حبوبات به خصوص نخود یکی از بهترین منابع تغذیه انسان است و در طب سنتی آنقدر که بر مصرف نخود تاکید شده که درباره هیچ یک از حبوبات تاکید نشده است. اشاره به گیاهان زراعی در قرآن، تنها محدود به یاد کرد اسم گیاه نیست، بلکه در بیشتر اوقات به محصول آن ها همچون «سنبله»، «حبّ»، «فاکهة»، «ثمرات» و گاه نیز به اجزای گیاه اشاره شده است، مثل «جذع»، «فرع»، «زهرة»، «وردة»، «لیف»، و «ورق» که نشان از اهمیت مصرف سبزیجات و حبوبات دارد. اما متأسفانه نخود که یک ماده غذایی بسیار مفید و پرانرژی است از سفره ایرانیان در حال حذف شدن یوده و شاهد استفاده کمتر آن در رژیم غذایی مردم هستیم.
نخود تقویت‌کننده قلب بوده و در رفع یبوست‌های حاد و مزمن موثر است همچنین عضلات اسکلتی را تقویت می‌کند و به همین دلیل مصرف آن به ورزشکاران توصیه می‌شود.
در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) با سه سند به نقل از امام رضا(ع) از پدرانش آمده که رسول خدا(ص) فرمود: بر شما باد خوردن نخود و عدس، زیرا مبارک و مقدس است و باعث رقت قلب و زیاد شدن اشک می‌شود.(1).
از نگاه طب سنتی نخود برای درمان پوکی استخوان به دلیل منابع غنی کلسیم بسیار سودمند است در دوران رشد استخوان‌ها و دندان‌ها مصرف آن توصیه می‌شود همچنین این ماده غذایی چنانچه با عسل ترکیب شود و به صورت یک پماد درست شود به عنوان التیام دهنده زخم‌ها مفید خواهد بود.
امام رضا علیه السلام می فرماید: اَلْحِمَّصُ جَیِّدٌ لِوَجَعِ الظَّهْرِ؛ نخود براى کمر درد مفید است. (2)
أحمد بن محمّد بن أبی نصر هم از امام رضا علیه‌السلام چنین نقل می کند که فرمود: الحِمَّصُ جَیِّدٌ لِوَجَعِ الظَّهرِ . وکانَ یَدعو بِهِ قَبلَ الطَّعامِ وبَعدَهُ ؛ نخود ، براى کمر درد ، سودمند است» . [درباره ایشان (امام رضا علیه‌السلام ) نیز نقل کرده است که] او پیش و پس از غذا ، آن را مىطلبید. (3)
نخود با طبیعت گرم و خشک، مقوی ریه، ملیّن، خونساز، مغذی، چاق‌کننده و اشتهاآور است. خوردن آب نخود پخته توام با نمک ، مُدر و درمان کننده سینه درد ، گرفتگی صدا و التیام دهنده سرفه است. از این رو امام رضا علیه السلام مصرف گوشت با حبوبات را توصیه کرده اند .(4)
نادر، خادم امام رضا (ع) هم نقل می کند که: کانَ أبوالحسن علیه‌السلام یَأکُلُ الحِمَّصَ المَطبوخَ قَبلَ الطَّعامِ وبَعدَهُ. امام رضا علیه‌السلام پیش و پس از غذا نخود پخته می‌خورد. (5)
پانوشتها:
1. طب ائمه(ع) ، ص90
2. کافى، ج 6، ص 343، ح 4
3. مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 408
4. طب الرضا – طب و بهداشت از امام رضا (ع) ص 54
5. دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 570
