1-حداقل دما در زمستان 4- درجه و حداکثر40 درجه در تابستان
2-آب و هوای معتدل و گرمسیری
3-سی تا سی و پنج قلمه یا نهال برای هر یک هکتار
4-استفاده از نوار تیپ(قطره ای)برای کاشت این گیاه
5-استفاده نکردن از سموم برای از بین بردن علف های هرز
6-فاصله هر نهال برای کاشت 40 سانت و فاصله بین مرزها 70 سانت
7-زمان آبیاری بهتر است هر 2 روز یک بار باشد(حداقل 2 روز حداکثر5 روز)
8-زمان کاشت:15 اسفند تا 20 فروردین
9-قیمت هر عدد قلمه یا نهال در سال 1394 (400تا500) تومان به فروش می رسید.
10-برای هر 1 هکتار 8تا15 نفر کارگر خانم جهت پرکنی محصول نیاز می باشد.
11-محصول بعد از پرکنی در خشک کن(محلی که آفتاب به آن نرسد)خشک می شود.
12-برای هر 1 هکتار 50تا 70 متر خشک کن لازم می باشد.
13-برای 1 هکتار یک کارگر جهت آبیاری زمین نیاز می باشد.
14-نحوه کاشت تا برداشت در سی دی آموزشی شرکت موجود می باشد.
15-استفاده ازنایلون های مخصوص جهت جلوگیری از رشد علف های هرزبین مرزها
به لیمو گیاهی چندساله، گلدار و معطر است که به دلیل برخورداری از برخی خواص، جز گیاهان دارویی نیز محسوب می شود. ارتفاع این گیاه معمولا ۲-۱.۵ متر است اما در شرایط بهینه و مناسب رشد ممکن است ارتفاع آن بیشتر نیز بشود. برگهای گیاه عطری همانند لیمو دارند که اکثرا در اواخر تابستان از روی گیاهان جمع آوری و خشک و سپس پودر آن اغلب به شکل دم کرده و دمنوش و یا به عنوان طعم دهنده به انواع غذا مورد استفاده قرار میگیرد.
توجه : A.triphylla و Verbena triphylla دیگر نامهای علمی این گیاه است.
توجه: از جمله خواصی که برای این گیاه عنوان شده است عبارتند از درمان سوء هاضمه، درمان نفخ، تقویت معده، دردهای عصبی و استرس، سرگیجه، سردرد و میگرن، علائم سرماخوردگی . مصرف بیش از اندازه این گیاه می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد.
توجه: اسانس این گیاه خواص ضد باکتریایی و حشره کش نیز دارد و در صنایع عطر سازی نیز استفاده می شود. به دلیل دارا بودن ماده شیمیایی ورباکسایدverbascoside ، به لیمو دارای خاصیت انتی اکسیدانی قابل توجهی نیز هست.
توجه: روغن این گیاه می تواند بخصوص زمانی که پوست در زیر نور است موجب حساسیت پوستی در اثر برخورد با پوست انسان شود. همچنین نوشیدن مقادیر بالا و نامناسب از دمنوش می تواند مشکلات هاضمه ایجاد کند .بیماران کلیوی و خانمهای باردار نیز باید با احتیاط دمنوش این گیاه را مصرف کنند.
توجه: شربت “به لیمو” با این گیاه در ارتباط نیست . شربت “به لیمو” از ترکیب آب لیمو، آب میوه به و شکر و برخی دیگر از افزودنی ها تهیه می شود اما دمنوش به لیمو را با استفاده از برگهای گیاه به لیمو و دم کردن آن با اب دمای ۸۰ درجه (یک قاشق از برگ خرد و خشک شده گیاه به لیمو در یک قوری متوسط ) و دم کشیدن به مدت ۲۰ دقیقه تهیه می شود
این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی- معطر و زینتی کشت میشود. نیاز اصلی غذایی ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم کود ازته، ۳۰۰-۲۵۰ کیلوگرم کود فسفر و ۱۰۰-۸۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاس میباشد که کودها را قبل از کشت به خاک افزوده و شخم میزنیم. فواصل کشت در اسلونی با بهترین مواد موثره cm ۴۰*۴۰ توجیه شده است که در هر ۱۰۰ متر مربع میتوان ۸/۱۱ کیلوگرم برگ خشک و ۳/۱۱۹ میلی لیتر اسانس به دست آورد که با این فواصل حدود ۶۲۵۰۰ قلمه نیاز میباشد. اما در کشت مکانیزه و استفاده از حداقل ادوات کشاورزی و تحقیقات دیگر فواصل کشت ۱۲۰-۵۰*۸۰-۴۰ در نظر گرفته اند که قلمه مورد نیاز حدود ۱۷۰۰۰ تا ۳۱۵۰۰ قلمه است. سیستم آبیاری را بصورت فارو، قطره نیمه متحرک انجام داد.
نیاز آبی گیاه با توجه به فاکتورهای نیاز آبی بین ۵-۱۰ روز اعلام کرده اند. به لیمو به غرقابی شدن نسبتا حساس ا ست. بیماری خاصی برایش گزارش نشده است ولی دوآفت کنه هنگام نگهداری در گلخانه گزارش شده است. در پاییز بعد از برگ ریزان بهتر است گیاه از ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر طوقه، هرس شود. در زمستانهای سرد برای جلوگیری از سرما زدن ریشه و گیاه بایستی روی اندام گیاهی را با برگ و کاه و کلش کاملا بپوشانیم.اگر گیاه دچار سرمازدگی شد، با آبیاری و کوددهی مناسب و به موقع میتوان امیدوار به جوانه زنی تاخیری گیاه بود.
برداشت گیاه را در سال میتوان ۲ تا ۳ بار انجام داد. در ماههای خرداد، مرداد و مهر که تعداد دفعات برداشت با توجه به شرایط تغییر میکند. بیشترین مواد معطر گیاه در زمان گلدهی است و برداشت از برگهای بالایی بهتر است صورت گیرد. برگها را باید در هوای آفتابی که بیشترین اسانس و عدم وجود شبنم است، برداشت نمود. برگها در هنگام جمع آوری نباید پاره شود. برگها را برای نگهداری در انبار بایستی حداکثر در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد خشک کرد. در هر ۱۰۰ گرم برگ خشک از ۸۱/۰ تا ۱۹/۱ میلی متر اسانس بدست آمده بود. عملکرد برگ خشک در هکتار برابر ۱۲۰۰ کیلوگرم است. به علت هرس کلی گیاه، میتوان به خوبی گیاه را تا ۸ و ۹ سالگی برداشت اقتصادی نمود، البته تحقیقی در دست نیست. از هر ۱۰۰ کیلوگرم برگ خشک به مقدار معادل ۵۱۰ گرم اسانس بدست می آید.
به لیمو دارای ۹/۰ تا ۵/۱ درصد اسانس که شامل سیترال citral ، سینوئل cineol لیمونن limonen ، جیرانیول geraniol میباشد که این گیاه دارای موسیلاژ، تانن و فلاونوئیدها میباشد و عاری از الکالوئیدها هستند. اسانس به لیمو مراکش، از برگ گیاه با روش تقطیر با بخار بدست می آید.
از لحاظ ارزش دارویی، گیاه به لیمو نسبت به بادرنجبویه از سهم بیشتری از لحاظ کیفی برخوردار است. به علت رفع اختلالات حرکت دوده ای روده و معده بطور عالی بعلاوه خاصیت آرامبخشی و رفع افسردگی میباشد و خاصیت آرامبخشی و هاضمه به لیمو به علت وجود لیمونن میباشد.
در هر یک هکتار 1200 کیلوگرم تا 1800 کیلوگرم برداشت(از سال دوم) در صورت داشتن خاک و آب و هوایی بسیار مناسب میتوان در هر یک هکتار3 هزار کیلوگرم به لیمو برداشت کرد. قیمت هر کیلو برگ خشک به لیمو در بدترین شرایط25 هزار هزار تومان می باشد. یکبار کشت برابراست با پنج سال برداشت در زمستان به دلیل کمیاب بودن هر کیلو تا 80هزار تومان نوسان قیمت دارد هر سال سه بار از گیاه به لیمو برداشت می شود.(خرداد،مرداد،آبان) این گیاه 5 ساله می باشد. گیاه به لیمو را میتوان در گلخانه کاشت کرد. قیمت برگ خشک به لیمو در بدترین حالت امسال(1395) 25000تومان می باشد که در هر هکتار 75000000 میلیون در سال می شود. کپی برداری از متن فوق با ذکر نام ایران به لیمو بلامانع است
به لیمو در برابر خشکی خاک چندان مقاومتی ندارد. بنابراین و بخصوص در روزهای گرم باید نسبت به ابیاری ان دقت کرد و زمانی که سطح خاک حالتی نیمه خشک – نیمه مرطوب داشت نسبت به آبیاری گیاه اقدام کرد. خیس بودن همیشگی سطح خاک بخصوص اگر بافت خاک سنگین و خاک زهکش نامناسب داشته باشد موجب زردی و ریزش برگها و رشد ضعیف گیاه خواهد شد. خشکی کشیدن گیاه نیز مانع از رشد مناسب ، کوچک ماندن برگها و کاهش عطر آن می شود.
این گیاه به مکانی با نور کامل آفتاب یعنی حداقل حدود ۸-۶ ساعت نور مستقیم نیاز دارد اگرچه که می توان آنرا در مکان نیمه سایه (حداقل ۵-۴ ساعت نور مستقیم آفتاب ) بخصوص در مناطقی که تابستانهای گرم دارند نیز کاشت کرد . کمبود نور موجب بلند و باریک شدن ساقه ها، افزایش فاصله بین برگها بر روی ساقه ،کوچک ماندن برگها، پریدگی رنگ برگها وعدم تشکیل و یا ریزش گلهای گیاه می شود. شدت نور در روزهای گرم نیز موجب سوختگی نوک و حاشیه برگها و عدم رشد مناسب گیاه خواهد شد. در روزهای گرم باید نسبت به ابیاری مناسب این گیاه دقت عمل به خرج داد
به لیمو به سرما حساس است و برگهای خود را در دمای ۰ درجه سانتیگراد از دست می دهد البته گیاه تا دمای ۱۰- سانتیگراد می تواند زنده بماند و با افزایش دما و گرمتر شدن هوا مجددا برگها رویش خواهند کرد اما اگر دمای هوا بیش از این سرد شود ساقه های گیاه از بین خواهند رفت. مناطقی که دمای هوا به زیر ۱۰ درجه نزول نمی کند مکان کاشت مناسبی برای این گیاه است. اگرچه گرمای هوا را دوست دارد اما در شرایطی که دما بالاتر از حدود ۳۲ درجه سانتیگراد است می بایست مکان کاشت را به گونه های انتخاب کرد که از ظهر به بعد در سایه قرار گیرد.
به لیمو به خاکی با بافت سبک و زهکش مناسب نیاز دارد و اسیدی بودن ملایم خاک به رشد بهتر آن کمک می کند البته به معنی رشد نامناسب در سایر خاکها نیست. از نظر تغذیه ای نیازهایی متوسط و میانه دارد یعنی خاک نباید فقیر و یا بسیار غنی از مواد غذایی باشد . به عنوان مثال می توان از مخلوط خاک معمولی +خاک برگ به نسبت مساوی برای کاشت آن استفاده کرد و در طی سالهای رشد از کودی متعادل و کامل همانند ۲۰-۲۰-۲۰ به میزان یک در هزار در طی فصل رویش استفاده کرد البته برخی از پرورش دهندگان اعتقاد دارند که کاربرد کودهایی که پتاسیم و نیتروژن بیشتری نسبت به فسفر دارند (به عنوان مثال فرمول ۲۰-۱۰-۲۰ یا سایر فرمولهای مشابه که فسفر کمتری دارند) به رشد بهتر این گیاه کمک می کند. کاشت این گیاه علاوه بر خاک در هوای آزاد در گلدان نیز امکان پذیر است البته در طی زمستان حتما گلدان را باید به مکانی محفاظت شده از وزش بادهای سرد زمستانی منتقل کرد و گاهی آنرا آب داد (فقط در حدی که خاک خشک و سفت نشود) به یاد داشته باشید که این گیاه در زمستان برگهای خود را از دست می دهد و نمی توان انتظار داشت با انتقال ان به داخل منزل و جایی گرم رشد و نمو داشته باشد و برگهای خود را حفظ کند . به لیمو برای رشد بهتر در سال رشد آتی نیاز به دوران برگریزی و استراحت دارد بنابراین با انتقال گلدان آن به مکانی گرم در طی زمستان این دوران را از آن دریغ نکنید. زمان مناسب تعویض گلدان نیز در اواخر زمستان /اوایل بهار و قبل از شروع رشد مجدد و دوبار آن است.
یکی از راه های تکثیر این گیاه قلمه گیری از گیاه مادری در طی تابستان است . قلمه ها را می توان از قسمتهای انتهایی گیاه (قلمه چوب نرم ) در اواخر بهار و یا قسمتهای رسیده تر (قلمه نیمه چوبی) در اواسط تابستان و به طول تقریبی ۲۰-۱۵ سانتیمتر تهیه کرد و در داخل گلخانه یعنی مکانی نسبتا گرم و مرطوب و در خاکی سبک همانند مخلوط شن + خاک برگ نسبت به کاشت انان اقدام کرد. گیاهان جدید حاصله را بهتر است که در سال اول در گلخانه نگهداری کرد و در سال دوم نسبت به انتقال انان در اواخر بهار به زمین اصلی اقدام کرد . قلمه ها اصولا راحت و سریع ریشه می دهند اما مشکل اصلی ادامه حیات انان عدم تحمل سرما بخصوص در سال اول و دوم پس از تکثیر است به همین دلیل است که گفته می شود حداقل سال اول بعد از تکثیر گیاهان در مکانی همانند گلخانه نگهداری شوند تا احتمال چنین خطری حداقل شود . روش دیگر خوابانیدن شاخه های گیاه مادری است که نزدیک به سطح زمین قرار گرفته اند . در این روش شیاری به عمق حدود ۱۵-۱۰ سانتیمتر و در کنار گیاه مادری به طول تقریبی ساقه ای که مد نظر است حفر می شود و شاخه ای که به اندازه کافی بلند و انعطاف پذیر است در داخل شیار قرار میگیرد و روی آن خاک ریخته می شود . نوک ساقه را معمولا بیرون از شیار قرار می دهند. در طی مدت ریشه زایی قسمتهای خوابانده شده بهتر است که خاک را مرطوب نگهداشت و قسمت خوابانده شده به دور از تابش مستقیم نور آفتاب بخصوص در روزهای گرم باشد تا ریشه ها سریعتر شکل گیرند. عمل خواباندن را می توان در اواخر بهار /اوایل تابستان انجام داد که در این صورت گیاه جوان را می توان در حدود اواسط پاییز از گیاه مادری جدا کرد . کاشت بذر در اواخر بهار یکی دیگر از راه های تکثیر است . بذرها را می توان بر روی سطح خاک پخش کرد و روی آنان را با لایه ای نازک از خاک پوشاند و در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب قرار داد . سطح خاک را باید به گونه ای با آب اسپری کرد که مانع از خشک شدن و از دست دهی رطوبت سطح خاک شویم . کشیدن پلاستیک بر روی سطح نیز می تواند به حفظ رطوبت در اطراف بذرها و جوانه زنی انان کمک کند . گیاهان جوان را بهتر است که تا دو سال اول درمحیط گلخانه نگهداری کرد تا به اندازه کافی قوی شوند و سپس از سال دوم به بعد و در اواسط فصل بهار به محیط بیرون از گلخانه منتقل کرد تا مشکلی در برابر سرمای زمستانی پیدا نکنند .
انجام عمل برداشت سرشاخه ها را به منظور مصرف برگها می توان نوعی هرس و کاهش حجم شاخسار محسوب کرد. برداشت سرشاخه ها و برگها نیز معمولا در اواخر بهار و طی تابستان الی اوایل پاییز انجام می شود . با توجه به تحقیقات انجام شده به نظر می رسد که کیفیت برداشت اول و دوم بهتر و بالاتر از برداشتهای دیگر و انتهای سال است . اما اگر به شکل خانگی این گیاه را پرورش می دهید و گاهگاهی از برگهای ان مصرف می کنید به نحوی که ساقه ها را قطع نمی کنید می توان در ابتدای فصل بهار نسبت به قطع و جداسازی برخی ساقه های قدیمی یعنی ساقه هایی که در سال قبل گلدهی داشته اند اقدام نمود تا رشد و نمو ساقه های جدید تحریک شود . بهتر است که در زمان هرس مجموعا و حداکثر حدود ۳۰٪ از کل حجم شاخسار قطع شود .
بیماری هایی همانند شانکر باکتریایی ، لکه برگی باکتریایی و یا قارچی، سفیدک پودری ، پژمردگی ورتیسلیومی از جمله بیماری هایی هستند که امکان دارد گیاه را درگیر کنند. شته مگس سفید شپشک ارد الود و کنه تارعنکبوتی نیز از آفات محتمل این گیاه هستند
روستای ایدنک با 270 خانوار در پنج کیلومتری لنده واقع و شهرستان لنده با جمعیتی حدود 23 هزار نفر و 86 روستای دارای سکنه در حدود 300کیلومتری جنوب غرب یاسوج مرکز استان کهگیلویه وبویراحمد واقع شده است.در این روستا محمد کریم پور با کشت گیاه دارویی “به لیمو” به اشتغال مشغول شده تا از صف بیکاران خارج شود.جوان به لیموکار روستای ایدنک در شهرستان لنده علاوه بر درآمدزایی در کشت به لیمو به الگویی موفق برای دیگر کسانی تبدیل شده که می خواهند کشت گیاهان دارویی را توسعه دهند.محمد کریم پور، کاردان برق است که در سال 94 یک کارگاه با دریافت تسهیلات 20 میلیون تومانی از بسیج سازندگی و 17 میلیون تومان پس‌انداز و یک زمین 5000 متری کار خود را با تولید به لیمو که یک گیاه دارویی معطر است آغاز کرد.وی درباره تولید گیاه به لیمو می گوید: این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده وبه طور طبیعی رویش آن در آرژانتین شیلی و پرو گزارش شده است و از آن جا به سایر نقاط جهان از جمله ایران رفته است و کشت میشود و در ایران این گیاه در استان‌های شمالی و باغ‌ها کشت میشود.کریم پور افزود: به لیمو، گیاهی است درختچه ای به ارتفاع سه الی 6 متر با برگ های ساده سرنیزه ای به طول هفت تا 10 سانتی متر، نوکدار، در قاعده گره ای و عموماً به صورت دسته های سه تایی در هر گره، به طوری که برگ های له شده این گیاه بوی خوشایند لیمو را دارد.وی بیان میکند: با مشورت یکی از دوستان در سالهای گذشته گیاه دارویی به لیمو که درآمدزایی خوبی دارد را در روستای ایدنک برای کشت انتخاب کردم. قلمه این داروی گیاهی با همکاری دوستم از شیراز تهیه و در نیم هکتار از زمین‌های کشاورزی خود کشت کردم.200 میلیون ریال تسهیلات از بسیج سازندگی شهرستان لنده برای توسعه کشت گیاه به لیمو دریافت کردم.وی ادامه می دهد: گیاه به لیمو در سال نخست 2 بار چیده می شود و در سالهای بعد نیز بیش از سه بار چیدمان دارد. به طور میانگین در هر نیم هکتار 550 کیلوگرم و در طول سال 1.5 تن گیاه به لیمو در هر چیدمان برداشت می شود. کشت این گیاه سود آوری 400 تا 500 میلیون ریال برایمان به همراه داشته است و درآمد سالانه ما 45میلیون تومان است. سود آوری این محصول بیش از 2 برابر هزینه است.کریمی بیان میکند: با توجه به کشت این محصول بیش از هشت نفر از اهالی روستای ایدنک به این کشت روی آوردند.کارشناسان جهاد کشاورزی این شهرستان در مرحله نخست بر کاشت، داشت و برداشت نظارت کامل داشتند.برای حدود 12 نفر شغل ایجاد کرده ام.دلیل اصلی من به سمت این محصول بیکاری بود. برای فرار از بیکاری به سمت کارآفرینی در این حرفه رفتم و اکنون از شغل خود راضی هستم.
