوگیری از بیماری های گوارشی مانند سندرم روده ای تحریک پذیر و التهاب روده ای نیز می کند.
14- مصرف عدس در سلامتی قلب نقش به سزایی دارد. این نقش نه تنها به دلیل فیبرهای موجود در عدس بلکه بعلت مقادیر قابل ملاحظه ای از فولات ( Folate) و منیزم آن است.
15- عدس به شما انرژی برای سوزاندن می دهد در حالی که قندخون را تثبیت می کند. فیبر قابل جذب علاوه بر تأثیرات مفید روی سیستم گوارشی و قلب، به تنظیم مقدار قندخون نیز کمک می کند. اگر شما مقاومت به انسولین، کاهش قندخون یا
دیابت دارید، گیاهان بُنشنی مثل عدس برای تنظیم
قند خون مؤثر هستند که انرژی پایداری را باعث می شوند
16- آش عدس با روغن
بادام برای دوران نقاهت بهترین غذاست.
17- مصرف عدس مخصوصاً برای خانمهایی که در سنین باروری و
دوران بارداری هستند و در معرض
کمبود آهن هستند، ایده بسیار مناسبی است. فراموش نکنید که
کمبود آهن باعث
کم خونی می شود که برای مادر خوب نیست چون نوزاد بعد از بدنیا آمدن از
شیر مادر تغذیه میکند
18- پماد در عدس با سرکه برای رفع ترک دست و پا که بعلت سرما عارض شده سودمند است .
19- عدس را می توان به عنوان مسهل هم مصرف کرد چون دارای لعاب زیادی است که در درمان ناراحتی های روده نیز موثر است .
20- عدس پخته را بعنوان مرهم برای زخم نیز می توان بکار برد .
21- آرد عدس بوداده تشنگی را قطع میکند ،
معده را نیرو میبخشد صفرا را خاموش و هیجان خون را فرو مینشاند و حرارت را خاموش میکند.
فواید عدس برای بدن
جوانه ها دارای انواع ویتامین همچون ویتامین B12 بوده و برای کم خونی حاد مصرف جوانه بسیار موثر است.
این
متخصص تغذیه ادامه داد:جوانه های گندم، عدس، ماش و
یونجه سرشار از ویتامین و پروتئین بوده ولی کالری کمی دارند همچنین
ویتامین C و E در آنها به وفور یافت می شود.مصرف جوانه ها به دلیل اینکه حاوی ویتامین E است برای
درمان ناباروری و پیشگیری از بیماری های قلبی، عروقی و سرطان موثر است، همچنین کسانی که پوست آنها در زمستان خشک می شود، می توانند از نرم کننده های حاوی ویتامین E که از جوانه ها ساخته شده استفاده کنند.مصرف جوانه ها برای حفظ
سلامت پوست به ویژه در دوران سالمندی توصیه می شود و از آنجا که هضم راحتی داشته سالمندان می توانند آن را با ماست و سالاد مصرف کرده و از مواد غنی و ویتامین های آن بهره مند شوند.
جوانه ها دارای سلنیوم و منیزیم هستند، گفت:سلنیوم در پیشگیری از سرطان موثر بوده و منیزیم نیز برای کسانی که دچار
گرفتگی عضلات بدن می شوند، مناسب است.جوانه عدس حاوی تمام اسیدآمینه ها است و برای کودکان توصیه می شود، همچنین جوانه ماش در چین غذای اصلی بوده و به طور کلی مصرف جوانه ها به ویژه
جوانه گندم در رشد سلول های مغزی بسیار موثر است و کودکان و دانش آموزان جهت افزایش یادگیری بهتر است استفاده از جوانه عدس را در برنامه غذایی خود داشته باشند.مصرف جوانه عدس، توان یادگیری دانش آموزان را افزایش می دهد.
جوانه عدس؛ محافظ قلب شما
جوانه عدس تمامی هشت اسیدآمینه ضروری مورد نیاز بدن را دارد ولی کارشناسان تغذیه ترکیب جوانه عدس با ذرت، گندم یا برنج را پیشنهاد می دهند به دلیل اینکه کیفیت پروتئینی، جوانه عدس را بهتر می کند. جوانه عدس دارای
ویتامین A، C، خانواده ویتامین های B، فولیک اسید، اینوزیتول، برم، کلسیم، کلر، مس، آهن، منیزیم،
پتاسیم و پروتئین است.
جوانه عدس مغذی بوده و خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. همچنین تصفیه کننده خون و کاهنده
قند خون است. این جوانه بامزه به شست وشو و تحریک کلیه ها، سیستم غدد فوق کلیوی، به تقویت قلب و عروق، افزایش انرژی و قدرت حیاتی کمک می کند. میزان فیبر محلول در جوانه عدس در مقایسه با دانه عدس به میزان 300درصد افزایش می یابد. فیبر محلول در آب موجود در جوانه عدس به
کاهش کلسترول،
فشار خون،
قند خون و تنظیم میزان انسولین خون کمک می کند. از کجا جوانه عدس را تهیه کنیم؟ کافی است سری به فروشگاه های زنجیره ای بزنید.
جوانه عدس انرژی را زیاد می کند
این جوانه حاوی ویتامین های A، B، C،
اسید فولیک و املاح آهن، فسفر و کلسیم است. جوانه عدس مقوی قلب، تصفیه کننده خون، شستشودهنده کلیه ها و افزاینده انرژی است. همچنین فیبر آن نقش موثری در
کاهش کلسترول و پرفشاری خون و تنظیم ترشح انسولین داشته و به دلیل پروتئین زیاد خاصیت سیر کنندگی بالایی دارد.
سخنان ائمه درباره استفاده از عدس
نقل شده پیغمبر اکرم (ص) فرمود:«عدس بخورید زیرا عدس، دانه مبارک و مقدسی است که رقّت قلب می آورد و اشک را زیاد می کند و هفتاد پیامبر که آخرین شان عیسی بن مریم است، آن را مبارک دانسته اند.»
و نیز نقل شد امیرالمؤمنین علی (ع) فرمود:«خوردن عدس، دل را نازک می کند و اشک را جاری می سازد.»
یکی از بنی اسرائیل از سنگدلی و کمی اشک خود به خداوند متعال شکایت کرد. خداوند به وسیله پیغمبری برای او وحی فرستاد که عدس بخور. او نیز چنین کرد. دلش نازک شد و اشکش جاری گردید.
امام صادق(ع) فرمودهاند:در عدس دوای هفتاد درد است.
عدس در فرآیند
عضله سازی ، نقش بسیار مهمی را بازی نمی کند ، اما می تواند به تهیه یک میان وعده مناسب پروتئینی بپردازد. در حقیقت ، یک فنجان عدس ، حاوی 18 گرم پروتئین ، 40 گرم کربوهیدرات ، کمتر از یک گرم چربی و 230 کالری می باشد همچنین عدس یک منبع خوب از کربوهیدرات های مرکب کندهضم است. عدس نباید به صورت خام مصرف شود ، شما می توانید هم خشک شده و هم نوع کنسر شده آن را در فروشگاه ها پیدا کنید . بستگی به تنوعی که دارد ( انواع سبز ، قهوه ای ، سیاه یا قرمز ) نیاز به خیس شدن و پخت به مدت 15 الی 45 دقیقه دارد.در هر وعده مصرفی به دریافت میزان مناسبی فیبر ، فولات (
اسید فولیک یا همان 9B ) ویتامین 1B و سایر مواد معدنی مهم به جهت رشد عضله و کسب انرژی می پردازد . این مواد معدنی شامل آهن ، مس ، فسفر و
پتاسیم می باشد.
زمان مصرف :
به خاطر میزان فیبر بالای آن ، باید از مصرف آن درست قبل یا بعد از تمرین خوداری کنید . در هر زمان دیگر از روز ، عدس ها یک انتخاب پرکیفیت مناسب به جهت حفظ انرژی بدن و عضلات می باشند ؛ بدین نحو که اسید های آمینه را در عضلات انبار می کنند.
طرز تهیه :
عدس ها می توانند به راحتی به هر نوع سوپ یا سالادی افزوده شوند . یا مقداری مناسبی از آن را در آب ریخته و به آن
سیب زمینی یا حتی کمی برنج اضافه نمائید و اجازه دهید تا کاملاً پخته شوند .می توانید به مدت 12 ماه ، عدس را در مکان های خشک ، خنک و تاریک ذخیره کنید و در صورت پخت هم تقریباً به مدت 3 روز می توانید آن را در یخچال نگهداری کنید.
چرا عدس به لاغری کمک می کند؟
برخی بر این عقیده اند که مصرف عدس باعث چاقی می شود. اما باید بدانید که راز
تناسب اندام در رعایت حد تعادل است. اگر به طور منظم و البته بدون افراط عدس مصرف می کنید گام مؤثری در رسیدن به
تناسب اندام برداشته اید. به خاطر اینکه عدس سرشار از زینک (روی) است. این ماده ی معدنی به کنترل
گرسنگی و مقابله با ریزه خواری بین وعده های غذایی کمک زیادی می کند. شما می توانید با یک پیاله عدس به طور کامل سیر شوید. عدس حاوی میزان قابل توجهی پروتئین است که در چهارچوب
رژیم لاغری توصیه می شود. چون این ماده برای استحکام عضلانی و پیشگیری از شل شدن آن ها لازم و ضروری است. عدس همچنین حاوی میزان قابل توجهی
پتاسیم است که مانع از تجمع آب و مایعات در بافت ها شده و از احتباس آب پیشگیری می کند.
• فولیک اسید موجود در عدس از نقص در هنگام تولد مانند بی مغزی و spina bifida جلوگیری می کند.
• نصف فنجان عدس حاوی 179 میلیگرم فولات است که نوعی ویتامین ب است که به رشد سلول های جدید کمک می کند. خانم های باردار روزانه به مصرف 600 میلیگرم فولات نیاز دارند.
• فولیک اسید در
بارداری تاثیر منفی داروها بر بدن را از بین می برد. اگر سیگار می کشید یا مشروب می خورید، فولیک اسید موجود در عدس باعث جذب مواد مضر می شود.
• عدس همچنین سرشار از پروتئین است. پروتئین به رشد ماهیچه های
جنین کمک می کند.
• مقدار بالای
پتاسیم باعث جریان خون مناسب می شود و مانع از بالا رفتن
فشار خون می شود.
• فیبر موجود در عدس از بیماری های مجاری گوارشی جلوگیری می کند. این فیبر چاقی را کنترل کرده و مانع از بالا رفتن کلسترول می شود. نصف فنجان عدس حاوی 8 میلیگرم فیبر است.
•
یبوست یکی از مشکلات رایج در دوران
بارداری است که با مصرف عدس غنی از فیبر برطرف می شود.
• مطالعات نشان می دهد عدس نقشی مهمی در عملکرد بیولوژیکی مغز دارد.
• اگر در
دوران بارداری میگرن دارید، می توانید با مصرف عدس که غنی از ویتامین ب 5 است با
استرس و
میگرن مقابله کنید.
خاصیت آب عدس
برای از بین بردن زخم دهان، گلو و دیفتری بهترین کار این است که عدس را بپزید و آب آن را غرغره کنید.
تاثیر عدس بر روی معده و نفخ معده
یکی از دلایل
نفخ معده، مصرف زیاد مواد سدیم دار و مصرف کم مواد حاوی پتاسیم و فیبر می باشد که باعث از بین رفتن تعادل این دو ماده در بدن می گردد که نتیجه ی آن
نفخ معده است. با توجه به اینکه عدس منبع بسیار غنی ای از فیبر می باشد می توانید با استفاده از آن هضم غذا را راحت تر نمایید و
نفخ معده را کاهش دهید. برای تقویت معده و برطرف کردن گاز معده بهتر است عدس را با سرکه میل نمایید.
همچنین با توجه به اینکه عدس دارای لعاب زیادی می باشد می توان از آن به عنوان مسهل نیز استفاده نمود.
خواص عدس برای کبد
حبوبات نظیر لوبیاها، نخودها، عدس و ... می توانند در پیشگیری از پیشرفت
کبد چرب تأثیرگذار باشند. حبوبات دارای پروتئین بالا، فیبر بالا و فاقد چربی اند و به همین خاطر در
کاهش وزن بسیار کمک کننده خواهند بود. حبوبات به دلیل نداشتن چربی و مقادیر بالای فیبر در
کاهش کلسترول نیز موثرند. از مزایای آن ها در نظر گرفت. سدیم کم و پتاسیم بالا در حبوبات نیز باعث کاهش فشارخون بدن و مخصوصا کاهش فشارخون باب کبدی می گردد. از ین رو می توان حبوبات را به عنوان
مواد غذایی موثر در پیشگیری و
درمان کبد چرب در نظر گرفت. اما فراموش نکنید به دلیل بالا بودن سدیم در غذاهای کنسروی، آنها هرگز مزایای سلامتی حبوبات تازه را نخواهند داشت.
ماسک عدس
مواد لازم
▪️ یک قاشق غذاخوری ماست
▪️ یک قاشق غذاخوری عدس
● طرز تهیه
ماست را با آب
لیموترش مخلوط کنید و سپس عدس پخته و له شده را به آن اضافه کنید. این مخلوط را در مخلوط کن بریزید تا کاملاً یکدست شود.
این مخلوط را برای 20 دقیقه روی پوست قرار دهید. این ماسک باعث شفافیت و پاکیزگی پوست می شود.
از دیگر خواص عدس
– عدس باعث تقویت عضله قلب میگردد و در حفظ سلامتی آن مؤثر میگردد.
– عدس باعث تقویت عضلات و رشد و نمو کودکان میشود.
– عدس فعالیت سلولهای مغز و هوش و حافظه را افزون میکند.
– کسانی که کم خون هستند عدس را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
– کسانی که دوران نقاهت را میگذرانند عدس مصرف نمایند.
– عدس یک غذای خوب برای سالمندان است.
– حضرت محمد(ص) فرمودهاند:خوردن عدس دل را نرم و اشک چشم را به سرعت جاری میسازد.
– برای جمع شدن پوستهای شل، عدس را با آرد جو مخلوط کرده با کمی
گلاب با
آبلیمو مخلوط نموده یک روز بگذارید بماند سپس خوب مخلوط کرده پوست را با آن محلول
ماساژ دهید.
– برای رفع
جوش صورت:آرد عدس را با آب ترب مخلوط کرده روی
جوش صورت بگذارید.
– برای تحلیل خنازیر و ورمهای آن عدس را در سرکه بپزید به صورت ضماد بگذارید.
– خوردن عدس باعث جلای پوست میشود.
– برای دفع زردی رخسار عدس را همراه تخم
خربزه میل کنید، یعنی ابتدا یک پیاله عدس خورده سپس بالای آن کمی تخم
خربزه را بشکنید و یا این که عدس و تخم
خربزه را بپزید به صورت ضماد روی صورت بگذارید.
– یک نسخه برای
جوش صورت:آرد عدس و آرد نخود از هر کدام 25 گرم و نشاسته 15 گرم با عرق
رازیانه مخلوط کرده روی صورت بمالید.
– برای نرم شدن سینه عدس آب پز میل کنید.
– برای درمان چاک گوشه لب از آش عدس استفاده کنید.
– برای بهبود ورم لوزه از سوپ عدس استفاده کنید.
– برای درمان دیفتری از جوشانده عدس قرقره کنید.
– برای سفیدشدن دندان با سوخته دانههای عدس دندان را
مسواک کنید.
– کسانی که دختر میخواهند خوب است که یک ماه قبل از بارداری و در دوران بارداری عدس را در برنامه خود بگذارند.
– برای مانع شدن برگشت تب آش عدس را با روغن
بادام میل شود.
– برای برطرف شدن زخمهای عمیق آرد عدس را با عسل مخلوط کرده روی زخم بگذارید.
– برای از بین بردن
ترک پاشنه پا و سرخی پوست آرد عدس را با سفیدة تخممرغ مخلوط نموده به صورت ضماد بمالید.
– جهت ترک دست و پا که در اثر سرما عارض شده است ضماد عدس با سرکه را به دست و پا بمالید.
– برای درمان ورم پستان که در اثر انعقاد شیر به وجود آمده است ضماد پخته عدس با برگ کلم را بگذارید.
– کسانی که خارش و
کهیر دارند از عدس آب پز استفاده نمایند.
– عدس باعث افزایش شیر مادران میشود.
– خوردن آب عدس ملین و خود عدس قابض است.
– کسانی که مبتلا به سوءهاضمه هستند از سوپ عدس استفاده کنند.
– برای درمان
خارش چشم عدس را بسوزانید و به چشم بمالید.
– عدس پخته با سرکه جهت استسقاع یا آماس مفید است. علایم بیماری آماس یا استسقاع عبارتند از :
نفخ شکم، ورم بدون درد در تمامی بدن، تورم پلکها و چشم و صورت، تغییر رنگ پوست و زردی چهره، تهوع و
اسهال یا
یبوست و خوابآلودگی.
مضرات عدس را بشناسید !
مضرات عدس
– مصرف زیاد عدس باعث ضعف دید میشود.
– کسانی که اختلالات قاعدگی دارند عدس نخورند.
– خوردن عدس در شب باعث کابوس و مالیخولیا میشود به طور کلی عدس کم بخورند.
– کسانی که تصلب شرائین دارند عدس کم بخورند.
– زیاده روی در خوردن عدس باعث جذام میشود.
– افرادی که آنژین صدری دارند عدس کم بخورند.
– زیادهروی در خوردن عدس ضعف اعصاب میآورد.
– افراد سوداوی عدس کم بخورند.
– خوردن زیاد عدس باعث سخت ادراری میشود.
