ویتامین B12 یا کوبالامین یکی از هشت ویتامین گروه B است. این ویتامین برای اطمینان از کارکرد درست و سلامت بافت های عصبی، عملکرد مغز و گلبول های قرمز خون ضروری است.
ویتامین B12 چیست؟
همانند تمامی ویتامین های گروه B، این ویتامین نیز محلول در آب است. این موضوع بدین معنی است که این ویتامین می تواند در آب حل شود و از طریق جریان خونی انتقال یابد. بدن انسان کوبالامین را ذخیره نمی کند. هر مقدار اضافی از این ویتامین از طریق ادرار دفع خواهد شد. ویتامین B12 از لحاظ ساختاری پیچیده ترین ویتامین محسوب می شود. همچنین این ویتامین بزرگترین ویتامین موجود است.
کاربردهای ویتامین B12:
این ویتامین نقش بسیار مهمی در عملکرد طبیعی مغز، سیستم عصبی و تولید گلبول های قرمز خونی دارد. همچنین این ویتامین به سنتز و تعدیل DNA نیز کمک می کند. وجود ویتامین B12 برای متابولیسم هر سلولی در بدن ضروری است و نقش مهمی در سنتز اسیدهای چرب و تولید انرژی دارد. این ویتامین با کمک به بدن انسان برای جذب اسید فولیک، انتشار و آزاد شدن انرژی را تسهیل می کند. بدن انسان هر دقیقه میلیون ها گلبول قرمز تولید می کند اما بدون حضور ویتامین B12 سلول ها نمی توانند به درستی تکثیر شوند. تولید گلبول های قرمز زمانی که سطح ویتامین B12 پایین است کمتر می شود. زمانی که تعداد گلبول های قرمز کم می شود آنمی یا همان کم خونی بروز می کند. رایج ترین نشانه های کم خونی شامل خستگی، تنگی نفس و ضربان نامنظم قلب است. افرادی که به کم خونی مبتلا هستند ممکن است شرایط زیر را داشته باشند:
- زخم در دهان یا زبان
- کاهش وزن
- پوست رنگ پریده یا زرد رنگ
- اسهال
- مشکلات مرتبط با دوره های قاعدگی
کمبود ویتامین B12 در برخی از افراد ممکن است به عفونت نیز منجر شود.
منابع غذایی ویتامین B12:
ویتامین B12 را می توان به طور طبیعی در محصولات حیوانی همچون ماهی، گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی پیدا کرد. این ماده معمولا در مواد گیاهی یافت نمی شود. منابع غذایی غنی از ویتامین B12 هستند شامل موارد زیر می باشند:
- گوشت گاو،مرغ وبره
- ماهی به خصوص تن و ماهی haddock
- شیر، پنیر و ماست
- برخی از محصولات مخمری
- تخم مرغ
گیاهخواران معمولا محصولات حیوانی مصرف نمی کنند اما می توانند برای پیشگیری از کمبود این ویتامین از مکمل های موجود استفاده کنند. این موضوع در زنان باردار و شیرده از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. برخی از انواع شیر سویا و غلات صبحانه با ویتامین B12 غنی شده اند.
کمبود ویتامین B12:
کمبود ویتامین B12 می تواند به اسیب های شدید و غیر قابل بازگشت به خصوص در مغز و سیستم عصبی منجر شود. همچنین کمبود این ویتامین می تواند به کم خونی بیانجامد. حتی در سطوح بسیار اندک از حد طبیعی نیز، افراد ممکن است افسردگی، سردرگمی و مشکلات حافظه و خستگی را تجربه کنند. با اینحال وجود چنین نشانه هایی برای تشخیص کمبود ویتامین B12 کافی نیست. یبوست، از دست دادن اشتها و کاهش وزن نیز ممکن است به خاطر کمبود این ویتامین باشد. بیشتر نشانه های حاد در برگیرنده تغییرات عصبی مانند بی حسی و سوزش دست و پاهاست. ممکن است برخی از افراد در حفظ تعادل خود مشکل داشته باشند. کمبود ویتامین B12 می تواند اسیب دائمی به مغز و سیستم عصبی وارد کند. برخی از افرادی که ویتامین B12 کافی ندارند در معرض توسعه ابتلا به سایکوزی، شیدایی و زوال عقل قرار دارند. نوزادانی که کمبود ویتامین B12 دارند ممکن است حرکات غیر عادی همچون لرزش صورت، مشکلات رفلکسی، مشکلات تغذیه ای، تحریک پذیری و مشکلات رشد احتمالی را در صورت عدم درمان داشته باشند.
چه کسانی در معرض خطر قرار دارند؟
گیاهخواران معمولا از منابع حیوانی استفاده نمی کنند. این افراد در معرض کمبود ویتامین B12 قرار دارند. چنین شرایطی در دوران بارداری و شیردهی بدتر می شود. مواد غذایی گیاهی مقدار کافی از کوبالامین را ندارند. افرادی که به کم خونی پرنیشینوز یا Pernicious Anaemia مبتلا هستند ممکن است کمبود ویتامین B12 نیز داشته باشند. کم خونی پرنیشینوز یک بیماری خود ایمنی است که بر روی خون اثر می گذارد. افرادی که این اختلال را دارند فاکتور درونی کافی ندارند. گروه دیگری که در معرض خطر هستند افرادی با مشکلات مرتبط با روده کوچک هستند. به عنوان مثال آنهایی که روده کوچک خود را کوتاه کرده اند. این افراد ممکن است نتوانند کوبالامین را به درستی جذب کنند. افرادی که به بیماری کرون مبتلا هستند نیز ممکن است در معرض خطر قرار داشته باشند اما محققان بر این باورند که شواهد زیادی برای تایید این موضوع وجود ندارد. گاستریت، بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده ممکن است به کمبود منجر شود، زیرا جذب مواد مغذی کاهش می یابد. افراد مبتلا به الکلیسم مزمن ممکن است کمبود ویتامین B12 را داشته باشند، زیرا قادر به جذب مواد مغذی نیستند. به افراد مبتلا به دیابت که از متفورمین استفاده می کنند، توصیه می شود میزان ویتامین B12 خود را کنترل کنند. متفورمین ممکن است جذب ویتامین B12 را کاهش دهد. درمان شامل تزریق ویتامین B12 است. ویتامین b12 باید در بیمارانی که مشکل جذب مواد مغذی دارند تزریق شود زیرا آن ها قادر به جذب ویتامین خوراکی نیستند.
کمبود ویتامین B12 چقدر رایج است؟
بیشتر کودکان و بزرگسالانی که در آمریکای شمالی و اروپا زندگی می کنند ویتامین B12 کافی مصرف می نمایند اما شیوع کمبود این ویتامین در ایالت متحده آمریکا بین ۱.۵ الی ۱۵ درصد از جمعیت آن است. این موضوع بدین خاطر است که برخی از افراد همچون کهنسالان، بیماران مبتلا به کم خونی پرنیشینوز و آن هایی که اختلالات روده را دارند ممکن است در جذب درست ویتامین از مواد غذایی مشکل داشته باشند و حتی استفاده از مکمل ها نیز کمکی به این شرایط نکند.
نیازمندی ها و الزامات:
در ایالت متحده آمریکا طبق گفته موسسه ملی سلامت، نوجوانان و بزرگسالان بالای ۱۴ سال باید ۲.۴ میکروگرم از این ویتامین را در روز مصرف کنند. زنان باردار به ۲.۶ میکروگرم و زنان شیرده به ۲.۸ میکروگرم از این ویتامین نیاز دارند.مصرف زیاد ویتامین B12 باعث ایجاد مسمومیت نمی شود اما افراد باید قبل از مصرف هر نوع مکملی با پزشک خود مشورت کنند. برخی از داروها ممکن است با این ویتامین تداخل داشته باشد. این داروها در برگیرنده متوفورمین، مهارکننده پمپ پروتون و آگونیست های گیرنده H2 است. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد آنتی بیوتیک باکتریواستاتیک، Chloramphenicol یا Chloromycetin ممکن است در تولید برخی از سلولهای قرمز خون در برخی از بیماران مصرف کننده مکمل ویتامین B12 دخالت کند.
