گوشت به مجموعه بافت های ماهیچه ای و چربی و … می گویند که برای مصارف خوراکی استفاده می شود. در زبان هندی به گوشت ماس گفته می شود. یکی از فواید گوشت تامین انرژی بدن است و از دیگر خواص آن افزایش توان محافظ بدن است. گوشت سالم ظاهری دارای رنگ قرمز و درخشنده و همچنین اتجاعی دارد.
گوشت ها
اردک
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: پختن با سرکه ، کرفس ، پونه ، نخود ، شوید ، تره ، دارچین ، سکنجبین
بوقلمون
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: گشنیز و سماق
بلدرچین
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: روغن کنجد و زیتون، روغن بادام ، آب انار
بز
نوع مزاج: سرد و خشک
مصلح: نمک ، فلفل ، پیاز، دارچین ، زیره ، بادام ، خرما
پاچه
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: گلپر ، سرکه ، مرزه ، زنجبیل ، دارچین
تخم مرغ
نوع مزاج: زرده گرم و سفیده سرد است.
مصلح: نمک و ادویه گرم
جگر سفید
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: دارچین ، خیساندن در سرکه وسپس کباب نمودن
جگر سیاه
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: نمک ، دارچین ، گشنیز ، سرکه
خروس
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: سرکه ، آبغوره ، سکنجبین
دل
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: آویشن ، زیره ، فلفل ، گلپر ، خواباندن در روغن کنجد و سپس کباب نمودن
زبان
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: طبخ با سرکه ویا گشنیز خشک ، زیره ،مرزه
سیرابی
نوع مزاج: سرد و خشک
مصلح: گلپر ، سرکه مرزه ، زنجبیل ، دارچین
شتر
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: پختن با نمک و شوید ، فلفل ، سرکه ،زیره
شتر مرغ
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: سرکه
غاز
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: آب انار ، زیره، دارچین ، فلفل، زنجبیل
گاو
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: دارچین ، فلفل ، زنجبیل ، پیاز، سکنجبین ، گلپر، سیر ، زیره
گوساله
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: گشنیز ، سماق ، مرزه
گوسفند
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: گشنیز ، سماق ، مرزه
گنجشک
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: آب انار ،آبغوره ، دارچین ، هل
کبک
نوع مزاج: گرم و خشک
مصلح: سکنجبین
قلوه
نوع مزاج: سرد و خشک
مصلح: کباب نمودن با روغن زیتون ، نمک و فلفل ، دارچین
مغز
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: نمک ، آویشن ، دارچین ، زیره
مرغ محلی
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: سکنجبین ،ادویه گرم
ماهی
نوع مزاج: سرد و تر
مصلح: پختن با دنبه یا کنجد ، زنجبیل ، آویشن ، عسل، ادویه گرم
میگو
نوع مزاج: گرم و تر
مصلح: سرکه ، نعناع
غذاهای لطیف صالح الکیموس کثیر الغذا : زرده تخم مرغ نیم برشت ، گوشت پرندگان ، گوشت کبک
کثیف صالح الکیموس کثیر الغذا : تخم مرغ نیم رو ، گوشت بره و گوسفند
کثیف صالح الکیموس متوسط الغذا : گوشت گوساله
معتدل صالح الکیموس کثیر الغذا: گوشت بره یکساله
معتدل صالح الکیموس متوسط الغذا: گوشت بچه شتر
لطیف فاسد الکیموس کثیر الغذا: جگر سفید ، بچه کبوتر
کثیف فاسد الکیموس کثیر الغذا: گوشت گاو ، سوسیس و کالباس
معتدل فاسد الکیموس متوسط الغذا:ماهی خشک کرده و دودی
چند نکته مهم:
افراد دارای مزاج گرم وخشک از مصرف بیش از حد گوشت قرمز ، گوشت پرندگان کوچک و تخم مرغ جلوگیری کنند و به جای آن از گوشت های دارای طبع سرد و تر استفاده نمایند .
افراد دارای مزاج گرم و تر از انواع غذاهای دریایی استفاده نمایند و این افراد مصرف بیش از حد تخم مرغ ، گوشت گوسفند ، بره ، بوقلمون ، اردک و جگر سیاه را در برنامه غذایی خود نداشته باشند.
افراد دارای مزاج سرد و تر از خوردن گوشت گاو خودداری نمایند و بیشتر از گوشت شتر ، بره ، کبوتر ، سار،گنجشک ، بوقلمون و مرغ محلی استفاده نمایند .
افراد دارای مزاج سرد و خشک پرهیزاتی در گوشت گاو ، گوشت شترمرغ ، ماهی دودی و شور داشته باشند. و گوشت بره ، شتر ، کبوتر، گنجشک ، سار ، مرغ محلی و تخم مرغ محلی مناسب است .
گوسفند :
بهترین گوشت برای مزاج انسان بوده و دل و جگر و کلیه آن برای تقویت قلب و کبد و کلیه انسان مفید است .
گوشت آن کثیر الغذا بوده و به سرعت هضم می شود . تولید کننده خون صالح ، تقویت کننده بدن و چاق کننده می باشد.خوردن مداوم گوشت خالص و بدون استخوان آن که با سرکه وعسل پخته باشند، فوق العاده مقوی بدن بوده ، مانع غش کردن و رفع خفقان می شود .
زیاد خوردن مغز آن باعث کند ذهنی و فراموشی می شود .
شترمرغ :
تحلیل برنده باد و برطرف کننده بلغم می باشد .
خوردن گوشت آن برای فلج ، لرزش ،درد مفاصل وکمر ، بیماری های سرد رحم مفید بوده و خوردن روغن پیه آن برای تکلم کودکان و رفع سردی بدن نافع است . مالیدن آن به بدن و پاها باعث سرعت حرکت اطفال می شود . دیر هضم بوده وبرای گرم مزاجان مضر است .
گوشت شتر مرغ بر خلاف سایر پرنده ها قرمز رنگ است و از نظر بافت ظاهری و طعم شباهت زیادی به گوشت گاو دارد، با این تفاوت که میزان آهن آن بیشتر از گوشت گاو است. لازم به ذکر است که میزان چربی و انرژی گوشت شتر مرغ حتی از بوقلمون و مرغ که از گوشت های سفید محسوب می شوند نیز پائینتر می باشد.
بنابراین گوشت شترمرغ برای بیماران قلبی- عروقی، افراد دچار چربی خون و فشارخون بالا و کسانی که چاق هستند می‌تواند غذای بسیار مناسبی باشد.( به علت بالا بودن نسبی میزان اسید چرب امگا 3 )
گوشت شتر مرغ نیز بر خلاف گوشت گاو زمان پخت پایین تری دارد.
مقدار سدیم :
کمی میزان سدیم در گوشت شترمرغ در مقایسه با گاو و جوجه یکی از مزایای این نوع گوشت مخصوصاً در افرادی که نیاز به مصرف غذاهای کم نمک (نظیر افراد با فشار خون بالا) دارند، میباشد.
مقدار آهن :
گوشت شترمرغ آهن مناسبی را برای افراد کم خون و زنان باردار فراهم می‌کند.
اردک :
گرم ترین پرنده اهلی بوده و غذاییت آن زیاد ودیرهضم و نفاخ است . چاق کننده بدن ، دفع کننده بادهای گرم و تقویت کننده نیروی جنسی می باشد . خوردن زیاد آن تولید خون غلیظ می کند به جز بازو وجگر آن که خون صالح تولید می کند . چربی آن گرم لطیف وملین و محلل است .
تخم اردک غلیظ تر و دیر هضم تر و غذاییت آن ضعیف تر از تخم مرغ است
بهترین شکل مصرف آن پرکردن شکم با پیاز و روغن زیتون وادویه می باشد.
ماهی :
صالح الکیموس ، زود هضم ، مرطوب کننده ، چاق کننده ، شیر افزا بوده ، در گرم مزاجان محرک نیروی جنسی ، مصلح خلط های گرم می باشد . برای بیماری های ریوی ، ضعف کبد و کلیه گرم و پیچش روده موثر است . برای سرد مزاجان و مرطوبین ،افرادی دارای مغز مرطوب و معده بلغمی مضر است که با پختن در روغن گاو یا مصرف مصلحات گرم ضرر آن برطرف میشود .
کباب روی آتش بهتر از سرخ کردن آن در روغن است . ماهی را اگر در روغن سرخ کنند باعث تشنگی شده و دیر از معده دفع می شود .
آشامیدن آب بلافاصله بعد از خوردن ماهی بسیار مضر و موجب بیماری های مزمن می گردد . خوردن همزمان آن با شیر و تخم مرغ و گوشت حیوانات خشکی بسیار مضر است .
غذاهای دریایی دارای پروتئین بالا، چربی کم، کلسترول کم و همین طور دارای ویتامین ها و املاح می باشند. توجه داشته باشید که میگو دارای کلسترول زیادی می باشد، اما با این حال مقدار کلسترول در میگو کمتر از مقدار آن در گوشت قرمز است.
گوشت ماهی دارای ویتامین های B، A و D کلسیم و فسفرو دارای مقدار کمی آهن، مس و سلنیوم می باشد.
ماهی هایی که در آب های شور زندگی می کنند، دارای مقدار زیادی ید می باشند. لازم به ذکر است که ماهی دارای مقدار بسیار کمی سدیم می¬باشد و به همین خاطر برای رژیم های کم نمک توصیه می¬شود .
تخم ماهی قطع کننده بلغم بوده و برای کلیه و طحال و دفع بادهای بدن مفید است ولی برای افراد گرم مزاج مضر است .
چربی ماهی از 2 نوع اسید چرب غیر اشباع امگا 3 به نام های EPA و DHA است و در نتیجه برای بیماری های قلبی و عروقی مناسب است .
ماهی : مقدار تری گلیسیرید خون را کم می کند. تجمع پلاکت های خونی را کم می کند. عملکرد سلول های خون رسان را زیاد می کند. ضربان قلب را تنظیم می کند. سلامت مغز را تامین می کند و برای بیماران مبتلا به MSمفید می باشد. مشاهده شده که افراد MS با مصرف ماهی، علائم و نشانه های این بیماری را کمتر بروز می دهند.
تخم مرغ :
زرده نیم برشت آن جزو غذاهای صالح الکیموس ، کثیرالغذا ، مقوی قلب ومغزو نیروی جنسی و کسانی که خون زیادی از دست داده اند می باشد .
برای بیماری های سینه ، معده ، روده ، کلیه و مثانه مفید می باشد . البته مداومت در خوردن زیاد آن باعث سنگ کلیه و ایجاد بیماری های پوستی می شود .
شتر :
این گوشت حاوی پروتئین هایی با ارزش غذایی بالا و تعدادی از ویتامین های مفید و مورد نیاز بدن نظیر ویتامین های گروه B و برخی از عناصر معدنی مهم نظیر آهن ، فسفر و کلسیم است.
طبع این گوشت گرم و خشک است و مزه آن شیرین. این گوشت به دلیل داشتن مقدار زیادی کلسیم و فسفر برای کسانی که استخوان درد یا درد مفاصل دارند، فوق‌العاده مفید است و پزشکان خوردن آن را هر چند وقت یک‌بار به افراد بالای 60 سال توصیه می‌کنند.
مصرف این نوع گوشت- به ویژه اگر همراه با سبزیجات پخته شده باشد (مثلا در آش) آرامش‌بخش و باعث روان‌شدن ذهن میشود.
گوشت شتر در مقایسه با گوشت گاو میزان کمتری چربی، پروتئین دارد.
اما نسبت آهن و روی در گوشت شتر کمتر از میزان آن در گوشت دام های اهلی دیگر است.
گوشت شتر حرارت دارد و افرادی که مزاج گرم دارند بهتر است کمتر از این گوشت مصرف نمایند .
کالری بسیار بالای گوشت شتر قوای بدنی و استقامت را زیاد می کند و توصیه می شود که خانم های باردارو شیرده ، ورزشکاران و افراد کهنسال از خوردن آن غافل نشوند .
معمولا از قلم و کوهان شتر در درمان درد پا و کمرو دردهای روماتیسی استفاده می شود.
کبک :
از خانوادۀ ماکیان با خصوصیات پرندگان وحشی شکاری است.
میزان پروتئین موجود در گوشت این پرنده در مقایسه با دیگر پرندگان 5 تا 10 درصد بیشتر است به همین دلیل است که در اغلب نقاط دنیا پزشکان برای بیماری هایی چون ضعف اعصاب، ناراحتی های روانی وبی خوابی مصرف این گوشت را توصیه می کنند.
این گوشت به دلیل چربی و کلسترول بسیار پایین از بروز بیماری های قلبی و عروقی پیشگیری کرده و به دلیل غنی بودن ازپتاسیم ، مصرف به اندازه ی آن برای افراد با فشار خون بالا مانعی ندارد.
گوشت کبک می تواند نیاز بدن به فسفر، منیزیم و گوگرد را تامین کند و به تقویت حافظه و قوای جنسی بیفزاید و ضعف عمومی بدن را هم برطرف سازد.
گوشت کبک کمتر تولید اسید اوریک می کند، فعالیت کلیه را افزون می سازد و به دفع سموم بدن یاری فراوان می رساند.
به اشخاصی که تب دارند گوشت کبک می دهند زیرا به پاها قوت می دهد و تب را قطع می کند.
ویتامین B6 سبب تقویت سیستم ایمنی میشود. مواقعی که بدن نیازمند مقابله با میکروارگانیسم‌هاست به ویژه در فصل سرد سال، مصرف غذاهای حاوی ویتامین B6 مانند انواع گوشت‌ها به ویژه گوشت کبک می‌تواند از بسیاری عفونت‌های تنفسی پیشگیری کند.
بلدرچین:
گوشت و تخم بلدرچین به لحاظ ارزش غذایی و درمانی، بسیار مورد توجه است. میزان پروتئین موجود در گوشت این پرنده از پروتئین گوشت سایر پرندگان و نشخوارکنندگان معمولی 10- 5 درصد بیش تر است.
گوشت بلدرچین منبع خوب نیاسین ، فسفر، مس، تیامین ، ریبوفلاوین ، ویتامین B6 ، روی ، آهن و سلنیوم است. گوشت این پرنده، کلسترول کمی دارد ، لذا افراد در هر گروه سنی می‌توانند از آن استفاده کنند.
تخم بلدرچین در مقایسه با تخم مرغ، به مراتب ارزش غذایی بالاتری دارد.
مرغ :
مرغ جوان محلی و جوجه آن برای چاق کردن بدن ، تقویت مغز و معده های مرطوب ، تصفیه پوست صورت وصدا مفید است. جگر آن کثیرالغذا ، چاق کننده و دیرهضم می باشد .
در بیماری صفراوی و گرم ، خوردن جوجه خروس مفید است .
گوشت مرغ در مقایسه با گوشت گاو، چربی اشباع کمتری دارد. با این حال پوست مرغ دارای مقدار زیادی چربی اشباع است و به همین دلیل قبل از پخت، باید پوست آن را کاملا جدا کرد. مرغ منبع بسیار خوبی از ویتامین )B3نیاسین) و B6است.
گوشت مرغ همچنین یک منبع خوب سلنیوم می باشد. سلنیوم یکی از اجزای بسیار مهم واکنشهای متابولیکی در بدن می باشد که عبارتند از متابولیسم هورمون های تیروئیدی ، سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی و سیستم ایمنی. مطالعات گوناگون نشان داده است که بین بروز سرطان ها و دریافت سلنیوم یک ارتباط مهم وجود دارد. سلنیوم مانع سرطان می شود.
گوساله :
گوشت فیله گوساله ماده بسیار عالی که زود هضم است ومعده را نیرو می بخشد .
فیله گوساله حاوی حجم بسیار زیادی از پروتین است. بنابراین برای مدت طولانی‌تر احساس سیری کرده و حجم غذای مصرفی کاهش پیدا می‌کند. در عین حال متخصصان تغذیه ورزشی معتقد هستند که این بخش گوست گوساله برای امر عضله‌سازی بسیار مفید و کارساز است.
این بخش از گوشت گوساله حاوی بیشترین مقدار از ماده ” روی ” است. این ماده برای مبارزه با انواع بیماری‌ها و همچنین کاهش دوره نقاهت بیماری سرما خوردگی بسیار موثر است. این بخش همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین B12 است که برای تولید DNA و تقویت سیستم عصبی و سیستم خون رسانی بدن مفید است. همچنین مشخص شده است که این ماده غذایی در کاهش کلسترول مضر خون نیز موثر است.
گوشت بوقلمون :
گوشت بوقلمون نسبت به گوشت قرمز و گوشت مرغ و بلدرچین، کالری کمتری دارد. علت آن هم مقدار چربی کمتر آن نسبت به سایر گوشت‌ها، حتی گوشت مرغ است.
150 گرم گوشت بوقلمون حدود نیمی از اسید فولیک مورد نیاز روزانه را تامین می کند. همچنین منبع خوبی از سلنیوم، روی و پتاسیم و ویتامینهای B1 ، B3، B6و B12است.
بوقلمون LDLخون را کاهش میدهد، آرامش و سرحالی ایجاد می‌کند، از سرطان نیز جلوگیری می‌کند، ترشح هورمون تستوسترون را افزایش میدهد و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد گوشت بوقلمون نسبت به سایر گوشت‌های سفید، ویتامین A موجود در آن است که نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بازی می‌کند، لذا مصرف آن در فصل سرما و به خصوص به کودکان و سالمندان توصیه میشود.تنها باید توجه نمود که گوشت بوقلمون دارای اسید آمینه پورین است، لذا مبتلایان بیماری نقرس باید آن را به میزان خیلی کم مصرف کنند و همچنین گوشت بوقلمون دارای مقدار کمی اگزالات است. لذا بیماران مبتلا به سنگ کلیه اگزالاتی، خیلی کم باید از آن استفاده نمایند.
گاو :
گوشت گاو به شدت سودا زا بوده ، خون را غلیظ کرده و برای کبد مضر است و استفاده از آن سبب تیرگی پوست صورت ، افسردگی ، وسواس ، جذام ، واریس ، بزرگ شدن طحال ، ورود زردآب به روده و بیماری های سوداوی می گردد . گوشت گاو و فراورده های آن مانند سوسیس وکالباس باعث اختلالات خواب،ضایعات پوستی وعدم تمرکز می شود.
بهترین فصل خوردن آن فصل بهار می باشد .
توصیه می شود به جای آن از گوشت گوساله یک ساله ، گوشت شتر جوان ، گوسفند نر جوان ، بره یکساله ، بزغاله ، بوقلمون ، مرغ و خروس محلی استفاده نمود .
زرده تخم مرغ نیم برشت به عنوان غذای مکمل و اولیه برای بچه ها مناسب می باشد چون هضم کودک خیلی قوی نمی باشد ونیاز به غذاهای لطیف دارد.
شخصی که فعالیت جسمی زیادی ندارد نباید مواد کثیرالغذا را به مقدار زیاد مصرف کند .
گوشت گنجشک و گوشت سار وگوشت کبوتر برای کودکان صرعی و کودکانی که دیر زبان باز می کنند و یا دیر راه می روند بسیار مفید است .
و در نوع پرندگان هرچه بلند پروازتر باشد گوشت آنها گرمتر است .
پاچه گوسفند وسیرابی همراه با سوپ جو یا بدون آن برای افرادی که یبوست دارند و از کولیت روده رنج می برند سودمند است .
گوشت ماهی –گوشت بزغاله و مرغ چاق شده برای افزایش شیر در زنان توصیه میشود.
بیماران صرعی باید از خوردن گوشت غلیظ مانند: گوشت گاو،گوسفند،بز و غذای نیرومند و گوشت ماهی اجتناب کنند. تنها گوشت جوجه ،گنجشک بخورند.گوشت بز که کم رطوبت و خشک دهنده است نیز مفید است .
غذاهایی که برای سوءمزاج سرد کبد مناسب می باشد شامل :گوشت گنجشک ، مرغ ، کبک و غاز می باشد .
غذاهایی که برای سوءمزاج گرم کبد مناسب می باشد شامل: گوشت بزغاله و کبک می باشد.
برای تقویت مغز می توان از مغزحیوانات و گوشت پرندگان استفاده نمود .
در سردردهایی که ناشی از غلبه صفرا می باشد می توان ازآش گشنیز واسفناج وعدس با گوشت جوجه خروس همراه ترشی ها نظیر آبغوره ، آب لیمو ، آب انار و آب آلو استفاده نمود .
در سردردهایی که از غلبه بلغم ناشی می شود می توان از مرغ محلی یا کبک با دارچین و فلفل و زیره استفاده نمود .
و سردرد های غلبه سودا از گوشت خروس و مرغ محلی و تخم مرغ استفاده کند .
در بی خوابی های ناشی از خشکی و گرمی ( علامت : سبکی سر ، خشکی چشم و زبان وبینی و گرمی پوست سر ) ، جوجه مرغ محلی ، پاچه وسیرابی ، گوشت بزغاله مناسب است و در فراموشی های ناشی از سردی و رطوبت میتوان از مرغ محلی و گوشت گوسفند به همراه نخود و زیره و دارچین استفاده نمود .
در فراموشی های ناشی از گرمی و خشکی از جوجه خروس ، گوشت گاو استفاده نماید.
در هنگام ضعف در کبد گرم آش جوجه مرغ به همراه آبغوره غذای مناسبی میباشد و در ضعف در کبد سرد مرغ محلی را با ادویه مناسب مانند زعفران ، هل و میخک و مویز ترکیب کرده و میل نمایند .
و به طور کلی گوشت سردست و گردن از گوشت ران بهتر است .
نتیجه گیری :
استفاده از گوشت 1-2 بار در هفته مشکلی برای انسان ایجاد نمی کند . اما استفاده مکرر آن موجب افزایش کلسترول ، نقرس و سایر بیماری های مفصلی می گردد. رسول اکرم (ص) فرموده است: شیر گاو شفاء ، روغن آن دوا و گوشت اش مرض است .
