گیلاس گیاه و درختی از سرده پرونوس است که میوه آن دارای هسته و گوشت‌دار است. میوه این درخت قرمز و گلهای سفید دارد.البته در صورت پختن کامل حتی رو به سیاهی نیز میرود. ترکیه، ایالات متحده آمریکا و ایران از عمده تولیدکنندگان میوه گیلاس در جهان هستند.
گیلاس دارای گونه‌های متعدد و در تمام ایران پراکنده است. از گیلاس علاوه بر مصرف به عنوان میوه خام، مربا و کمپوت ساخته میشود. برگ آن به صورت دم کرده برای درمان بیماری کلیه و کبد مورد استفاده قرار میگیرد.میوه گیلاس در سلامت چشم،سلامت پوست،پیری و کاهش وزن بسیار مؤثر می باشد.[۱]
این گیاه احتمالاً از منطقه‌ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشا گرفته است. ولی به نظر میرسد که در زمانهای قدیم آن را به اروپا برده باشند. بیشتر ارقام کشت شده آن در سرتاسر دنیا از اروپا منشا گرفته‌اند، ولی تعدادی از ارقام مهم، در مناطق گیلاس خیز محلی انتخاب یا اصلاح گردیده‌اند.
ایران با تولید ۲۲۵ هزار تن (۱۲درصد تولیددنیا) سومین تولید کننده گیلاس در جهان میباشد (بعد از ترکیه و آمریکا).
گیلاس از تیره گلسرخیان و بومی مناطق جنوب شرقی اروپا و آسیای غربی است. گیلاس احتمالا از منطقه ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشاء گرفته است. برخی از ارقام گیلاس خودناسازگار و دگر ناسازگار هستند و نیاز به ارقام گرده دهنده دارند. برای این منظور از از ارقام گرده دهنده به نسبت ۱ به ۹ و حتی نصف به نصف استفاده میشود.
گیلاس Prunus avium به خانواده Rosaceae تعلق دارد.
گیلاس و آلبالو از درختان میوه مناطق معتدل سرد بشمار می آیند. نیاز سرمایی جوانه های گیلاس در حدود ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ ساعت است. گیلاس به سرما مقاوم است و دمای ۲۵- درجه سانتی گراد را تحمل میکند
گیلاس نیز مانند درخت هلو و گوجه دارای شاخه های کاذب میباشد که هنگام هرس باید حذف شوند. زیرا شاخه های کاذب یا شیفون فقط حاوی جوانه های زایشی بوده و در نوک شاخه جوانه رویشی دارند.
مسئله ای که در مورد درختان گیلاس باید توجه کرد این است که درختان گیلاس از نظر پذیرش گرده توسط مادگی گلها دارای حالت های خودناسازگاری (گرده یک درخت گلهای همان درخت را نمی تواند بارور کند) و دگرناسازگاری (گرده یک درخت ، گلهای سایر درختان را نمی تواند بارور کند) هستند. به همین دلیل علاوه بر کاشتن انواع مختلف گیلاس در یک باغ بهتر است که از یک درخت گرده دهنده همانند آلبالو در باغات میوه استفاده شود. گرده های درختان آلبالو به خوبی گلهای درختان گیلاس را گرده افشانی و بارور می کنند. بدین منظور می بایست حداقل به ازا هر ۹ درخت گیلاس ، یک درخت آلبالو در باغ کاشته شود و یا اینکه از انواع مختلف گیلاس در یک باغ و در کنار هم استفاده کرد. در مقایسه با سایر درختان میوه هسته دار (همانند آلبالو آلو زردآلو ) محصول درختان گیلاس زودتر به مرحله برداشت می رسد و در ۵-۳ سالگی محصول خوبی تولید می کنند. عمر اقتصادی یک درخت گیلاس در نمونه های مختلف این درخت متغیر و مختلف است اما به شکل میانگین ۳۰-۲۰ سال ذکر شده است. درخت گیلاس در انگلیسی با نامهایی همچون Wild cherry گیلاس وحشی Sweet cherry گیلاس شیرین Bird cherry گیلاس پرنده و Gean خوانده می شود.
گیلاس سیاه Prunus serotina
این نوع از درختان میوه هایی شبیه گیلاس اما به شکل خوشه ای تولید می کنند زیرا گلهای آنها به شکل خوشه ای شکل میگیرد و در هر خوشه بیش از ۱۰ گل تشکیل می شود. این درختان نیز با نام Wild cherry گیلاس وحشی Wild black cherry گیلاس وحشی سیاه Black cherry گیلاس سیاه و یا Mountain black cherry گیلاس سیاه کوهی شناخته می شوند. دلیل اینکه چرا به آن گیلاس سیاه می گویند رنگ میوه هایش نیست بلکه پوست تنه این گیاه رنگی تیره دارد که انرا می تواند از درختان اطرافش متمایز کند.عمر این درختان از گیلاسهای معمولی بیشتر است و حتی تا ۲۵۰ سال نیز گزارش شده است.
گیلاس ترش چینی ( آلبالو چینی)
درختی با نام علمی Cerasus pseudocerasus است که در مقایسه با گیلاس معمولی گلهایش پرچمهای بلندی دارند و معمولا در شرق دور و در کشورهایی همانند چین و ژاپن کشت می شوند.
توجه
درختانی وجود دارند که با نام “گیلاس گل” شناخته می شوند که به دلیل تولید گلهایی فراوان بیشتر جنبه زینتی دارند. گلهای برخی از انواع درختان “گیلاس گل”تعداد گلبرگهای بیشتری از گیلاس معمولی دارند و در بین آنان علاوه بر نمونه هایی با شکوفه های سفید رنگ ، انواعی با طیفهای مختلف رنگ صورتی نیز مشاهده می‌شوند. این درختان یا میوه تولید نمی کند یا میوه آنان کیفیت پایینی دارد. از جمله گونه های درختان گیلاس که بدین منظور کاشته می شوند می توان به Prunus subhirtella(معروف به گیلاس بهاره و گیلاس هیگان) و Prunus serrulata (معروف به گیلاس ژاپنی) اشاره کرد که امروزه انواع بیشماری از این گونه ها به عنوان گیلاس زینتی کاشته می شود. کشور ژاپن یکی از پیشتازان کاشت و استفاده از گیلاسهای زینتی است . “ساکورا” واژه ای است که مردم ژاپن برای درخت گیلاس و همچنین شکوفه های گیلاس استفاده می کنند.
نیازهای محیطی (اکولوژی)
آبیاری:
گیلاسها به مناطقی که دارای بارندگی زمستانی است نیاز دارند .اما وجود باران در تابستان و بخصوص در زمان برداشت محصول به ضرر این گیاه است زیرا میوه برخی از ارقام گیلاس بخصوص آنهایی که گوشتی نرم دارند در برابر مشکل ترکیدگی ناشی از باران Rain ceacking بسیار حساس هستند . از طرفی خشکی خاک در تابستان منجر به عدم محصول دهی مناسب این درختان می شود بنابراین درختان جوان را می بایست زمانی که سطح خاک خشک شد آبیاری کرد که در طی فصل تابستان می تواند حدود ۳-۲ مرتبه آبیاری در طی هفته لازم باشد ، اما درختان بالغ بزرگ را می تواند یک بار در هفته آبیاری کرد.
عمق آبیاری باید در حدی باشد که حداقل یک متر از خاک را به شکل عمودی به خوبی مرطوب کند. همچنین محدوده آبیاری بهتر است که حتما در سایه انداز درخت باشد و اگر تنه درخت را مرکز یک دایره در نظر بگیریم ، دایره ای به قطر ۶۰ سانتیمتر (شعاع ۳۰ سانتیمتر) حتما باید به خوبی آبیاری شود.
نور:
وجود نور مستقیم آفتاب حداقل به مدت ۸-۶ ساعت برای درختان گیلاس ضروری است. مکانهایی که از نور کمی برخوردار هستند یا میوه تولید نمی کنند و یا میوه های کمی که تولید میکنند ترش مزه است. در واقع وجود نور مستقیم آفتاب در شیرین شدن میوه های درختان گیلاس نقش دارد.
دما:
گیلاس در مناطقی که تابستانهای خشک و خنک دارند خوب به عمل می آید. تابستانهای داغ و گرم برای این گیاه مناسب نیست. زیرا چنین شرایطی موجب می شود که میوه هایی با دو هسته به هم چسبیده و یا میوه های دو قلو شکل گیرد که اگرچه از نظر شکل جالب هستند اما از نظر اقتصادی موجب کاهش کیفیت محصول می شوند. تحمل سرمای درختان گیلاس در برابر سرمای زمستان حدود ۲۵-درجه سانتیگراد است و برای اینکه نیاز سرمایی این گیاه برطرف شود و بتواند به فعالیت گلدهی خود ادامه دهد می بایست در حدود ۱۲۰۰-۵۰۰ ساعت را در طی زمستان حتما در دمای زیر ۷ درجه بگذارند. به همین دلیل کاشت این گیاه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری یا امکان پذیر نیست و یا نتیجه خوبی در میوه دهی نخواهد داشت. زیرا در چنین مکانهایی نیاز سرمایی این درختان برطرف نمی شود.
خاک:
درخت گیلاس به دلیل داشتن ریشه های کم عمق و سطحی نیاز به خاک با زهکشی و بافت خوب تا عمق ۱/۵ متری است .بهترین نوع خاک برای گیلاس، خاکهای لومی شنی است و می توان گفت این خاک تقریبا نوعی خاک معمولی است که حاوی شن میباشد و به همین دلیل زهکش خوبی نیز دارد. زهکش خوب خاک برای درختان گیلاس مهم است زیرا این درختان خاکهای مرطوب را تحمل نکرده و ریشه هایشان خواهد پوسید. همچنین خاکهای اسیدی برای این درختان مناسب نیستند و بهتر است خاک محل کاشت کمی قلیایی باشد . البته زیاده روی در افزایش اسیدیته خاک و قلیایی کردن بیش از اندازه آن نیز اثر منفی در رشد این گیاهان دارد. در باغات گیلاس اگر درختان گیلاس بر روی پایه های بذری قرار داشته باشند (یعنی با عمل پیوند تکثیر شده باشند اما پایه با کاشت بذر و رشد گیاه از بذر حاصل شده باشد) فاصله درختان را به دلیل قوی بودن پایه حدود ۸-۷ متر باید در نظر گرفت. اما بر روی سایر پایه ها بخصوص انواع کوتاه قامت می توان این فاصله را کمتر و در حدود ۵-۴ متر در نظر گرفت.
کود دهی
چگونه بفهمیم درخت گیلاس کود نیاز دارد؟
برخی از پرورش دهندگان به میزان رشد سالانه شاخه های گیلاس توجه میکنند. بدینصورت که گفته می شود شاخه های گیلاس در طی سال می‌بایست به اندازه ۳۷-۲۵ سانت رشد کنند و درختی که شاخه هایش تا این حد رشد نمی کند و رشد سالانه شاخه های آن کمتر از ۲۰ سانت است حتما باید از کود استفاده شود تا رشد آن تحریک گردد. از طرفی تغییرات موجود در وضیعت سلامتی برگها نیز نشانه خوبی برای تشخیص مصرف کود است. یعنی اگر برگها در طی تابستان رنگ پریده و سبز کم رنگ به زرد بودند و یا از سالی به سال دیگر اندازه آنها کوچکتر می شود و یا قبل از رسیدن پاییز می ریزند و خزان زودرس دارند می بایست حتما از کود استفاده و درخت را تقویت کرد. اما اگر این علائم وجود ندارد و در ضمن درخت رشدی مناسب و گلدهی و میوه دهی خوبی دارد ، استفاده از کود موجب رشد رویشی بیش از اندازه و کاهش گلدهی می شود.
برخی از پرورش دهندگان کود با فرمول ۱۰-۱۰-۱۰ و یا ۲۰-۲۰-۲۰ را برای این درختان مناسب می دانند و برخی نیز اظهار می کنند که درختان گیلاس نسبت به پتاسیم و فسفر حساس نیستند و استفاده از کودهایی که حاوی این عناصر میباشد بهتر است زمانی انجام شود که آزمایشات تست خاک کمبود این دو عنصر در خاک را نشان دهد و یا اینکه نشانه های کمبود را بر روی درخت ببینیم . مثلا درخت گیلاسی که از نظر رویشی مشکلی ندارد اما گل کم تولید میکند و یا میزان تبدیل شدن گلها به میوه کم است ، نیاز به فسفر و پتاسیم در خاک دارند . چنین پرورش دهندگانی که این اعتقاد را دارند (وجود نیتروژن را در مقایسه با فسفر و پتاسیم مهمتر می دانند) به طور کل از فرمولهایی همانند ۸-۴-۱۶ استفاده می کنند که میزان نیتروژن آن بیش از فسفر و پتاسیم است.
میزان کود برای هر درخت چقدر است؟
به طور کل اعتقاد بر این است که درختان جوان احتیاجی به کود ندارند و بعد از اینکه درخت به سن باروری و تولید میوه رسید (درخت گیلاس در سن ۵-۳ سالگی به بلوغ و تولید میوه میرسد) می‌بایست کود مصرف کرد. همچنین بسیاری از پرورش دهندگان با توجه به میزان قطر تنه یک درخت گیلاس نسبت به میزان مصرف کود تصمیم می گیرند. بدین صورت که از فاصله ۳۰ سانتیمتری از سطح خاک ، ابتدا محیط (دور) تنه را اندازه گیری و با کمک ان قطر تنه را به دست می آورند. اگر قطر تنه کمتر از ۱۵ سانتیمتر است حدود ۶۵۰-۶۰۰ گرم و اگر بیش از این مقدار قطر دارد حدود ۲/۱ کیلوگرم از کود استفاده می شود(البته این مقادیر یکجا داده نمی شود بلکه به دو یا سه قسمت تقسیم و از اوایل بهار تا میانه تابستان در دو یا سه نوبت به درخت داده می شود).
از طرفی برخی از پرورش دهندگان اعتقاد دارند که در مورد درختان بالغ که به میوه دهی رسیده اند (۵-۳ سال بعد از کاشت) باید میزان کود را با توجه به رشد و افزایش قطر تنه ، بیشتر کرد.به نحوی که به ازاء اضافه شدن هر ۲٫۵ سانتیمتر به قطر تنه حدود ۵۶ گرم کود نیتروژنه به مقدار کود قبلی اضافه می کنند . بنابراین طبق گفته و عملکرد این پرورش دهندگان اگر درخت حدود ۱۲٫۵ سانتیمتر قطر داشته باشد می بایست حدود ۲٫۸ کیلوگرم از کود ۱۰-۱۰-۱۰ مصرف کنیم تا ۲۸۰ گرم نیتروژن عاید گیاه شود . زیرا اگر قرار باشد به ازا هر ۲٫۵ سانتیمتر از قطر درخت ۵۶ گرم کود نیتروژنه صرف این گیاه شود یعنی به درختی که ۱۲٫۵ سانتیمتر قطر تنه دارد مجموعا می بایست ۲۸۰ گرم از کود نیتروژنه بدهیم. کود ۱۰-۱۰-۱۰ دارای ۱۰درصد نیتروژن است و کافی است میزان نیازمان به نیتروژن یعنی ۲۸۰ گرم را تقسیم بر ۰٫۱ (میزان نیتروژن در کود با فرمول ۱۰-۱۰–۱۰) کنیم تا بدست آوریم چه مقدار از کود ۱۰-۱۰-۱۰ باید استفاده کرد که ۲۸۰ گرم نیتروژن عاید درخت شود که عدد ۲۸۰۰ گرم و یا ۲٫۸ کیلو گرم بدست می آید. یعنی این پرورش دهندگان با این محاسبات حدود ۲٫۸ کیلوگرم از کود ۱۰-۱۰-۱۰ را برای درختی گیلاس که قطر تنه آن ۱۲٫۵ سانیتمتر است استفاده می کنند.البته توجه کنید که این کود را یک جا به درخت نمی دهند بلکه آنرا به دو یا سه قسمت تقسیم می کنند و از اوایل بهار و حتی چند هفته قبل از شروع فعالیت درخت گیلاس به آن می دهند . همچنین آخرین مرتبه کوددهی نباید دیرتر از اواسط تابستان باشد. توجه کنید که هنگام کوددهی اگر تنه گیاه را مرکز یک دایره در نظر بگیریم طوری می‌بایست کود داد که دایره ای به قطر ۶۰ سانتیمتر از محلول کودی بهره مند شود.
روش کاشت درخت گیلاس
درخت گیلاس از طریق کاشت بذر (که معمولا از بذر آلبالو تلخ برای کاشت استفاده میشود) از اواسط آبان تا اواسط دی ماه انجام میشود.گیاه بدست آمده با گیاه مادری خود تفاوت دارد. به همین دلیل روی گیاهان بدست آمده که به اصطلاح نرک گویند پیوند زده میشود. همچنین در مورد پایه های مورد استفاده برای درختان گیلاس باید بدانیم که با توجه به شرایط آب و هوایی و همچنین شرایط خاک از پایه های مختلف گیلاس می توان استفاده کرد. مثلا در خاکهایی که شنی و سبک هستند بهتر است که از پایه های بذری گیلاس استفاده کرد یعنی پیوندکها بر روی پایه ای که از قبل و از کاشت و رویش بذر گیلاس معمولی رویش کرده است قرار گرفته و پیوند می خوردند. اما در خاکهایی که آهکی و خشک و همچنین شنی هستند پایه درخت آلبالو تلخه (یا آلبالوی محلب ) که ارتفاع کوتاه تری نسبت به پایه های بذری گیلاس دارد استفاده می شود. در خاکهایی که مرطوب هستند و بافت سنگین و زهکش بدی دارند نیز می توان از درختان آلبالوی معمولی جهت پایه در باغات گیلاس استفاده کرد. از شیو های مختلفی برای پیوند زنی میتوان استفاده کرد که برخی از آنان را در زیر مشاهده می‌کنید. توجه کنید که در زمان کاشت درخت گیلاس پیوندی بهتر اس که مکان پیوند در حدود حداقل ۵ سانتیمتر بالاتر از سطح خاک قرار گیرد.
روش کاشت بذر
از بذر آلبالو تلخ برای کاشت استفاده کنید.
از اوایل آبان میتوان اقدام به کشت بذر کرد. گلدان حاوی بذر این گیاهان را در فضای باز نگهداری کنید تا سرمای زمستانی به جوانه زنی آن در بهار کمک کند. ۸-۶ هفته کافی است تا نیاز سرمایی دانه این گیاه برطرف شود . همچنین این نیاز سرمایی را به شکل مصنوعی در یخچال نیز می توان برطرف کرد. به نحوی که بذرها را در میان شن یا پیت موس با کمی رطوبت داخل کیسه پلاستیک که چند منفذ ریز دارد قرار می دهیم در یخچال با دمای ۵-۱ درجه می گذاریم در طی این مدت شن یا پیت موس کمی رطوبت باید داشته باشد اما این به معنی خیس بودن آن نیست. بعد از طی شدن این مدت نوبت کاشت بذرها است که از مخلوط خاک برگ +شن می توان برای کاشت بذها استفاده کرد و عمق کاشت نیز حدود ۱٫۵ سانتیمتر است. گلدان حاوی بذرها را در مکانی آفتابی قرار دهید و مراقب عدم خشک شدن سطح خاک باشید . در طی چند هفته می توان شاهد رشد و جوانه زنی بذرها بود.
گرفتن قلمه راه دیگر تکثیر این گیاه است. از قلمه نیمه چوبی و چوبی گیاه می توان استفاده کرد. قلمه نیمه چوبی از ساقه هایی تهیه می شوند که سبز نیستند و کمی بالغ شده اند اما اگر انها را بیش از اندازه خم کنیم می شکنند. از اواسط تابستان به بعد این قلمه ها را می توان تهیه کرد. قلمه های چوبی انتعطاف ندارند و با کمی خم کردند می شکنند و فصل زمستان یکی از مناسب ترین زمانها برای تهیه این قلمه ها است. مهم این است که قلمه ها را از ساقه های یکساله گیاه تهیه کنیم . ساقه های مسن تر ریشه دهی خوبی ندارند. قلمه ها را می توان به طول ۲۰-۱۵ و حداکثر ۲۵ سانتیمتر تهیه کرد و در مورد قلمه های نیمه چوبی برگها را از قسمت موجود در پایین قلمه باید حذف کرذد. همچنین ایجاد زخم در قسمت پایین قلمه نیز می تواند به ریشه زایی کمک کند بدین صورت که پوست قلمه را در قسمت پایین قلمه کمی از آن و با کمک یک چاقوی تیز جدا می کنیم. استفاده از پودرهای ریشه زایی منجر به افزایش احتمال ریشه زایی قلمه ها می شود. قلمه ها را می توان در مخلوطی از پرلایت +پیت موس یا خاک برگ+شن یا پیت موس+شن کاشت و حداقل نیمی از ارتفاع قلمه ها در محیط کاشت قرار میگیرد. گلدان را در مکانی روشن اما به دور از نور آفتاب قرار دهید. برای قلمه های نیمه چوبی دمای ۱۸-۱۵ درجه و برای قلمه های چوبی دمای ۲۵-۲۱ درجه مناسب است .نباید اجازه داد که سطح خاک خشک شود و افزایش رطوبت نسبی هوا با انجام عمل غبارپاشی و یا کشیدن پلاستیک بر روی قلمه ها بخصوص قلمه های نیمه چوبی به ریشه زایی کمک می کند.
روشهای پیوند زدن گیلاس:
پیوند نیمانیم
پایه و پیوندک باید دارای یک قطر و ضخامت باشند. برشی مورب و ساده با یک زاویه یکسان روی هر یک ایجاد می شود . یعنی شیب برش بر روی سطح برش خورده پایه و پیوندک باید همانند هم باشد. نواحی برش خورده روی هم قرار میگرند و میزان پوشش آنها نسبت به هم نباید کمتر و یا بیشتر باشد. توجه کنید که پیوند نیمانیم انواع مختلفی دارد که نوع ساده آن در اینجا نمایش داده شده است.
پیوند نیمانیم شکاف دار
یکی دیگر از انواع پیوندی است که میتوان استفاده کرد. ابتدا پایه و پیوندک به شکل ساده همانند پینوند نیمانیم ساده تهیه می شوند و سپس شکافی نسبتا عمودی بر روی سطح برش خورده پایه و پیوندک ایجاد می کنیم. عمق شکافهای ایجاد شده باید یکسان باشد . پیوندک بر روی پایه قرار میگیرد و زبانه شکافها در هم فرو رفته و قرار میگیرند.
پیوند زینی
نوع دیگری از پیوندهایی است که می توان از آن استفاده کرد. برشی به شکل عدد هشت در انتهای پیوندک ایجاد می شود. برش دیگری که برعکس برش موجود در قسمت پایین پیوندک است در پایه ایجاد می شود. ارتفاع این برشها تقریبا یکی است و سپس پیوندک در پایه جاسازی می شود. در پیوند زینی پایه و پیوندک می بایست هم قطر باشند . ضخامت کمتر و یا بیشتر هر کدام منجر به کاهش موفقیت در عمل پیوند می شود.
هرس درخت گیلاس:
در زمان کاشت یک نهال جوان گیلاس می توان حدود ۱۲۰-۷۵ سانتیمتر از ارتفاع آنرا (از محور اصلی درخت) باقی گذاشت و بقیه را قطع کرد. این عمل موجب می شود که در آینده درختی داشته باشیم که محور مرکزی نداشته باشد و شاخه های اصلی در اطراف مرکز گیاه قرار گیرند که موجب نفوذ نور بیشتر به داخل تاج گیاه می شود. البته برخی پرورش دهندگان این عمل را مناسب مناطقی می دانند که به طور آفتاب در آنجا از شدت زیادی برخوردار نیست و مطرح می کنند که اگر شدت نور آفتاب در یک منطقه خوب باشد نیازی به انجام این کار نیست . به هر حال با قطع کردن محور اصلی ، تعدادی از شاخه هایی که در اطراف قرار دارند و چهار چوب اصلی درخت را شکل می دهند حدود ۵-۳ عدد است که در اطراف درخت و در جهات مختلف قرار دارند. این عملیات را که شرح دادم در ابتدای کاشت نهال گیلاس انجام می شود و در سالهای بعدی نیاز چندانی به انجام هرس نیست مگر قطع شاخه های شکسته و آسیب دیده و یا شاخه هایی که رشد آنها مزاحم یکدیگر است. گیلاس های بالغ نسبت به سایر درختان میوه هسته دار نیاز به هرس کمی دارد زیرا میوه آن بر روی شاخه های کوچک (اسپور) تشکیل می شود . به بیان دیگر انجام عمل هرس منجر به تولید شاخه هایی که میوه بر روی آنها شکل میگیرد نمی شوند. در درختی که رشد مناسب دارد، شاخه ها سالانه حدود ۷-۲۵ سانتیمتر رشد میکنند بنابراین بعد از چند سال که از کاشت درختان گذشت و رشد سالانه شاخه های آن و در نتیجه میوه دهی آن کم شد و به منظور تحریک رشد و تولید شاخه های جدید می توان شاخه هایی را که در طی یک فصل رشد بسیار بلند شده اند سرزنی کرد زیرا این شاخه ها که در درختان گیلاس شکل می گیرند مثمر نیستند و با انجام عمل سرزنی شکل گیری شاخه های کوچک (اسپور) که مثمر هستند بر روی آنها تحریک می شود. عمل سرزنی این شاخه ها و به طور کل عملیات هرس درختان گیلاس در اواخر زمستان/ ابتدای بهار انجام می شود. همچنین در طی فصل رشد به شکل مرتب و منظم می بایست پاجوشهایی که از نزدیک تنه اصلی می روید را قطع کرد.
ارقام تجاری گیلاس:
در خاکهای شنی لومی ، پایه های بذری گیلاس برای احداث باغ گیلاس مناسب میباشند.
عمر درختان آلبالو از گیلاس کوتاه تر است و این درختان در حدود ۱۵-۲۰ سال عمر مفید دارند.
چند نکته:
درجه حرارت های بیش از حد در مرحله گل انگیزی موجب تشکیل میوه های دوقلوی چسبیده به هم در گیلاس میشود.
برای رشد بهتر گیلاس ، مناطقی که دارای باران های زمستانه کافی و تابستان های خشک و خنک هستند مناسب میباشند.
محصول گیلاس زودتر از آلبالو و دیگر میوه های هسته دار می رسد.
گیلاس گوشت سفت ، در مقابل ترکیدگی ناشی از باران ، مقاوم تر از ارقام گوشت نرم میباشد. انتخاب مناطقی که دارای تابستان خشک میباشند ،برای جلوگیری از ترکیدگی میوه اهمیت دارد.
درخت گیلاس همانند درختان میوه هسته دار ، ریشه های سطحی تولید میکند و عمق خاک برای رشد مطلوب ۱ تا ۱/۵ متر است.
خاکهای لومی شنی بهترین خاک برای کاشت گیلاس است.
فاصله کشت درختان گیلاس بر روی پایه های بذری گیلاس که رشد قوی دارند در حدود ۸-۷ متر و بر روی پایه های ضعیف ۵-۴ متر می باشد.
