شدت بهره برداری از خاک ها به دلیل افزایش جمعیت جهانی و نیاز روز افزون به محصولات کشاورزی ، منجر به ضعیف شدم و از دست رفتن عناصر مورد نیاز رشد گیاهان در این دسته از اراضی شده است.
تدام چنین شرایطی ، پایداری در کشاورزی را به خطر می انداخته و حفظ منابع ونهاده های اصلی از قبیل؛ آب ، خاک ، محیط زیست و امنیت غذایی را با چالش مواجه کرده است. اجرای کشت در دو یا سه نوبت در هر سال روی زمین ، موجب تخلیه عناصر عذایی خاک شده و کشت های بعدی را دچار مشکل می کند.
کشاورزان ایرانی بنابر عادت همیشگی ، کود ها را بر اساس رنگ و به دو گروه سفید ( ازته ) و سیاه ( فسفره) دسته بندی کرده و افزودن چنین کود هایی را به خاک برای تولید یک محصول کافی می دانند.
در حالی که استمرار استفاده یکنواخت از این دو گروه کود ها، خود موجب تضعیف خاک و از بین رفتن ریز مغذی ها یی می شود که نقش اساسی در کمیت و کیفیت محصول دارند. بدون عناصری مانند ؛ آهن ، روی ، مس ، بر، منگنز و… نمی توان یک خاک را حاصلخیز دانست . بنابراین ضرورت دارد تا علاوه بر کود های اصلی (N-P-K) ریز مغذی های اصلی به خاک
افزوده شوند.
در حال حاضر بسته به نوع زمین و محصول ، بین ۳۰ تا ۶۰ درصد از تولیدات کشاورزی به کمک کود ها به دست می آیند که به دنبال آن ، کمبود هر یک از این عناصر نقش مهمی در پرورش گیاه ، کمیت و کیفیت محصول و در نهایت در سلامت مصرف کنندگان دارد.
پایین آمدن مقدار ریز مغذی ها در خاک به وسیله محصولات کشاورزی به دام ها و در ادامه به انسان ها منتقل می شود.
مشکلات کمبود عناصری مانند ؛ آهن موجب کم خونی ویا سایر عوارض فیزیولوژیکی که منشا آن ها از کمبود آن مواد در خاک است می گردد. آهن و روی دو عنصر اصلی در سلامت پستانداران هستند که کمبود آن ها قادر به ایجاد مجموعه ای از نارسایی هایی مانند ؛ دیابت ، چاقی مفرط ، کوتاهی قد ، کم خونی و ضعف گلبولی ( که خود منشا بیماری های دیگری هستند ) می شوند . بنابراین با افزودن این عناصر به خاک و برداشت آنها به همراه محصولات کشاورزی می تواند در جلوگیری از عوارض بیماری زا کمک کننده باشد.
نانو کود ها:
فناوری نانو اگرچه عمر درازی ندارند ، اما در حال حاضر دراکثر صنایع و تولیداتی مانند ؛ داروها ، تکنولوژی های صنعتی و کشاورزی به کار گرفته می شود. تبدیل مواد به ذراتی ریز و به گونه ای که بتوان آنها را از دیواره سلول ها عبور داد ، تکنیکی است که هم اکنون پیشرفت گسترده ای را در پی داشته است . در کشاورزی و به منظور انتقال ریز مغذی ها به درون اندام های گیاهان ، این دسته از مواد به شکل نانو در آمده و با فازوده شدن به خاک از راه ریشه ها جذب و درمحل جایگزین می شوند.
ریز مغذی ها هریک نقشی مهم در میزان تولید و کیفیت محصولات گیاهی دارند و اگر چه می توان به شکل معمولی آنها را توسط انواعی از کود های میکرو به خاک و اندام های هوایی گیاهان اضافه کرد ، اما چند سالی است که این مواد را به صورت کلاته در آورده و سپس به خاک اضافه می کنند . این دسته از کود های کلاته شده دارای چند مزیت می باشند.
کودهای نانو کلاته شده ، قادرند تا عناصر کلاته شده را به تدریج و در مدت طولانی در اختیار گیاه قرار دهند تا بدین وسیله در زمان رشد ، گیاه با کمبود این مواد مواجه نشود.
کودهای نانو به دلیل اندازه های فوق العاده ریز به آسانی از راه ریشه ها جذب و وارد سیستم آوندی گیاه می گردند.در صورت داشتن قطر کمتر از ۲۰ نانومتر می توانند از دیواره های سلولی گیاهان عبور کنند .
کودهای کلاته موجب پایداری مواد در خاک و از بین نرفتن سریع آنها می شود. به گونه ای که نوسانات دامنه PH از اسیدی تا قلیلیی بالا نمی تواند بر آنها تاثیر منفی داشته باشند. خاک های ایران به دلیل PH بالا جذب عناصری مانند ، آهن و روی را با مشکل مواجه می کنند.
بنابراین کود های نانوکلاته ضمن حفظ طولانی مدت عناصر، امکان آب شویی این عناصر را در خاک کاهش میدهند. رهاشدن کند و تدریجی عناصر کلاته شده ، شرایط جذب یکنواخت را برای گیاه به وجود آورده و بر عملکرد محصول تاثیر مثبت دارند.
عناصر نانو از راه برگ و روزنه های آن نیز قابلیت ورود به داخل گیاه را دارند که به دلیل سرعت در جذب ، موجب مقاوم شدن گیاه در مقابل آفات و بیماری ها شده و در نتیجه ، مصرف سموم شیمیایی را کاهش می دهند.
توصیه می شود کشاورزان به منظور به دست آوردن محصول بهتر و بیشتر به همراه کود های اصلی (N-P-K) از کودهای کلاته و نانو نیز استفاده کنند.
