عوارض خوردن املاح(فلزات) سنگین موجود در نمک
ناخالصی‌های موجود در نمک‌های تصفیه نشده شامل سرب، مس، جیوه، آرسنیک، کادمیوم، فلور و سایر املاح (فلزات) سنگین است.
دکتر سیدعلی کشاورز- مدیر گروه تغذیه و بیوشیمی دانشگاه علوم پزشکی تهران- نیز در رابطه با خطرات مصرف نمک‌های ناخالص می‌گوید: «کادمیوم، سرب، مس و جیوه از فلزات سنگینی هستند که قادر به ایجاد سرطان در افراد مصرف‌کننده خواهند بود.
البته مسمومیت حاد در اثر مصرف نمک‌های ناخالص وجود ندارد، چرا که میزان ناخالصی موجود در نمک ده‌ها بار کمتر از مقادیری است که مسمومیت حاد ایجاد کند، اما اگر مقدار آنها بیشتر از حد استاندارد باشد، ممکن است پس از مدت طولانی عوارض خود را نشان دهد؛ مثلاً فرد 60-50 ساله‌ای که سرطان می‌گیرد، با غذایی که دیروز یا سال جاری مصرف کرده بیمار نشده است، بلکه مجموعه ی عوامل در طول زندگی فرد دست به دست هم داده و فرد را بیمار کرده است.»
دکتر کشاورز در ادامه از سرب و کادمیوم به عنوان عناصر سرطان‌زا نام می‌برد و می‌گوید: «عوارضی نظیر کوتاهی قد، تهوع، استفراغ، کم‌خونی، ضایعات پوستی، آسیب‌دیدن مو، ناخن ، استخوان‌ها، مراکز عصبی، کبد ، غدد و طحال در نتیجه مسمومیت با این عناصر عارض می‌شود.
همچنین جیوه باعث ایجاد جنین ناقص‌الخلقه در زنان باردار می‌شود و از این لحاظ خطراتی را به همراه دارد.»
وی مس را یکی از عناصر ضروری برای بدن برمی‌شمارد و می‌گوید: «باید توجه کرد که مقدار مس موجود در نمک‌ها به چه میزان است. اگر مس، بیش از حد نیاز به بدن برسد، با ایجاد اختلال در جذب آهن و روی، باعث کم‌خونی فقر آهن شده و بر سلامتی غدد جنسی و باروری تأثیر می‌گذارد.
بعید نیست بخشی از کمبود روی‌ای که در جامعه وجود دارد به دلیل اثرات تشدیدی مصرف نمک طعام تصفیه نشده باشد.»
با همه ی این اوصاف، دکتر شهین نیک اعتقاد- استاد تغذیه دانشگاه علوم و تحقیقات- معتقد است، ناخالصی موجود در نمک‌ها تهدید جدی برای سلامت به شمار نمی‌آید، چرا که مصرف مقدار زیادی از این فلزات سنگین، قادر به ایجاد بیماری در افراد خواهد بود و وجود چنین مقادیر بالایی از آلاینده‌ها در نمک‌های مصرفی، بعید به نظر می‌رسد.
البته دکتر نیک اعتقاد هم تأکید می‌کند که باید از مصرف سنگ نمک پرهیز کرد و ترجیحاً از نمک‌های تصفیه شده بهداشتی استفاده کرد.
زنگ خطر برای پلاستیک‌های زرد
کیفیت نمک‌های بسته‌بندی شده در «پلاستیک‌های زرد رنگ» هم مورد تایید وزارت بهداشت نیست و مصرف آنها هم غیرمجاز اعلام شده است.
مجید عطایی- مشاور معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت- با تأکید بر این که هم اکنون هیچ نوع نمک تصفیه شده‌ای در بسته‌بندی‌های پلاستیکی زرد رنگ توزیع نمی‌شود، می‌گوید: «نمک‌های با بسته‌بندی زرد رنگ، تصفیه نشده و دارای ناخالصی زیاد و کنترل نشده هستند و شهروندان باید از مصرف این نوع نمک‌ها خودداری کنند.»
علی اکبر ساداتی، رئیس انجمن صنعتی تولید‌کنندگان نمک نیز به انواعی از نمک‌های تصفیه نشده و سنتی اشاره کرده و می‌گوید: «اگر چه این نمک‌ها با رونوشته ی «نمک یددار» در بازار عرضه می‌شوند، اما ید مصرفی در آنها ارزان قیمت و غیراستاندارد است و خطرات زیادی را برای سلامت افراد به دنبال دارد.»
با این اوصاف، به نظر می‌رسد عرضه نمک‌های فله‌ای (باز) و یا بسته‌بندی شده غیراستاندارد هم یکی از دغدغه‌های نظام سلامت به شمار می‌آید و تلاش برای حذف این نمک‌ها از چرخه مصرف نیز ضروری به نظر می‌رسد. مسأله‌ای که مصرف کنندگان باید بیشتر به آن توجه کنند.
قصه نان و نمک
نمک به عنوان یکی از مواد مصرفی در تهیه نان اهمیت دارد، زیرا قسمت اعظمی از سبد غذایی خانواده‌های ایرانی به نان‌ها، به ویژه انواعی که به شکل سنتی تهیه می‌شوند اختصاص می‌یابد.
دکتر ناصر رجب‌زاده- متخصص صنایع غذایی- با اشاره به کمبود کارخانه‌هایی که نمک تصفیه شده تولید می‌کنند، می‌گوید: «بیشتر نانوایی‌ها از نمک‌های تصفیه نشده در تهیه نان‌ها استفاده می‌کنند و این موضوعی است که توجه بیشتری به خصوص از جانب اتحادیه نانوایان را طلب می‌کند، چرا که مصرف روزانه نانی که با نمک‌های ناخالص تهیه شده، قادر به ایجاد مشکلات گوارشی برای مصرف‌کنندگان است و با توجه به بحث اخیر غنی‌کردن نان‌ها با عناصری نظیر آهن، وجود این ناخالصی‌ها نه تنها جذب این مواد مغذی را کاهش خواهد داد، بلکه تلاش در جهت بهبود وضعیت تغذیه مردم را نیز بی‌ثمر می‌کند.»
این گونه هشدارهای کارشناسان به مشورت متولیان بهداشت و سلامت جامعه اشاره می‌کند، اما از مسئولیت مردم و نقشی که آنها در تأمین سلامت خود و فرزندانشان دارند نیز نمی‌توان گذشت.
سه توصیه ی مهم کارشناسان به مصرف‌کنندگان:
1- نمک‌های مصرفی خود را از انواع ید دار تصفیه شده انتخاب کنید.
2- به نوع بسته‌بندی، شماره پروانه ساخت، نشانی محل و تولید و تاریخ درج شده بر روی بسته‌ها توجه کنید.
3- به عنوان یک اصل کلی، بیش از میزان نیاز نمک مصرف نکنید.
