خاستگاه کیوی به شمال چین بر می گردد، اما امروزه در نواحی جنوبی چین نیز پراکنده شده است. کشور چین یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صادر کننده نهال پیوندی این میوه میباشد. دربازار جهانی آنرا kiwifruit می گویند اما در شمال آمریکا معمولاً آنرا کیوی می نامند. نام این میوه را از روی کرکهای روی پوست آن که کاملاً شبیه پرهای پرنده ای در نیوزیلند به همین نام است گرفته اند.
خصوصیات ظاهری :
کیوی یک گیاه بالا رونده برگ ریز بوده و تا ۷٫۵ متر رشد می کند. این گیاه دو پایه بوده و در هر گیاه فقط یک نوع از گل نر یا ماده وجود دارد. بنابراین هم گیاه نر و هم گیاه ماده باید کنار هم پرورش داده شوند چرا که تولید بذر نیاز می باشد. گل های کیوی سفید رنگ بوده و هیچگونه شهدی ندارند اما رایعطره خوبی دارند گل ها در پایه نر زودتر از پایه ماده باز می شوند و این یکی از روش های تشخیص گیاه نر می باشد .درختچه کیوی با زنبورها و حشرات گرده افشانی می شود و گرده افشانی برای تولید گل و میوه مورد نیاز است. میوه آن تخم مرغی شکل به اندازه یک تخم مرغ بزرگ بوده و پوست آن قهوهای رنگ کرکدار و گوشت آن سبز کمرنگ است. گوشت داخل آن سبز روشن و دارای ردیفهایی از دانه های خوراکی کوچک وسیاه است.
شرایط محیط رشد: رشد و پرورش کیوی در محیطی که از لحاظ شن و ماسه سبک، لوم و متوسط باشد بهتر است. قابلیت رشد در شرایط سایه – آفتاب را داشته و سیاه کامل را نمی پسندد. در آب و هوای معتدل رشد می کند. برای گلدهی بیشتر بایستی درخت کیوی را هرس کرد ، که هرس تابستانه سبب تحریک گیاه برای گلدهی بیشتر می شود. کیوی از نظر دشواری در گرده افشانی معروف است چون گلهای آن برای زنبورها جذاب نیستند موفق ترین راه ایجاد جمعیتهای بسیار زیادی از زنبورها را بوجود می آورند که زنبورها به علت رقابت شدید برای تمامی گلهای موجود در مسافت پروازیشان مجبور به استفاده از گلهای کیوی می شوند.
خواص درمانی و کاربردها:
کیوی منبعی غنی و سرشار از ویتامین C است و بیشترین مقدار ویتامین در این میوه است. دانه‌های سیاه آن حاوی ویتامین D است. کیوی همچنین دارای ویتامین A و ویتامین‌های گروه ب میباشد. کیوی میوه بسیار کم کالری است. منیزیم بسیار بالایی نیز دارد و به همین خاطر نیز امکان مبتلا شدن به بعضی از سرطان‌ها و بیمارهای قلبی را کاهش می‌دهد. همچنین دارای مس، آهن و فسفر است. ۳ گرم فیبـر دارد که کلستـرول را کاهش داده از سرطان جلوگیـری می کند و به کنترل انسولین کمک می نماید. حاوی مقادیر قابل توجهی آنتی اکسیدان محلول در چربی است که از این طریق مقابله با سرطان را آسان می کند. در بستنی، زله ها و طهم دهنده ها در صنایع غذایی کاربردهای زیادی دارد.
نحوه تکثیر گیاه:
افزایش به وسیله بذر ، قلمه ، پیوند و کشت بافت صورت می گیرد. در افزایش توسط قلمه ، قلمه چوب نیمه سخت آن را اواخر بهار تا اواسط تابستان گرفته و در سیستم مه افشان قرار می دهند. بیش از ۹۹ درصد کشت کیوی دنیا اختصاص به رقم هایوارد دارد که به جهت سهل بودن ریشه‌زایی، بطور عموم تکثیر آن به روش قلمه میباشد. از کاشتن آن در نواحی مرتفع به علت سردتر بودن زمستان آنجاها و احتمال یخبندان بهاره بایستی خوداری کرد . تلفات این گیاه مخصوصا طی دوسال اول بعد از کاشت بسیار زیاد است و سرما و یخبندان بی موقع یا بیش از حد متعارف جوانه هایش را میسوزاند و سیاه میکند ، اما جای نگرانی نیست چون در آینده گیاه دوباره روی تنه اصلی جوانه می زند .این گیاه بسته به قوت و مرغوبیت زمین تا شعاع چهارمتر گسترش می یابد لذا بجا است که یک دار بست سیمی نصب کرد و بوته را به روی آن کشید، شاخه های جوان را به داربست می بندند.
هشدار: کیوی بعلت دارا بودن مقدار زیادی اگزالات که موجب تشکیل سنگ در کلیه و کیسه صفرا می شود برای افراد مستعد سنگ کلیه و سنگ صفرا مضر است.
شرایط وعوامل محیطی
واکنش درخت کیوی به عوامل محیطی به دلیل چندساله بودن ونحوه رشدوباروری آنها،همانندتمامی درختان میوه،تاحدودی باسایرگیاهان متفاوت است.ازآن جایی که درختان کیوی پس از چندسال حجم زیادی ازمحیط اطراف خودرااشغال می کنند،بایدبافاصله نسبتا زیادی ازیکدیگرکشت شوند.تغییردادن عوامل تشکیل دهنده محیط رشدومناسب کردن آنهابرای گیاهان کاشته شده اغلب اگرغیرممکن نباشد،بسیاردشواراست،درنتیجه بایدکوشش شودتامحیط کشت این گیاه ازبدوامرمناسب باشد.
مهمترین عوامل محیطی که نحوه رشد ومیزان محصول یک درخت راتعیین میکنند عبارتنداز:حرارت ،نور،موقعیت محل،خاک وآب.
مجموعه عوامل عرض جغرافیایی،ارتفاع ازسطح دریاومقدارشیب زمین،موقعیت محل رامشخص میکند.اثراین عوامل دردرجه اول بر روی مقدارحرارت محیط .دردرجه دوم بر روی شدت نور است .بدین ترتیب که هرچه عرض جغرافیایی بیشتر باشد، چون نورخورشید با زاویه کمتری به سطح زمین میتابد ، میزان حرارت محیط و شدت نوری که درد سترس گیاهان قرار می گیرد،کمتر میشود .شیب زمین بر حسب جهت آن می تواند بر دما اثر مثبت و یا منفی داشته باشد درنیمکره شمالی شیبهای روبه جنوب حداکثرمقدارنورخورشیدرادریافت می دارند.این گونه اراضی دربهارزودترگرم می شوند،درتابستان گرمتروخشک ترندودرپاییزدیرترسرد می گردند.شیبهای روبه شمال درست برعکس شیبهای روبه جنوب عمل می کنند.شیبهای روبه شرق و یا غرب حد واسط شیبهای روبه شمال روبه جنوب هستندبرای کشت نهال کیوی منابع مختلف،شیب روبه جنوب راتوصیه کرده اند.
این گیاه برای رشد به ۲۴۰- ۲۲۵ روز دوره رشدی بدون یخبندان نیاز دارد. این درختان درفصل تابستان تا دمای ۴۰ درجه سانتیگراد را تحمل می‌نمایند. درجه حرارت اپتیمم برای رشد این گیاه در دوره رشد ماکزیمم، ۲۴ درجه سانتیگراد میباشد. دمای کمتر از ۱- درجه سانتیگراد در فصل بهار باعث از بین رفتن برگهای جوان، میوهها و شاخههای جدید میشود. دمای کمتر از ۵/۲- درجه سانتیگراد در آبان‌ماه باعث صدمه به تنه گیاهان جوان و برگها میشود.
حداقل دمایی که گیاه بالغ رقم هایوارد کیوی می‌تواند تحمل کند ۹- تا ۱۲- درجه سانتیگراد میباشد . دمای پائین‌تر از ۱۲- درجه سانتیگراد در فصل زمستان درختان جوان را از بین برده و تا حدودی به درختان بالغ صدمه می‌زند. رطوبت مناسب هوا حدود ۸۰-۷۰ درصد میباشد.
فقط مناطقی با حداقل باد، مناسب کشت کیوی میباشد زیرا شاخههای این درختان به آسانی در اثر باد شکسته شده، میوهها آسیب دیده و رشد گیاه کم میشود. وزش بادهای ساحلی با سرعت ۲۴-۸ کیلومتر در ساعت و بادهای بهاره و پاییزه با سرعت ۸۰- ۲۴ کیلومتر در ساعت باعث شکستن شاخه‌ها، کاهش رشد وعملکرد میشود.
نکته: باتوجه به اینکه هرساله ما شاهد خسارت های زیاد بابت بادهای موسمی بهاره علی الخصوص باغ های احداث شده نزدیک ساحل دریا باشکستن شاخه های جوان هستیم ازآنجایی که شاخه های بهاره تاثیر زیادی بر باروری درختان کیوی درسال بعددارد لذا حفاظت ازشاخه های بهاره اهمیت زیادی دارد.بستن شاخه های بهاره به سیم داربست ،کوتاه یا هرس اخه های بالای یک مترو زدن بادشکن اطراف باغ می تواند مناسب باشد.
این گیاه در خاک‌های عمیق آبرفتی بهترین رشد را دارد. در خاک‌های لومی و سیلتی‌لوم بهتر از خاک‌های شنی‌لوم رشد میکند. خاک مناسب کشت این گیاه بایستی سبک و غنی از مواد آلی و دارای زهکشی مناسب بوده و عمق کافی داشته باشد. بدلیل حساسیت این گیاه به شوری بویژه نمک‌های بر و سدیم، آب آبیاری بایستی حداقل شوری را داشته باشد. کلرید، بیکربنات، بر و سدیم بیشترین خسارت را به این گیاه وارد می‌آورند.
phاپتیمم برای رشد کیوی ۵/۶ – ۵/۵ میباشد. حدود ۱۵۰۰ میلی متر باران در سال با پراکنش مناسب برای رفع نیاز آبی آن کافی است. در مناطقی با تابستان‌های گرم تا ۴۵ درجهسانتی‌گراد در صورتی که مقدار کافی آبیاری صورت گیرد (۹۳- ۷۴ مترمکعب در هکتار در روز) میتوان به کشت آن اقدام کرد. در دمای ۳۲ درجه سانتیگراد در تابستان به ۵۵ مترمکعب در هر هکتار آب در روز نیاز دارد
ارقام مهم:
در ایران بیش از ۹۵% باغات کیوی با استفاده از رقم هایوارد ، بدلیل ویژگی‌هایی نظیر درشتی و یکنواختی میوه، بازار پسندی و خاصیت خوب انبارداری، کشت شده است. و برای گرده افشانی از دو رقم نر توموری و ماتوا استفاده میشود که زمان گلدهی رقم توموری با رقم ماده هایوارد همپوشانی بیشتری دارد. بطور معمول حدود ۱۰ درصد باغ برای درختان نر در نظر گرفته میشود. نسبت پایه نر به ماده ۱ به ۹ است و بهتر است پراکندگی پایه‌های نر در باغ طوری باشد که در تمام ردیف‌ها پایه نر وجود داشته باشد
ارقام تجارتی مهم کیوی ماده عبارتند از : آبوت ، آلیسون ، برونو ، هایوارد ، مونتی و ارقام نر ماتوا و توموری
تکثیر وتولیدنهال
کیوی را میتوان به چهارروش تکثیر کردکه عبارتند:
۱-تکثیرازطریق بذر
۲-ثکثیر ازطریق قلمه که باتوجه به نوع واریته موردنظر،میتوان چهارنوع قلمه انتخاب نمود
الف:قلمه چوبی یاخشبی
ب:قلمه های نیمه خشبی
ج:قلمه های علفی
د:قلمه های ریشه ای
۳-تکثیر ازطریق کشت بافت
۴-تکثیرازطریق پیوند
الف:پیوند جوانه(پیوند شکمی وپیوندوصله ای)
ب:پیوند شاخه(پیوند زبانه یا انگلیسی،پیوندپوستی وپیوند اسکنه ای)
تکثیر
بیش از ۹۹ درصد کشت کیوی دنیا اختصاص به رقم هایوارد دارد که به جهت سهل بودن ریشه‌زایی، درمازندران به روش قلمه ودرگیلان تولید نهال های اصلاح شده به روش پیوند اسکنه میباشد.
ازدیاد به روش قلمه:
روش تکثیر مستقیم : در این روش مهم ترین نکته ، انتخاب پایه مادری مناسب و سالم از نظر فنوتیپ و ژنوتیپ در باغ می باشد ( رقم هایوارد ) قلمه هایی که از رشد رویشی شاخه های یکساله بدست آمده اند به طول ۱۵-۱۰ سانتی متر و به قطر ۷- ۱ سانتیمتردارای سه جوانه تهیه می کنیم، زمان مناسب قلمه گیری از نیمه دوم دی ماه تا نیمه دوم بهمن ماه می باشد
عملیات قلمه گیری:
۱-قیچی باید کاملاً تیز باشد تا باعث له شدن بافتهای قلمه نگردد
۲-محل فوقانی قلمه شیب مناسب داشته و با چسب پیوند پوشیده گردد
۳-محل تحتانی قلمه ها با قارچ کش تیوفانات متیل به نسبت ۵-۲ در هزار و بنومیل به نسبت ۱ در هزار ضدعفونی گردد.
روشهای ریشه دار کردن قلمه:
الف:گلخانه گرم: در روش اول دمای گلخانه ۲۲- ۱۸ درجه سانتی گراد می باشد، بستر کشتی که قبلاً آماده گردیده است با قارچکش بنومیل ضدعفونی کرده و به کاشت قلمه های تهیه شده اقدام می نماییم. زمان کاشت قلمه اواخر دی ماه تا اوایل اسفندماه می باشد و در طول مدت ۶۰- ۴۵ روز ریشه دار شده و آماده انتقال به گلدان شماره ۱۷ یا نایلکس های پلاستیکی به ابعاد ۲۰×۱۰×۱۰ سانتی متر می باشد.
ب:گلخانه معتدل:عملیات کاشت قلمه، مشابه روش گلخانه گرم بوده اما دمای آن ۱۲- ۸ درجه سانتی گراد و قلمه ها تا اواخر اردیبهشت ماه ریشه دار شده و قابل انتقال به گلدان یا بستر کاشت می باشند و زمان مناسب انتقال قلمه به گلدان از اواخر دی ماه تا اواخر بهمن ماه می باشد.
ازدیاد به روش پیوند
۱-استخراج بذر از میوه وکاشت آن درخزانه(تولیدپایه) میوه کاملاً رسیده و قند آن تکمیل شده باشد با این منظور بهتر است میوه های برداشت شده را در دمای بالای ۱۲ درجه سانتیگراد قرار داده تا نرم شده و بذر کاملاً از گوشت جدا گردد دراین زمان عملیات بذرگیری شروع می شود و میوه های نرم شده را روی سطح چوبی مالش داده تا له شود سپس باقیمانده را با مقداری ماسه بادی مخلوط کرده تا ماده ژلاتینی چسبیده به بذر نیز از آن خارج گردد و بذر حاصله را با آب شیرین شستشو داده و با قارچکشهای کاربندازیم یا ویتاواکس ضدعفونی می نماییم. بذری را که از این روش به دست می آید به دو طریق می توان جوانه دار کرد.
۲-آماده سازی بستر
الف : روش گلخانه گرم : دمای این گلخانه بین ۲۲-۱۸ درجه سانتیگراد می باشد از اوایل دی ماه بذرهای موردنظر درکرتهایی که از قبل با بستر مناسب ( ماسه ۱/۳ + خاک هوموس۳/۱+تفاله چای یاخاک برگ۳/۱) به ژرفای ۱۰-۱۵سانتیمترتهیه گردیده است به صورت نواری یا ردیفی با فاصله ردیف ۱۰ سانتی متر بذرپاشی می نماییم ، جهت یکنواختی بذرپاشی بهتر است سطح بستر رابایک غلتک مسطح وهموارکرد و بذرها رابا مقداری ماسه مخلوط و سپس بذرپاشی گردد. بعد از اتمام بذرپاشی مقدار۲/۰تا۵/۰سانتی متر خاک هوموسی۳/۱،خاک برگ۳/۱وماسه بادی۳/۱ را ترکیب کرده روی بذرهامی ریزیم (بطوری که بعداز آبیاری بذر ها نمایان نباشد) با آبیاری ملایم جهت چسبیدن بذر به بستر و خروج هوا از حفره ها عملیات بذرپاشی تمام می شود.
ب : روش گلخانه معتدل : این روش نیز کاملاً مشابه روش قبلی است با این تفاوت که به علت کاهش دما در گلخانه که بین ۱۰-۸ درجه سانتی گراد است
۳-انتقال به خزانه دوم (انتظار یا گلدان):
در روش گلخانه گرم نشای موردنظر پس از ۴۵ روز یعنی دراواخر بهمن ماه قابل انتقال به گلدان میباشدودر روش گلخانه معتدل زمان انتقال نشاء به گلدان در اواخر فروردین ماه امکان پذیر میباشد و عملیات پیوندزنی به نیمه دوم دی ماه برمی گردد.
انتقال نهالهای بذری کیوی پایه به خزانه دوم موجب می شود تا ریشه ها توسعه خوبی یافته و درهم پیچیدگی ریشه ها نیز به حداقل خود رسیده وجابجایی نهال ها پس از پیوند درهر زمانی امکان پذیرباشد.ترکیب خاکی برای کاشت نهال بذری پایه کیوی ۳/۱خاک هوموس،۳/۱ماسه،۳/۱کود دامی پوسیده می باشد درصورتی که زمان کاشت نشا کیوی هواگرم باشد جهت جلوگیری از تاثیرمنفی شدت نورآفتاب بلافاصله بعداز کاشت برای۱۰تا۲۰روزبرروی خزانه توری گذاشته و آبیاری می شود.
نکته:یک هفته در میان محلول پاشی نهال ها انجام شود تانهال قوی وقابل پیوندزدن داشته باشیم.
پیوند
پیوند به روش اسکنه ای انجام می شود در این روش ممکن است پایه و پیوندک دارای قطر مساوی باشند و یا پیوندک نازکتر باشد . طول پیوندک باید درحدود ۸تا۱۰سانتیمتر بوده و حداقل یک جوانه داشته باشدو محل قطع پیوندک کنار جوانه باشد. پیوندک در هنگام استراحت گیاه از شاخه یکساله گرفته می شود.روش کار بدین ترتیب است که سرپایه راقطع کرده،درامتدادقطرسطح برش یک شکاف عمودی به طول ۵سانتیمترایجادمی کنندو دو پیوندک را که ته آنها به شکل گوه ای است بریده شده است در دو طرف آن قرار می دهند. به طوری که لایه های زاینده پایه وپیوندک بر روی هم قرارگیرند
دراین روش محل اتصال پیوندک به پایه بانوار چسب وپلاستیک پیوندزنی بسته تااز نفوذهوا و رطوبت جلوگیری شود ونوک پیوندک برروی نوار آن باید با چسب پیوندپوشانیده شود تا ازنفوذ آفات وبیماری به پایه وپیوندک جلوگیری شودهمچنین رطوبت خودرا ازدست ندهند.
نحوه احداث باغ کیوی
خاک محلی است که کیوی ریشه های خودرادرآن می گستراندلذاخیلی مهم بوده وبایدموردتوجه قرارگیردتابهترین ترکیب بدست آید.بنابراین بهترین خاک برای پرورش کیوی خاک شنی هوموس دار است این مخلوط یعنی خاک سبک شنی(۵۰%کود پوسیده دامی و۵۰%ماسه دریا)مناسب ترین ترکیب می باشد
کاشت کیوی
۱-طراحی باغ کیوی:درطراحی باغ کیوی فاصله نهال ها را۴متروردیف هارا ۵مترویا فاصله ردیف ونهال ها را۴*۴متردرنظر میگیرند(۴در۴)و(۵در۵)وبعضا(۵/۳*۵/۴)بستگی به مساحت زمین نیزدارد.
۲-آماده سازی محل کشت نهال کیوی : بهترین خاک برای کاشت کیوی شنی هوموس دار یامخلوط ماسه بادی وکوددامی پوسیده شده است. زمین اصلی را شخم سپس روتیواتور زده روتیواتور یادیسک خورد کرده درصورتی که زمین ما خاک آن سبک باشد چاله های به قطر۱۲۰تا۱۵۰سانتی متر با عمق ۵۰سانتی متر خاک برداری شده سپس خاک برداشته شده به اندازه %۵۰آن کوددامی ومقداری خاک هوموسی یا خاک برگ اضافه می کنیم سپس ضمن اینکه چاله ی خاک برداری شده راپر می کنیم به ارتفاع ۴۰سانتی مترازسطح زمین خاک می ریزیم به طوری که سطح پشته صاف باشد درصورتی که زمین ما دارای خاک نیمه سنگین باشدچاله ای به قطر۱۲۰*۱۵۰سانتی متر خاک برداری کرده وبه خاک خروجی %۵۰ماسه وکوددامی اضافه کرده ضمن اینکه چاله خاک برداری شده راپر می کنیم تا ارتفاع ۷۰سانتی متر ازسطح زمین خاک آماده شده را می ریزیم وپس از صاف کردن پشته نهال را می کاریم. درصورتی که زمین های ما پست ودارای خاک های سنگین باشندزدن زهکش بین ردیف های کیوی الزامی می باشد
۳-زمان کاشت کیوی:بهترین زمان کاشت کیوی ماههای شهریور ومهرماه(بهترین موقع)ویا اسفندوفروردین می باشد
۴-نحوه کاشت نهال نر وماده کیوی: یک پایه نربرای نه پایه ماده به شرط آنکه پایه های نروماده همزمان شکوفه دهندکافی است.
نسبت پایه نر به ماده:
توجه:درتلقیح بروش دستی هر گل نر برای ۵ گل ماده مناسب است.
مدت پولن پذیری گل های ماده۷-۹روزوقدرت گرده دهی گل های نر۲-۳روزاست.
عملیات داشت کیوی
این مرحله ازمهمترین مراحل رشدکیوی به شمارمی رودکه عبارتنداز:آبیاری،کوددهی،سله شکنی،خاک دهی پای نهال،مبارزه باآفات وبیماری هاو…
دربخش تغذیه وآفات وبیماری ها مفصل بحث خواهدشد
روش های آبیاری کیوی
۱-بارانی(پمپ،لوله های اصلی،انشعابات فرعی،فواره)
۲-میکروجت
۳-قطره ای(پمپ،لوله های پلاستیکی قطرکم،سرلانس یاقطره چکان
کود وتغذیه کیوی:
کیوی گیاه پرتوقع است.
*نحوه بدست آوردن مقداردقیق غلظت کود یامحلول غذایی:
FC=K*Fr/Tr, Id=100idn/Tr*EU
FC= غلظت کوددرآب برحسب قسمت درمیلیون(PPM)
=ضریب ثابت برابر۱۰۰k
Fr=مقدارکودمحلول برای هرنوبت آبیاری برحسب کیلوگرم درهکتار
Tr=نسبت زمان کوددادن به زمان آبیاری،درهربار۸/۰درنظرمیگیرند.
Id=مقدارناخالص آبیاری برحسب میلیمتر
Idn=مقدارخالص آبیاری
Tr=ضریب تعرق
Eu=ضریب یکنواختی توزیع
مثال:اگر Idnمقدارخالص آبیاری۲۰میلیمترباشدیعنی مقدار۲۰۰۰۰لیتردرهکتاردرهرنوبت و TRضریب تعرقدرآبیاری ۰٫۸و EUضریب یکنواختی توزیع۹۰%باشد.
Id=100idn/TR*En=100*20/0.8*90=24.7
اگربخواهیم برای هربارآبیاری۳کیلوگرم کوددرهکتاررادرنظربگیریم محاسبهاینگونه است.
Id=K*Fr/TR.Id=3 / ۰٫۸*۲۴٫۷=۱۵٫۲ppm
مقدارکودهای لازم درسال های مختلف برای آبیاری: توجه:اگربخواهیم دریک باغ کیوی مقدار۱۰۰کیلوگرم کودرادرطی ۱۰۰روزدراختیارگیاه قراردهیم وبرنامه آبیاری طوری باشدکه درهرقطعه هردوروزیکبارآبیاری شود.جمعاآن قطعه۵۰باردرزمان کوددادن آبیاری می شودپس درهرمرتبه بایددولیتردرهکتاربرای هربارمحاسبه کنیم ودرفرمول های ذکرشده بالاقراردهیم.
نکته بسیارمهم دیگراین است که که نمی توان هرنوع کودمحلولی رابکاربرد.
کودی که برای آبیاری قطره ای درنظرگرفته می شودبایددارای مشخصات زیر باشد:
۱-باعث ایجادرسوب روی سوراخ های قطره چکان هاوداخل لوله هانشود.
۲-موادغذایی متشکله آن دارای نسبت مناسبی ازعناصرازت،فسفر،پتاسیم ومیکروالمنت باشد.
۳-phوکودمحلول بایدبه صورتی باشدکه تاحدودی ازسختی آب کاسته ومانع رسوب موادغذایی در داخل لوله ها وقطره چکان هاشود .
۴-مواد تشکیل دهنده به صورتی باشند که به خوبی جذب خاک شده وحداکثرآن مورداستفاده گیاه قراربگیرد.
دردوسال اول مقدارکودی که به نهال داده می شود،بسیارمحدوداست سال اول مقدار۳۰گرم ترکیبات اوره (۱۴گرم ازت)برای هردومترمربع خاک اطراف نهال درنظرگرفته می شودواین عمل ۳-۴باردرماه های فروردین تامردادتکرارمی شود.سال دوم ۱۲۰گرم اوره(۵۵گرم ازت)در۳-۴مترمربع خاک اطراف آنهادراسفندماه پخش میگرددسپس درسه مرحله درهرمرحله ۶۰گرم اوره (۲۸گرم ازت)ازماه های فروردین تامردادتکرارمی شود.
سال سوم مقدار۲۵۰کیلوگرم (۱۱۵کیلوگرم ازت )برای هرهکتارباغ دراسفندماه درنظرگرفته می شود.سپس مقدار۱۲۵کیلوگرم اوره(۵۷کیلو گرم ازت)دراریبهشت ماه به باغ می دهند.درموقعی که خاک رطوبت نسبی دارد،فقط مصرف ترکیبات اوره کافی است ولی بایددقت نمودکه رطوبت خاک بیش ازحدلازم نباشد،زیرا دراین صورت ریشه ضایع شده ازبین می روند.موقع مصرف کودرابایدطوری انتخاب نمودکه پس از آن بارندگی باشدتاازت رادرخودحل کرده وبه ریشه برساند.
زمانی که نهال هابارورشدنداگرنتیجه آزمایش خاک وبرگ هردومساعدباشدمقدار۱۷۰کیلوگرم کودازته درهکتارلازم است که۱۱۵کیلوگرم آن دراسفندماه و۵۵کیلوگرم آن دراردیبهشت به خاک داده می شود کودفسفره رانیزبه مقدار۵۶کیلوگرم درهکتاردرماه بهمن واسفندبه خاک می دهند.
کود پتاسه:به مقدار۱۵۰تا۲۰۰کیلو گرم درهکتار۲تا۳مرحله دربین ماه های اسفند ومردادبه باغ داده میشود.کودرابایدسرتاسرباغ پخش نمودتاریشه بتوانددرتمامی محدوده انتشارخودآن راجذب نماید .
نکته:درمناطقی که هرس شدیدروی درخت انجام میگیرد،مقدارنیازگیاه به کودبیشترازگیاهانی است که هرس کمتری روی آنهاصورت گرفته است ومعمولاشاخه هارابه قیم هابسته وآنهارابه حال خودباقی می گذارندبخصوص کودپتاسه برای تولیدمیوه بسیارضروری است.
کود کامل مایع(کلاته) مخصوص کیوی
کود کامل مایع کیوی از جمله محصولاتی است که بیش از ۹۰% تولید آن در باغات مازندران انجام میشود. درختی است که به سرما حساس بوده و از لحاظ نیاز به عناصر غذایی به ازت، پتاسیم، گوگرد، فسفر، و منزیم نیاز بالایی دارد.
ازت: گلوگاه رشد گیاه بوده و کمبود آن به شدت رشد کیوی را کاهش می دهد. کمبود آن ابتدا در برگهای پیر و سپس در برگهای جوانتر دیده می شود زیادی ازت نیز رشد کیوی را کاهش می دهد که بصورت سوختگی بین برگها از حاشیه برگ شروع شده و به رگبرگهای میانی می رسد. از این رو رساندن میزان مناسب و مورد نیاز این عنصر به گیاه در تولید آن نقش فراوان دارد.
فسفر: با کمترین علائم ظاهری کمبود آن در کاهش رشد کیوی موثر می باشد کمبود آن باعث لاغر شدن ساقه‌ها و کوچک شدن برگها میشود و زیاد بودن فسفر درگیاه نیز باعث اختلال در جذب عناصری مانند روی می شود.
پتاسیم: نخستین علامت کمبود آن کاهش رشد گیاه در دوران شکوفه دهی و جوانه زدن است. کمبود پتاسیم در کاهش کیفیت محصول تولیدی و پائین آمدن سلامت و شادابی گیاه و محصول تاثیر فراوان دارد، از علائم کمبود آن به پیچیدگی حاشیه برگها، تغییر رنگ برگ به قهوهای، سوختگی و نکروزه شدن برگها، ریزش برگها و کوچک شدن میوهها میتوان اشاره کرد. همچنین پوسیدگی شکوفه ها درکیوی تحت تاثیر کمبود پتاسم میباشد. کمبود پتاسیم به شدت عملکرد تولید میوه را کاهش داده ، تعداد، اندازه و کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار می دهد.
منزیم: کمبود منزیم به سلامت و شادابی گیاه لطمه شدیدی وارد میکند نکروزه شدن،تغییر شکل و رنگ شدید و حساسیت شدید گیاه به آفات و بیماریها از مشکلات کمبود منزیم برای کیوی میباشد.
گوگرد: کمبود کوگرد نیز باعث کاهش شدید رشد گیاه و تولید است. عناصر ریز مغزی مانند اهن، روی، منگز، بور، مس و مولیبدن زمانی مطرح می شوند که گیا ه از نظر تغذیه عناصر پرمصرف به خوبی حمایت شود وبرای یک تولید خوب و با کیفیت و همراه با مصرف عناصر پر مصرف، عناصر کم مصرف تأثیر خود رانشان دهند.
تأثیرعمومی عناصری مانند آهن، روی، مس و … در کیوی بر کیفیت و عملکرد گیاه و محصول آن می باشد، کمبود آنها به کاهش رشد گیاه ، بروز علائم ظاهری در پایین آمدن کیفیت گیاه و محصول تولیدی ، کاهش مقاومت گیاه دربرابر آفتاب و …. دامن می‌زند. علائم کاهش این عناصر به صورت نکروزه شدن برگها ، تغییر رنگ برگها و کاهش رشد گیاه بروز میکند. که با یک فرمول صحیح و رساندن مواد غذایی با کود مایع هامون در زمان مناسب به گیاه به افزایش تولید، کیفیت و سلامت گیاه و محصول خود می‌رسیم.
میزان مصرف : ۵/۲ الی ۵/۳ لیتر کود را در ۱۰۰۰ لیتر آب حل کرده سپس محلول پاشی انجام شود . محلول فوق قابل جذب از طریق برگ و ریشه می باشد.
N=14% , P2O5=4% , K2O=8% , Zn=1000ppm , Fe=1250ppm
, Mn=700ppm , Mg=2000ppm , B=300ppm , Cu=200ppm
, Mo=40ppm
هرس کیوی
برای گل دهی بیشتربایددرخت کیوی راهرس کردکه هرس تابستانه وکندکننده های رشدسبب تحریک گیاه برای گلدهی بیشترمی شودتعدادگل درکیوی بسیارزیاداست ولی تعدادکمی ازآنها به میوه تبدیل می شودازعوامل آن عدم گرده افشانی،سقط جوانه گل،عدم تامین نیازسرمایی،متعادل نبودن نسبت بین برگ ومیوه می باشد.شایدمهمترین مسئله درپرورش کیوی گرده افشانی گل های آن باشدچراکه رابطه مستقیم باتعدادواندازه نهایی میوه دارد.هرس درختان ماده ونر باهم فرق دارند.بازوهای میوه دهنده کیوی،فقط روی شاخه های سال جاری که ازروی شاخه های سال قبل منشعب شده اند بوجودمی آید.عمدتا۶عددازشکوفه های انتهایی شاخه تبدیل به میوه می گردد.شاخه های ایده آل برای تولیدمیوه آنهایی هستندکه درآنهافاصله بین جوانه ها ها کم باشدوجوانه ها خوب رشدنموده وبه طرف بالاقرارگرفته باشند.
انواع هرس کیوی
۱-هرس زمستانه
الف)هرس شاخه های یکساله کامل:این هرس بصورت شاخه های انگوراست راهنمای اصلی جهت انجام این هرس سیم ثابت مرکزی است معمولادرسیستم ستونی تی بار طوری هرس می کنندکه هر شاخه فرعی حدود۲۵تا۴۰سانتی مترازهمدیگر قرارگیرند.تابدین صورت ازتوهم رفتگی شاخه ها وسایه اندازی زیادجلوگیری شوددراین سیستم شاخه های آویزان کناری راتاارتفاع زانو ازسطح زمین قطع میکنندیااینکه انتهای شاخه هارابه طوری که اززمین فاصله مشخصی داشته باشد،هرس میکنند.
ب)هرس شاخه های جانبی کوتاه:شاخه های باردهنده هردوسال یا سه سال یک بارازنقطه اتصال به تنه اصلی به طورکامل هرس می شود وشاخه های جوان جایگزین آنها می گردد.درزمستان اول شاخه های جانبی راکه حدودهشت جوانه دارندبه فاصله ۳۰سانتیمترقطع می کننداین جوانه هادربهارهمان سال رشدخواهندکردوازآنهاحدود۶میوه تولیدخواهدشدهدف ازهرس زمستانه باقی گذاشتن مقدارکافی شاخه های چوبی یکساله روی درخت تاجوانه ها بطوریکنواخت درسراسرشاخه تقسیم شوند.بدین جهت لازم است درهرمسیری تنها یکسری جوانه باقی گذاشته شود.بهترین زمان هرس اواخرآذرماه بعدازریزش برگ هاست .هرس شدید در این زمان باعث رشد شاخه های جدید زیاد شده و سطح میوه دهی بالا می رود در این هرس کلیه شاخه های ضعیف و پیچیده را حذف کرده وروی شاخه های انتخاب شده ۳تا۶جوانه نگهداری می شود.
۲-هرس تابستانه:به هرس تابستانه هرس سبزنیزگفته می شوددراین هرس جلوی رشدبی رویه آن گرفته می شودوشاخه های زیادبلند وبهم پیچ خورده وخشکیده قطع می شود.
آفات
شپشک توت یک آفت بسیار خطرناک و پلیفاژ در بسیاری از کشورهای جهان است . این حشره با داشتن بیش از ۴۰ میزبان در بسیاری از باغات دنیا در گروه آفات درجه یک جای گرفته است . این آفت از سال ۱۳۴۳ همراه با نهال های توت خارجی وارد استان گیلان گردید و همراه با گسترش نوغانداری و انتقال نهال های توت به سایر استانهای کشور، هم اکنون تمامی توتستانهای ایران آلوده به این آفت هستند. خطر عمده آن گسترش و اشاعه بر روی درختان میوه مانند کیوی، هلو، گردو در نقاط مختلف کشور است. مشکلات عدیده ناشی از سموم نباتی و عدم کارآیی لازم آنها بر روی این سپردار، بررسی قدرت پارازیتیسم دو گونه زنبور پارازیتوئید به نامهای Encarsia berlesei و E. faseiata را ایجاب می نماید .بیماری بعدی که باعث خسارت درختان کیوی میشود شانگهای است وهمچنین پوسیدگی ریشه که درخاک های مرطوب وسنگین اتفاق می افتد. توضیحات کامل تر به همراه تصویردر بخش تغذیه و آفات وبیماری ها داده می شود.
نگهداری میوه کیوی
اگر کیوی شما نارس وسفت است یک عدد سیب کنار کیوی ها قرار دهید وانها را داخل ظرفی ریخته ودر یخچال قرار دهید.
هنگام خرید این میوه نمونه‌ای از آن را در میان انگشتان خود قرار دهید و درصورتی که بر اثر فشار جزیی، نرمی زیر دستان خود احساس کردید از خریدن آن صرف‌نظر کنید. این میوه را می‌توانید در دمای اتاق نگهداری کرده، آنرا به مدت چند روز ذخیره کنید. هرگز این میوه را کنار سیب، گلابی و سیب زمینی قرار ندهید، زیرا از این میوهها گازی متصاعد میشود که موجب رسیدن بیش از اندازه این میوه میشود. به علاوه، توصیه میشود هیچ‌گاه کیوی بسیار نرم یا لک دار نخرید؛ اما در صورتی که میوه شما نارس است می توانید آن را در کاغذ همراه میوه‌هایی نظیر سیب، گلابی یا موز قرار دهید تا فرآیند رسیدن تسریع شود. هرگز به اندازه میوه توجه نداشته باشید، زیرا در میزان مواد مغذی موجود در آن تأثیری ندارد. تصور نکنید میوه درشت‌تر دارای مقدار بیشتری ماده مغذی است و ارزش تغذیه ای بیشتری دارد .
هشدار
این میوه از میوه‌هایی محسوب میشود که دارای اگزالات هستند. اگزالات ترکیبی است که وقتی وارد بدن میشود ، در مایعات بدن باقی می‌ماند و موجب بروز عارضه در اعضایی نظیر کلیه‌ها و کیسه صفرا می شود. به این منظور این میوه برای افرادی که مستعد سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا هستند باید با احتیاط میل شود. به علاوه، اگزالات موجود در این میوه، مانع جذب کلسیم میشود. به این دلیل نباید حداقل ۲ تا ۳ ساعت قبل و بعد از مصرف لبنیات و حتی قرص‌های کلسیم این میوه را تناول کرد تا مانع جذب این ماده مغذی نشود.
